Skip to main content

Informacja o Encyklopedii emigracji polskiej i Polonii

Referat wygłoszony na XX sesji Stałej Konferencji MABPZ - Rapperswil 1998 r

Informacja o Encyklopedii emigracji polskiej i Polonii

Referat wygłoszony na XX sesji Stałej Konferencji MABPZ - Rapperswil 1998 r

Encyklopedia emigracji polskiej i Polonii pomyślana jest jako encyklopedia specjalistyczna ogólna, z zachowaniem prawie wszystkich kanonów obowiązujących tego typu dzieło. Jednakże w swojej tematyce nie ma pierwowzorów, choć pojawiły się cząstkowe opracowania leksykalne dotyczące wybranych aspektów działalności emigracji polskiej i Polonii. Są one jednak ograniczone albo geograficznie (jeden kontynent), albo tematycznie (specyficzne kryterium klasyfikacji). Nie obejmowały nigdy całości aspektów istnienia emigracji polskiej i Polonii. Encyklopedia ma to w pewnej mierze uzupełnić. Obejmuje terytorialnie wszystkie kraje, gdzie przebywali lub przebywają emigranci z Polski oraz Polonia. Uwzględnia zatem również osoby żyjące i współcześnie działające organizacje. Czy jest zatem zebraniem już znanych opracowań leksykalnych, czy zawiera hasła nowe, czy zastąpi opracowania już istniejące? Te wszystkie pytania stawiano sobie u zarania powstania encyklopedii. Po kilku latach przygotowań do rozpoczęcia tego dzieła, a po trzech latach pracy bezpośrednio nad tekstami encyklopedii można udzielić na nie odpowiedzi. Będzie, choć liczy ok. 3 tys. stron, tylko w pewnym stopniu kompendium wiedzy o emigracji polskiej i Polonii. Jak każda encyklopedia jest wyborem określonego zestawu haseł. Ten aspekt chciałbym wyraźnie zaznaczyć. Nie może zastąpić opracowań leksykalnych tematycznych, z których tylko część zawartości znajduje się w encyklopedii. W encyklopedii są także opracowania nowe. Zatem encyklopedia nie będzie odzwierciedleniem całości dokonań emigrantów i Polonii. Jest to niemożliwe. Marzę, by kiedyś powstała encyklopedia zawierająca wszystkie hasła wydrukowane w leksykonach tematycznych dotyczących emigracji polskiej i Polonii.

Encyklopedie, z małymi wyjątkami, są przede wszystkim dziełami zbiorowymi. Zatem i ta, choć istniała pokusa napisania jej indywidualnie, nie będzie odbiegała w tym względzie od ustalonych reguł tego typu dzieł. Może z kilkoma wyjątkami, natury technicznej i odpowiedzialności autorów opracowań za słowo pisane. Pod każdym hasłem bowiem jest podpisany autor lub autorzy.

Encyklopedia jest ułożona alfabetycznie. W niej znajdują się opracowania przeglądowe różnego typu (np. państwo, miasto — wielkie skupisko polonijne, prasa polska, duszpasterstwo), które tworzą kręgosłup konstruowanego dzieła. W nich zawierają się informacje, wraz z odnośnikami do najważniejszych haseł biograficznych, organizacji itd., dotyczące dziejów emigracji polskiej i Polonii w każdym ze współczesnych państw. Nie znaczy to bynajmniej, że poza hasłami odsyłaczowymi nie ma opracowań mniej istotnych w dziejach wychodźstwa, ale ważnych dla obrazu społeczności emigracyjnej czy polonijnej w danym kraju. Próbowałem zachować w encyklopedii proporcje wynikające z nierównomierności rozmieszczenia i wielkości emigracji polskiej i Polonii. O umieszczeniu organizacji czy instytucji nie decydowała liczba członków, ale pełniona funkcja w społeczności emigracyjnej i polonijnej. Opracowania biograficzne zajmują zdecydowanie najwięcej miejsca w encyklopedii, bo to przecież konkretne osoby tworzyły i tworzą polską historię i kulturę poza granicami Rzeczypospolitej. Tutaj uwzględniam tylko postacie, które przebywając poza granicami Polski identyfikowały się z polskością.

Wytworem działania osób, które zostały umieszczone w opracowaniach biograficznych, są instytucje, organizacje, chóry, czasopisma, księgarnie. Zatem tego rodzaju hasła znajdują się w encyklopedii. Umieszczono także hasła geograficzne, a dotyczące nazw rzek, gór, związane z nazwiskami osób wywodzących się z polskiej emigracji. Nie stronię także od haseł terminologicznych, choć w ograniczonym zakresie, które są związane z tematyką emigracyjną.

Chciałbym, aby encyklopedia nie tylko zawierała wiarygodne informacje, ale także ułatwiała badaczom orientację w lukach w historiografii na dany temat i inspirowała podjęcie poszukiwań badawczych. Temu celowi podporządkowałem przypisy bibliograficzne, czyli umieszczone pod każdym z haseł wykazy literatury i informacje o dostępnych materiałach archiwalnych. Literatura ta jest ułożona chronologicznie, co pozwala od razu zorientować się w częstotliwości prowadzonych na dany temat badań. Uważne przeczytanie haseł z pewnością zainspiruje niejedną osobę do podjęcia szczegółowych badań naukowych.

W końcu encyklopedii zamieszczone zostaną curriculum vitae autorów, którzy mieszkają w Polsce. Natomiast biogramy autorów, wywodzących się z emigracji znajdą się we właściwej części encyklopedii.

Do pracy nad encyklopedią zaproszono szerokie grono współpracowników zarówno naukowców, jak i społeczników, księży itd. bez względu na miejsce zamieszkiwania. Jest to element integrujący, jednakże kryje on pewne niebezpieczeństwa. Spory i animozje wśród emigracji i Polonii mają swoje odzwierciedlenie w przesyłanych hasłach do encyklopedii. A to wymaga weryfikowania prawdziwości danych. Encyklopedia ma przecież przekazywać informacje, rejestrować fakty, które zaistniały. W odróżnieniu od opracowań monograficznych nie ma w niej miejsca na wyrażenie opinii. Zatem próby wartościowania zjawisk są konsekwentnie z encyklopedii eliminowane.

Opracowanie encyklopedii jest możliwe w wyniku przyznania, na podstawie przedstawionego planu i w drodze konkursu, pieniędzy (grantu) przez Komitet Badań Naukowych. Prace nad encyklopedią są afiliowane przy Zakładzie Badań Narodowościowych PAN w Poznaniu. Na trudność pracy redaktora wpływ ma brak zespołu redakcyjnego. Wynikało to z odpowiedzialności za fundusze dostarczone przez Komitet Badań Naukowych.

Zdaję sobie sprawę, że encyklopedia będzie miała wiele mankamentów. Jeszcze raz chciałbym jednak powtórzyć, że encyklopedia jest wyborem i on będzie podlegał weryfikacji, której dokonają następne pokolenia. Pominięcie jakiegoś hasła nie będzie oznaczało dyskryminacji, ale brak danych lub przeoczenie, które będzie można uzupełnić

Encyklopedia emigracji polskiej i Polonii powstaje dlatego, by uświadomić społeczeństwu polskiemu, nie do końca przekonanemu o tym, że ci, którzy są poza granicami Polski, stanowią cząstkę narodu polskiego i że ich losy, niekiedy ich życie przepojone było miłością ojczyzny.

Tagi

Więcej o Autorze (Autorach)

0raz Pozostałe Publikacje tego Autora (ów)

Kazimierz Dopierała

Prof. Kazimierz Dopierała – (ur. 1944) – polski historyk, prof. dr hab. nauk historycznych. Ukończył liceum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, a następnie podjął studia historyczne na Uniwersy...

Copyrights

COPYRIGHTS©: STAŁA KONFERENCJA MUZEÓW, ARCHIWÓW I BIBLIOTEK POLSKICH NA ZACHODZIE
CAŁOŚĆ LUB POSZCZEGÓLNE FRAGMENTY POWYŻSZEGO TEKSTU MOGĄ ZOSTAĆ UŻYTE BEZPŁATNIE PRZEZ OSOBY TRZECIE, POD WARUNKIEM PODANIA AUTORA, TYTUŁU I ŹRÓDŁA POCHODZENIA. AUTOR NIE PONOSI ŻADNEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA NIEZGODNE Z PRAWEM UŻYCIE POWYŻSZEGO TEKSTU (LUB JEGO FRAGMENTÓW) PRZEZ OSOBY TRZECIE.

Stała Konferencja Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie | MABPZ

Stała Konferencja
Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie

Sekretariat

Muzeum Polskie w Rapperwsilu
Schloss Rapperswil
Postfach 1251
CH-8640 Rapperswil
Schweiz

Kontakt

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
+41 (0)55 210 18 62

UWAGA

Z Sekretariatem MABPZ
prosimy kontaktować się tylko w kwestiach dotyczących Konferencji.

Niniejszy portal internetowy Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie (MABPZ) został zainicjowany i był prowadzony do 2018 roku przez pracowników Polskiego Instytutu Naukowego w Kanadzie i Biblioteki im. Wandy Stachiewicz.
www.polishinstitute.org

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych
www.mkidn.gov.pl

Przy współpracy z Fundacją Silva Rerum Polonarum z Częstochowy
www.fundacjasrp.pl

Od 2020 r., projekt finansowany jest ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury - państwowego funduszu celowego; dzięki wsparciu Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą - Polonika
www.polonika.pl

Deklaracja dostępności strony internetowej
Deklaracja PDF pobierz

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Fundacja Silva Rerum Polonarum Częstochowa
Instytut Polonika