Emeryk Hutten Czapski
Emeryk Hutten–Czapski (1897-1979), działacz polityczny i społeczny, dyplomata, kolekcjoner, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli rzymskiej Polonii. Był wnukiem wielkiego kolekcjonera Emeryka, fundatora Muzeum Czapskich w Krakowie i synem Karola, prezydenta miasta Mińsk.
Już jako młody człowieka działał w licznych organizacjach społecznych i angażował się w okresie dwudziestolecia w tworzenie administracji II Rzeczypospolitej. Był m.in. starostą w Stołpcach i dwukrotnie posłem na Sejm. Po klęsce wrześniowej opuścił kraj i rozpoczął pracę przy rządzie polskim na uchodźstwie oraz został delegatem Polskiego Czerwonego Krzyża. Zajmował się pomocą dla Polaków m.in w północnej Afryce. W listopadzie 1944 r. został doradcą politycznym Polskiej Misji Wojskowej przy Naczelnym dowództwie Alianckim (SHAEF). Tuż po kapitulacji III Rzeszy odwiedzał niemieckie obozy koncentracyjne, zbierając informacje o osadzonych tam Polakach. Tropił też wszelkie informacje o zrabowanych polskich dziełach sztuki. To dzięki niemu ołtarz Wita Stwosza z Krakowa został odnaleziony w Norymberdze.
Po wojnie został we Włoszech. Tu, po rozwiązaniu 2. Korpusu organizował opiekę nad polskimi żołnierzami po demobilizacji. Dzięki jego zabiegom kilka tysięcy osób mogło udać się do Wielkiej Brytanii i Argentyny.
Przeszło trzydzieści lat swojego życia spędził w Rzymie, nie ustając w pracach społecznych, patronując różnym inicjatywom. Zostawszy w 1946 prezesem polskich Kawalerów Maltańskich nadał tej organizacji nowy rozmach m.in. jego staraniem utworzono w Rzymie Hospicjum Związku Polskich Kawalerów Maltańskich udzielające gościny przedstawicielem polskiej nauki i kultury w Wiecznym Mieście.
W 1968 Czapski został prezesem Fundacji Rzymskiej im. J. Z. Umiastowskiej piastując to stanowisko aż do śmierci. Skierował działalność fundacji wyłącznie na udzielanie pomocy stypendialnej polskim naukowcom. W ciągu 10 lat jego prezesury z tej możliwości skorzystało ok. 250 osób. W 1972 r., związku z decyzją odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie, zainicjował zbiórkę funduszy na zakup potrzebnych marmurów o uzgodnionych z Dyrekcją Odbudowy Zamku parametrach.
Z pasją kolekcjonował rozporoszone po świecie polonica, tworząc m.in. wielki zbiór map dawnej Rzeczypospolitej, które przekazał do Muzeum Narodowego w Krakowie. Zainicjował też utworzenie kwatery polskiej na rzymskim cmentarzu Prima Porta. Tam też został pochowany. Zmarł 31 stycznia 1979. Rok wcześniej papież Jan Paweł II nadał Emerykowi Hutten Czapskiemu Wielki Krzyż Orderu św. Grzegorza.
