Biblioteka Narodowa jest jedną z najważniejszych polskich narodowych instytucji kultury, przy czym określenie „naród” ma tu szerokie znaczenie — podobnie jak w obowiązującej Konstytucji zaczynającej się od zawołania: „(...) my, Naród Polski, wszyscy obywatele Rzeczypospolitej (...)”. Zrozumiałe więc jest, że Biblioteka Narodowa w swej codziennej praktyce uprawia polskość otwartą, co znaczy, że trosce o naszą spuściznę towarzyszy szczególne zainteresowanie dorobkiem piśmienniczym narodów, które współtworzyły kiedyś wieloetniczną, wielokulturową, wielojęzyczną i wielowyznaniową Rzeczpospolitą Polską w jej najlepszym okresie, oraz kulturami najbliższych i dalszych sąsiadów. A zatem tu, w tym miejscu, polskość styka się z kulturami mniejszości narodowych i kulturami sąsiadów. Tu Europa łacińska i rzymska spotyka się z Europą grecką i bizantyńską, Zachód ze Wschodem, Północ z Południem, swojskość z egzotyką.

Biblioteka Narodowa to faktycznie cztery instytucje integralnie ze sobą zrośnięte:

• centralna biblioteka państwa, a zatem i centrum bibliografii narodowej usytuowane w Instytucie Bibliograficznym, i systematyczna obserwacja społecznego obiegu książki oraz stanu czytelnictwa i sieci bibliotek publicznych prowadzona przez Instytut Książki i Czytelnictwa;
• największa czytelnia akademicka kraju;
• dom wydawniczy. To przecież my wydajemy „Rocznik Biblioteki Narodowej” (pod redakcją Haliny Tchórzewskiej-Kabata), „Biuletyn Informacyjny Biblioteki Narodowej” (pod redakcją Małgorzaty Józefaciuk) i „Komunikaty” (w opracowaniu Heleny Kamińskiej), „Polonica Zagraniczne” (opracowane przez zespół pod kierownictwem Danuty Bilikiewicz-Blanc), „Ruch Wydawniczy w Liczbach” (dzieło zespołu kierowanego przez Krystynę Bańkowską-Bober), „Biblioteki Publiczne w Liczbach” (w opracowaniu zespołu Jerzego Maj a) oraz „Bibliografię Zawartości Czasopism” i inne. Wydajemy także „Dialog”, „Literaturę na Świecie”, „Nowe Książki”, „Ruch Muzyczny”, „Twórczość” i miesięcznik w języku rosyjskim „Nowaja Polsza”;
• centrum kultury — organizujące spotkania z pisarzami (Salony Pisarzy), prezentacje domów wydawniczych (Salony Wydawców) i poszczególnych książek, wystawy, koncerty muzyczne i przeglądy filmów.

Biblioteka Narodowa to żywy i wciąż pomnażany skarbiec polskiej kultury organicznie związanej z kulturą europejską i z całym humanistycznymi personalistycznym dorobkiem świata. Skarbiec ten był uszczuplany w wyniku wojennych grabieży. Bezcenne księgi, rękopisy, dzieła sztuki opuszczały Polskę na zawsze albo były planowo niszczone przez najeźdźców. Ten cenny dorobek kulturowy został odbudowany i dziś istnieje dzięki wysiłkom pokoleń, dzięki łańcuszkowi ludzi mających silne poczucie ciągłości kultury. Ta jedyna w swoim rodzaju narodowa instytucja kultury jest utrzymywana przez Ministra Kultury działającego w imieniu rządu i centralnego budżetu państwa. Dodajmy, że cennym uzupełnieniem ministerialnych, państwowych dotacji jest hojność darczyńców— osób prywatnych oraz instytucji i firm wspierających Narodową Książnicę moralnie i materialnie.

Biblioteka Narodowa jest więc także miejscem, w którym obowiązek państwa polskiego wobec kultury splata się z indywidualnymi, osobistymi postawami zrozumienia wagi i rangi narodowego dziedzictwa przechowywanego i chronionego w naszej Bibliotece. W sposób niemal symboliczny ukazuje to nasza Galeria Darczyńców.

W Polsce, gdzie tak często dochodziło do przerywania naturalnego biegu procesów i zjawisk, na szczególną ochronę zasługuje poszanowanie dorobku poprzedników oraz wierność wobec wybranych z przeszłości i przystosowanych do współczesności wątków składających się na żywą tradycję danej instytucji. Biblioteka Narodowa to niezwykły żywy pomnik ciągłości; idealne i materialne dobro — tworzone w codziennym twórczym napięciu między szacowną trwałością a pożądaną zmianą.

My, Polacy, stajemy obecnie wobec konieczności częściowo nowego definiowania takich pojęć, jak: patriotyzm, polskość, suwerenność państwa, narodowa tożsamość. Biblioteka Narodowa jest zatem jednym z miejsc, w którym toczy się ożywiona rozmowa, o tym, co niezmienne, co trwałe w przenoszonej przez wieki idei polskości, o niezbywalnych składowych elementach polskiej państwowości i o tym, co może, a nawet powinno, ulegać przemianom. Prowadzimy tę trudną, alei pasjonującą rozmowę na różnych polach, opracowując naukowe zbiory, publikując książki i czasopisma, utrzymując robocze kontakty z partnerami zagranicznymi, organizując Salon Pisarzy (goszczący także polskich pisarzy rozsianych w świecie oraz wybitnych tłumaczy literatury polskiej na języki obce), Salon Wydawców oraz różnego rodzaju spotkania, konferencje, koncerty muzyczne i wystawy. Jest to poważna rozmowa o polskości, o konieczności otwierania się na wpływy docieraj ą-ce do Polski z zewnątrz i o granicach tego otwarcia. O relacjach między Polakami a naszymi współobywatelami z mniejszości narodowych oraz o relacjach Polski z sąsiadami.

Partnerski stosunek do innego to jeden z ważniejszych wyróżników społeczeństwa demokratycznego, pluralistycznego i obywatelskiego. Miarą dojrzałości jednostek i społeczeństw jest takie uprawianie własnej tożsamości, które nie wyklucza wysiłku zrozumienia tego, który jest zanurzony w innej kulturze, należy do innego narodu, jest obywatelem innego państwa. Rzec można, że w moim obrazie „innego” przeglądam się ja sam.

W Bibliotece Narodowej przyglądamy się zatem naszym najbliższym sąsiadom, bo jest to potrzebne przede wszystkim nam, Polakom. Nasi sąsiedzi — nowe spojrzenie — pod tym zawołaniem opowiadamy o naszym, polskim, postrzeganiu sąsiadów. Spojrzenie jest „nowe”, bo możemy już mówić swobodnie, bez ciśnienia geopolityki, bez kagańca oficjalnej, państwowej cenzury. Od kilku lat organizujemy wystawy książek, tekstów opublikowanych w periodykach, map oraz ilustracji obrazujących polskie widzenie sąsiada czy sąsiadów na przestrzeni wieków, ze szczególnym jednak naciskiem na piśmienniczy dorobek po zmianie ustroju. Nie zamazując spraw trudnych, a nawet bolesnych, szukamy tego, co nas łączy, co może być w pewnym sensie wspólne.

Dotychczas zorganizowaliśmy sześć wystaw:

• W litewskim zwierciadle, autorstwa Jana Malickiego i Danuty Bilikiewicz-Blanc, pod honorowym patronatem wicemarszałka Sejmu Jana Króla;
• Ukraina — Polska: w stronę dialogu, przygotowana przez Hannę Łaskarzewską, pod honorowym patronatem Jerzego Giedroycia;
• Białoruś — Dobroruś, w opracowaniu Anny Żurowskiej i Magdaleny Koryckiej, pod honorowym patronatem Tadeusza Konwickiego;
• Bałtyckie sąsiedztwo, autorstwa Bogusławy Sochańskiej i Danuty Bilikiewicz-Blanc, pod honorowym patronatem marszałka Sejmu Macieja Płażyńskiego; prezentacja ta, zorganizowana wspólnie z Duńskim Instytutem Kultury w Polsce, ukazywała nasze odniesienia do Danii, Finlandii, Islandii, Norwegii oraz Szwecji;
• Słowacja znana czy nieznana?, przygotowana przez Mirosławę Zygmunt, a zorganizowana wspólnie z Ambasadą Słowacji i Instytutem Słowackim w Warszawie, pod honorowym patronatem ministrów kultury obu państw: Andrzeja Celińskiego i Milana Kńaźko;
• Między odrzuceniem a fascynacją. Polska — Rosja: z dziejów kontaktów kulturalnych, autorstwa Ewy Barteczko i Anny Szczęsnowicz, zorganizowana wspólnie z Centrum Międzynarodowej Współpracy Kulturalnej „Instytut Adama Mickiewicza”, pod honorowym patronatem ministra spraw zagranicznych Włodzimierza Cimoszewicza. Wystawa ta (w skróconej wersji) była prezentowana w Muzeum A. S. Puszkina w Moskwie, Bibliotece Narodowej Rosji w Sankt Petersburgu i Nowogrodzie.

Trwają też prace nad ekspozycją o naszym postrzeganiu Czechów i Niemców. Myślimy o wystawach obrazujących polskie piśmiennictwo o Estonii i Łotwie, o polskim widzeniu Żydów oraz o zagadnieniach narodowościowych, ze szczególnym uwzględnieniem tubylczych mniejszości narodowych w Polsce.

Na szczególną pamięć zasługuje wystawa O polski dach i polską broń Janusza Ciska i Andrzeja Krzysztofa Kunerta pod honorowym patronatem premiera Jerzego Buzka. Organizatorami wystawy byli: Biblioteka Narodowa i Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce w Nowym Jorku przy współpracy Rady Ochrony Pamięci Walki Męczeństwa i Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Dodajemy, że BN jest też wydawcą książki pt. Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce i jego zbiory, w opracowaniu Janusza Ciska.

Zasłużonym rozgłosem cieszyła się zorganizowana przez Bibliotekę Narodową i Archiwum Polski Podziemnej 1939-1956 wystawa Powstanie Warszawskie w oczach świata według koncepcji i scenariusza Andrzeja Krzysztofa Kunerta, w 55. rocznicę wybuchu Powstania, pod honorowym patronatem premiera Rzeczypospolitej Polskiej Jerzego Buzka.

Ważnym wydarzeniem była prezentacja wystawy Afisz żydowski w II Rzeczypospolitej, przygotowana przez Barbarę Łętochę i wzbogacona katalogiem autorstwa Barbary Łętochy i Zofii Głowickiej, a wspieranym merytorycznie przez Szlomo Netzera.

Duże powodzenie-miała wystawa Lubię Chili, a wzdycham do Polski..., Katarzyny Raczkowskiej, zorganizowana w 200-lecie urodzin Ignacego Domeyki: Polaka wywodzącego się z Litwy, bliskiego także Białorusinom, i tak przecież zasłużonego dla Chile. Honorowy patronat nad tą wystawą objął premier Leszek Miller.

W naszych salach pokazywaliśmy artyzm pisma hebrajskiego, przybliżaliśmy dzieło i postać wielkiego pisarza argentyńskiego Jorge Luisa Borgesa, a takie oglądaliśmy fotografie dokumentujące prace archeologiczne w Chile. Podziwialiśmy zabytkowe japońskie pałace i świątynie ukazane na artystycznych fotografiach, gościliśmy niemieckie książki o tematyce religijnej i prezentowaliśmy nowoczesne metody nauczania języka niemieckiego. Przyjęliśmy też wystawę przybliżającą Heinricha Bőlla. Oglądaliśmy najpiękniejsze pod względem edytorskim litewskie publikacje i duńskie malarstwo. Wsłuchiwaliśmy się w chilijską i duńską muzykę, w białoruskie, litewskie, szwedzkie, ukraińskie, łemkowskie, słowackie oraz żydowskie pieśni.

Świeżo otwarliśmy, czczącą 60. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego, bardzo poruszającą ekspozycję Pro memoria. Warszawskie biblioteki naukowe w latach okupacji 1939-1945, przygotowaną przez Hannę Łaskarzewską, pod honorowym patronatem prezydenta m.st. Warszawy Lecha Kaczyńskiego. Z tej samej idei wywodzi się też sesja Droga do Okólnika, zainspirowana przez Halinę Tchórzewską-Kabata, a przygotowana przez BN przy współpracy Polskiego Towarzystwa Bibliologicznego. Sesja zorganizowana w 160. rocznicę ustanowienia Biblioteki Ordynacji Krasińskich i w 60. rocznicę spalenia najcenniej szych zbiorów bibliotecznych Warszawy — złożonych decyzją okupanta w gmachu ordynackim przy ul. Okólnik 9—miała przypomnieć nie tylko unicestwienie jednej z najważniejszych polskich książnic, lecz także niezbywalne — w okresach niewoli i w czasach wolności— obowiązki bibliotek: ochronę intelektualnego dorobku dawnych i współczesnych pokoleń, umacnianie tożsamości narodowej i zarazem budowanie szacunku dla dokonań kulturowych wszystkich narodów i społeczności.

Dzięki żywym kontaktom międzynarodowym stajemy się bogatsi nie tylko o wiedzę na temat danej kultury, ale i o przeżycia artystyczne. Dzięki hojności Ambasady Francji, Ambasady Republiki Federalnej Niemiec i Ambasady Japonii jesteśmy zasobniejsi także w wymiernym, materialnym sensie. Nasze zbiory zyskały wybrane pozycje z piśmiennictwa francuskiego i niemieckiego. Nasza największa sala konferencyjna została wyposażona w urządzenia multimedialne, stanowiące dar rządu Japonii. W tym miejscu wymieńmy imponującą wystawę Japonia —Polska: coraz bliżej siebie, autorstwa Tomasza Szubiakiewicza, prezentującą polskie zainteresowania kulturą japońską.

W ostatnich latach, dzięki inicjatywie Fundacji Roberta Boscha i przy wydatnej finansowej pomocy Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej, doszło do realizacji ważnego programu opracowania i mikrofilmowania zabytków piśmiennictwa z polsko-niemieckiego pogranicza kulturowego, z uwzględnieniem prasy żydowskiej. W programie, koordynowanym przez Bibliotekę Narodową, reprezentowaną przez Joannę Pasztaleniec-Jarzyńską, uczestniczyły, poza Biblioteką Narodową: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, Książnica Pomorska w Szczecinie, Biblioteka Gdańska PAN, Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu oraz Żydowski Instytut Historyczny. Dziesięcioletnie doświadczenia dowodzą, jak słuszne okazało się przyjęcie zasady, że badamy i dokumentujemy wspólne europejskie dziedzictwo utrwalone w książkach, czasopismach i innych drukach — w jego różnych językowych i narodowych przejawach. Kategoria: wspólne dziedzictwo w niczym nie narusza ani narodowych, ani państwowych uprawnień, pomaga natomiast spoglądać na piśmienniczy dorobek danego regionu czy obszaru nie tylko z partykularnych punktów widzenia, ale także z szerszej, właśnie europejskiej perspektywy. Pokłosiem tego programu jest dwujęzyczna (polska i niemiecka) książka Ochrona wspólnego dziedzictwa europejskiego. Materiały z konferencji poświęconej mikrofilmowaniu zabytków piśmiennictwa z polsko-niemieckiego pogranicza kulturowego. Warszawa, 3 czerwca 2002, w opracowaniu i pod redakcją naukową Andrzeja Mężyńskiego (Warszawa 2003).

W tym kontekście wspomnijmy, że BN otrzymała reprinty planów polskich miast (ongiś w rękach niemieckich), przekazanej ej w darze przez Staatsbibliothek zu Berlin-Preussischer Kulturbesitz, w której zbiorach te plany są przechowywane. Podczas okolicznościowej wystawy podkreślano, że plany te są świadectwem skomplikowanych dziejów polsko-niemieckiego sąsiedztwa, ale dziś wolno je traktować jako przykłady naszego wspólnego europejskiego dziedzictwa.

Ta europejska perspektywa stała się bodźcem do pokazania miejsca Biblioteki Narodowej w nowej —po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej — rzeczywistości oraz w kontekście przeszłości i teraźniejszości Biblioteki— 75-lecie istnienia Narodowej Książnicy—co zaowocowało wystawą Z Biblioteką do Unii Europejskiej, przygotowaną według koncepcji i scenariusza Elżbiety Stefańczyk, Anny Filipowicz, Artura Kowalskiego, Danuty Murzynowskiej i Joanny Potęgi, pod honorowym patronatem prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Aleksandra Kwaśniewskiego.

Biblioteka Narodowa jest oczywiście żywo zainteresowana polskim dziedzictwem kulturowym w świecie, a szczególnie wartościowymi zbiorami znajdującymi się już to w polskich, polonijnych instytucjach na obczyźnie, już to w innych zagranicznych bibliotekach. We wdzięcznej pamięci zachowujemy osobę i dorobek Andrzeja Kłossowskiego — jakże zasłużonego w tej sferze wieloletniego pracownika naszej instytucji. Staramy się kontynuować jego dzieło.

Dzięki finansowej pomocy Ministerstwa Kultury (a także Fundacji Bankowej im. L. Kronenberga i Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych) opracowywano, konserwowano i mikrofilmowano rękopiśmienne zasoby Biblioteki Polskiej w Londynie oraz Muzeum i Biblioteki Księży Marianów w Fawley Court w Wielkiej Brytanii. Prace te będą kontynuowane w miarę naszych finansowych i organizacyjnych możliwości. Docierają do nas także prośby o pomoc w opracowaniu zbiorów przechowywanych w Instytucie Józefa Piłsudskiego w Ameryce, Polskim Instytucie Naukowym w Waszyngtonie i Muzeum Polskim w Ameryce z siedzibą w Chicago.

Staramy się odpowiadać na nie pozytywnie; w najbliższych miesiącach do PIN w Waszyngtonie wyjedzie specjalista z BN i zajmie się katalogowaniem tamtejszego księgozbioru. Prowadzimy też rozmowy z Muzeum Polskim w Chicago na temat wspólnych działań wokół opracowywania zbiorów tej zasłużonej placówki.

Potrzeby są ogromne i dotyczą nie tylko zbiorów rozsianych po świecie, ale także w kraju. Dlatego też BN zaangażowała się w opracowywanie, konserwację i mikrofilmowanie cennych zbiorów przechowywanych przez Siostry Franciszkanki Służebnice Krzyża w Laskach pod Warszawą.

Nasi artyści sztuki konserwatorskiej pracują nad ratowaniem cennego starego druku z Polskiego Kolegium Papieskiego w Rzymie. Dopowiedzmy, że na koszt polskiego Ministerstwa Kultury odrestaurowaliśmy dwie starodawne księgi z Chorwacji.

Oczywiście naszym głównym zadaniem jest troska o polskie dziedzictwo piśmiennicze w świecie. Oto ostatnio nawiązaliśmy ciekawie zapowiadający się kontakt z Biblioteką Narodową w Kiszyniowie (Mołdawia), gdzie znajduje się sporo poloników i gdzie niedawno otwarto Czytelnię Polską.

Dzięki życzliwości wielu osób dotarły do nas wartościowe zbiory Instytutu Polskiego w Bejrucie (Liban), zgromadzone przez Polaków w okresie II wojny światowej i tuż po jej zakończeniu. Powiedzmy w tym kontekście o ważnej wystawie Oskara S. Czarnika i Anny Karczewskiej Od Buzułuku do Bolonii. Działalność wydawnicza na szlaku Armii Polskiej na Wschodzie— 2. Korpusu Polskich Sił Zbrojnych 1941-1946, której przygotowanie było połączone z badaniami nad działalnością kulturalną polskiego wychodźstwa także na Bliskim Wschodzie.

Staramy się, aby ważne prace rejestracyjne i badawcze kończyły się nie tylko włączaniem danych kolekcji do katalogów Biblioteki Narodowej, ale i publikacjami omawiającymi zbiory lub wybrane zagadnienie. Wymieńmy dla przykładu, ale z należnym uznaniem, Przewodnik po zespołach rękopisów Towarzystwa Historyczno-Literackiego i Biblioteki Polskiej w Paryżu, w opracowaniu Marii Wrede, Marka P. Prokopa i Janusza Pezdy (Paryż—Warszawa 2000), oraz imponującą Dyskopedię poloników do roku 1918 Katarzyny Janczewskiej Sołomko (Warszawa 2002), a także opracowania: Dokumenty życia społecznego Żydów polskich (1918-1939) w zbiorach Biblioteki Narodowej Barbary Łętochy, Aliny Całej i Zofii Głowickiej (Warszawa 1999) oraz Żydowskie druki ulotne w Il Rzeczypospolitej w zbiorach Biblioteki Narodowej Barbary Łętochy, Aleksandra Messera i Aliny Całej, przy merytorycznym wsparciu Szlomo Netzera (Warszawa 2004).

Mieliśmy też skromny udział w powstaniu albumu Grafika polska 1918-1939 ze zbiorów Biblioteki Polskiej w Montrealu, pod redakcją prof. Pawła Wyczyńskiego (Polski Instytut Naukowy w Kanadzie, Polska Akademia Umiejętności, Kraków—Montreal 1999).

Wspomnijmy przy tej okazji, że w naszym kwartalniku „Biuletyn Informacyjny Biblioteki Narodowej” zamieszczono artykuł prof. Hanny M. Pappius pt. Instytut Naukowy i Biblioteka Polska w Montrealu (2000, nr 4).

Skoro mówimy o Ameryce, to dodajmy, że ważnym wydarzeniem artystycznym była prezentacja (połączona z seminarium) pt. Czarodziej rylca. Wystawa w sto dziesiątą rocznicę urodzin Stefana Mrożewskiego. 1894-1975 , przygotowana przez Agatę Pietrzak. Wielki wkład w urzeczywistnienie tego projektu wniósł prof. Andrzej Mrożewski z Kanady, który udostępnił nam prace swego ojca. Trwałym pokłosiem wystawy jest profesjonalny katalog, pierwsza tak szeroko zakrojona publikacja o tym wybitnym grafiku, drzeworytniku i ilustratorze książek.

Biblioteka Narodowa to także, jak już mówiliśmy, dom wydawniczy. Powiedzmy więc, że w planach wydawniczych mamy katalog zbiorów biblioteki i dawnego kolegium jezuitów w Braniewie, zagarniętych wieki temu przez Szwedów i przechowywanych w Uppsali (Szwecja). Katalog, rozpoczęty przez Józefa Trypućkę, został uzupełniony przez Michała Spandowskiego i Sławomira Szyllera. W najbliższym czasie ukaże się praca zbiorowa pod kierunkiem Hanny Łaskarzewskiej Bibliotheca Polona — katalog jednego z działów biblioteki króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, znajdującej się w Kijowie, oraz Przewodnik po zbiorach Muzeum Księży Marianów w Fawley Court (Wielka Brytania) w opracowaniu Marii Wrede i Danuty Szewczyk-Prokurat.

Andrzej Kaszlej koordynuje prace nad inwentarzem ksiąg cyrylickich XIV—XIX w., przechowywanych w Bibliotece Narodowej, a właśnie ukazał się Katalog druków cyrylickich XV—XVII w. w zbiorach Biblioteki Narodowej przygotowany przez Zofię Jaroszewicz-Pieresławcew i Zofię Żurawińską.

Warto wspomnieć o naszych staraniach, wspieranych przez Słowacką Bibliotekę Narodową w Martinie, dotyczących rejestracji poloników w księgozbiorze dawnego kolegium pijarskiego w Podolińcu, obecnie przechowywanym w Nitrze. Kolekcja ta ma duże znaczenie dla kultury polskiej. Prowadzimy też rozmowy z Rosyjską Biblioteką Narodową w Sankt Petersburgu na temat wspólnych badań specjalistów z obu bibliotek nad śladami pozostałymi po księgozbiorze braci Załuskich.

Nasze zbiory wzbogaciły się ostatnio o dary pochodzące z Kongregacji Księży Marianów w Fawley Court oraz z Biblioteki Polskiej w Paryżu. Publikacje uzupełniające zbiory BN wprowadzamy do naszego katalogu, pozostałe wydawnictwa przekazujemy innym bibliotekom krajowym, a także polskim bibliotekom na Wschodzie.

Przejęliśmy także część spuścizny po Lidii Ciołkoszowej z Londynu. Dzięki hojności Barbary i Jerzego Czarny-Karaś z Londynu wzbogaciliśmy naszą kolekcję cennych map, a dzięki Walentynie Janta-Połczyńskiej trafiła do nas spuścizna Aleksandra Janty-Połczyńskiego. Eva Rubinstein, w imieniu rodziny Rubinsteinów, przekazała nam fragment archiwum rodzinnego Emila Młynarskiego oraz kserokopie dokumentów dotyczących Artura Rubinsteina. Ostatnio prof. Piotr Słonimski z Paryża ofiarował nam część swego bogatego archiwum. Jest też nadzieja, że trafi do nas — dzięki łaskawości Teresy Romer — nie tylko archiwum Jundziłłów, ale także Romerów.

Na zakończenie powiedzmy o programie przekazywania nowości wydawniczych za granicę, realizowanym przez Bibliotekę Narodową od kilkunastu lat. Zajmuje się tym fachowo i z oddaniem Oskar S. Czarnik. W ramach tego programu przekazaliśmy blisko 20000 polskich książek do odbiorców na Białorusi, w Republice Czeskiej, Ukrainie, Litwie, Łotwie, Mołdawii i Kazachstanie. Naszymi partnerami są już to biblioteki prowadzone przez polskie środowiska w tych państwach, już to instytucje i biblioteki niebędące w polskich rękach, ale posiadające księgozbiory polskie i zainteresowane naszymi nowościami wydawniczymi. W tym również, w pozytywnym reagowaniu na propozycje docierające do nas od sąsiadów otwartych na wymianę kulturalną z Polską, przejawia się nasze rozumienie i praktykowanie otwartej polskości, a także europejskości — nieograniczonej do Unii Europejskiej, ale obejmującej cały kontynent, a zatem te polskie i zarazem europejskie relacje z innymi częściami świata i innymi kulturami, które z różnych względów są dla nas ważne i interesujące.