Skip to main content

Polskie zbiory archiwalne w Stanach Zjednoczonych*

Referat wygłoszony na XX sesji Stałej Konferencji MABPZ - Rapperswil 1998 r

Polskie zbiory archiwalne w Stanach Zjednoczonych*

Referat wygłoszony na XX sesji Stałej Konferencji MABPZ - Rapperswil 1998 r

Rozległe badania nad Polonią, prowadzone przez naukowców amerykańskich, polskich i z innych krajów, napotykają na trudności w zdobyciu rzetelnych informacji na temat zbiorów archiwalnych znajdujących się w Stanach Zjednoczonych. Każdy badacz pierwsze kroki rozpoczyna od tzw. literatury pomocniczej, czyli informacyjnej. Setki listów kierowanych każdego roku do Archiwum Polonii przez naukowców w sprawach lokalizacji bazy źródłowej są dowodem, że brak jest odpowiedniej literatury, przewodników po zbiorach archiwalnych w Stanach.

Od kilku lat prowadzone były wysiłki w celu opracowania informatora o polskich zbiorach archiwalnych. Archiwista z Orchard Lake ks. prof. Józef Swastek w 1971 r. opracował listę polsko-amerykańskich archiwów[1]. Informator podzielony został na dwie części: 1. Ogólne archiwa, 2. Specjalistyczne archiwa. Pierwsza zawiera 9 zbiorów, a druga 63. W pierwszej znalazły się główne zbiory polonijnych archiwów, a więc instytucji i organizacji. W drugiej natomiast przede wszystkim archiwalia polonijnych zakonów męskich i żeńskich. W sumie otrzymaliśmy adresy 72 zbiorów archiwalnych. Autor nie zamieścił żadnej charakterystyki zasobów. Został uczyniony pierwszy krok w zakresie informacyjnym.

W 1973 r. ks. prof. Mieczysław Madaj, archiwista archidiecezji chicagowskiej, opracował na konferencję archiwistów informator o polsko-amerykańskich archiwach, ale tylko dla środkowej Ameryki[2]. To opracowanie podzielił na: 1. Centra badań źródłowych; 2. Archiwa polonijnych organizacji; 3. Archiwa polonijnych instytucji; 4. Archiwa polonijnej prasy; 5. Archiwa polonijnych zakonów. W sumie otrzymaliśmy adresy 49 polonijnych archiwów, w tym 19 zakonnych.

Centrum Studiów Publikacji Etnicznych w Stanach Zjednoczonych i Szkoła Bibliotekarstwa w Kent State University opublikowały w 1978 r.: Przewodnik muzeów, bibliotek i archiwów etnicznych w Stanach Zjednoczonych pod redakcją prof. Lubomyra R. Wynara[3]. Przewodnik przygotowany został z nadzieją, że przyczyni się do lepszego zrozumienia i przyswojenia kulturalnej przeszłości grup etnicznych tego kraju. Najistotniejszym zadaniem Przewodnika jest ukazanie głównych muzeów, bibliotek i archiwów etnicznych pod kątem ich celów, zbiorów i prowadzonej działalności. Informator składa się z następujących części: wstępu, wprowadzenia, alfabetycznego wykazu archiwów, bibliotek i muzeów według grup etnicznych, osobnego wykazu wielokulturowych muzeów, bibliotek i archiwów oraz indeksów nazwisk i nazw geograficznych. Informator jest pierwszym możliwie pełnym wykazem etnicznych instytucji, a w nich zbiorów archiwalnych.

Badaczy zagadnień polonijnych niewątpliwie praca ta zainteresuje, gdyż podaje obszerną informację o polonijnych archiwach, bibliotekach i muzeach. Nie jest to jednak informator kompletny. Opis zbiorów jest jednak dość klarowny, co pozwala na ogólną orientację w zasobach źródłowych wymienionych archiwów[4].

W cztery lata po opublikowaniu Przewodnika ks. Roman Nir, archiwista w Orchard Lake, w książce Źródła do historii Polonii zamieścił rozdział noszący tytuł Informator o archiwach, bibliotekach i muzeach polonijnych, w którym szeroko omówił różnego rodzaju informatory o zbiorach, o Polonii, o prasie i kolekcjach. Zamieścił również: Wykaz archiwów, bibliotek i muzeów polonijnych w Stanach Zjednoczonych. Wykazem objął: 1. Zbiory organizacji i instytucji świeckich, zbiory w Chicago — organizacje i kluby. 2. Zbiory kościelne. W opisach podano pełną nazwę instytucji, dokładny adres i dość szczegółową bibliografię. Nie podano zasobów archiwalnych. Wykaz w tej chwili w odniesieniu do pewnych zbiorów jest nieaktualny. Część mniejszych organizacji już nie istnieje, pewne archiwa włączone zostały do większych i centralnych[5].

Wydanie aktualnego informatora o zawartości polskich zbiorów archiwalnych w Stanach Zjednoczonych jest bardzo ważnym przedsięwzięciem dla badaczy polonijnych. Pod koniec maja 1995 r. został wysłany list do archiwów, proszący o informację na temat aktualnych zbiorów polskich. Listę archiwów ustalono na podstawie kartoteki archiwów znajdującej się w Archiwum Polonii. Wysłano ponad 100 listów. Na początku lipca otrzymano odpowiedź prawie ze wszystkich placówek. Nadzwyczajny był odzew archiwistów, którzy rozumieją wagę informatorów i przewodników po zasobach. Nadesłane materiały będą wykorzystane do opracowania informatora książkowego.

W opracowaniu zastosowano następującą klasyfikację: 1. Archiwa główne—centralne. 2. Archiwa instytucji. 3. Archiwa organizacji polonijnych. 4. Archiwa etniczne. 5. Archiwa diecezjalne. 6. Archiwa zakonne. 7. Archiwa parafii polskich. Należy jednak odnotować, że ankiety nie wysłano do polskich parafii, ze względu na dużą ich liczbę i lokalny charakter przechowywanej dokumentacji. Dotarcie do nich nie stanowi trudności, pełna lista parafii bowiem opracowana została przez ks. Stanisława Flisa w 1994 r.[6] Informacja o zawartości archiwów polskich parafii zostanie jednak uwzględniona w opracowaniu książkowym.

Na pierwszy plan pod względem wielkości i charakteru zasobów wysuwa się kilka placówek archiwalnych: chicagowska, związana z Muzeum Polskim, w Orchard Lake powstała pod patronatem Polonijnych Zakładów Naukowych Seminarium Polskiego oraz trzy nowojorskie: Instytutu Józefa Piłsudskiego, Polskiego Instytutu Naukowego i Fundacji Kościuszkowskiej. Te instytucje posiadają przewodniki archiwalne.

Archiwa organizacji polonijnych mają zasób opracowany w bardzo różnym stopniu. Czasem posiadają inwentarze, czasem kartoteki. Ich zasób też jest zróżnicowany. Dotyczy przede wszystkim działalności organizacji, ale możemy też napotkać materiały do dziejów całej Polonii, co w większości było pochodną zainteresowań archiwistów.

Archiwa etniczne, związane głównie z instytucjami—uniwersytetami stanowymi, pod względem gromadzenia, porządkowania i udostępniania, należą do placówek najlepiej zorganizowanych, mają nowoczesne gmachy ze wszystkimi urządzeniami i dysponują odpowiednim budżetem i kadrą fachowców. Do opracowania zbiorów polskich zatrudniają archiwistów z Polski. W ostatnich latach do tych archiwów bardzo licznie jest przekazywana dokumentacja polonijna. Niektóre organizacje nawet finansowo wspierają te archiwa.

Archiwa diecezjalne i zakonne opracowują swoje zbiory wg standardów amerykańskich. Ale łatwo dotrzeć do zbiorów polskich poprzez dobrze ułożone indeksy. W zakonach obserwuje się tendencję tworzenia archiwów centralnych. dla całego zgromadzenia w Ameryce. Posiadają one mikrofilmy albo kserokopie dokumentów ze wszystkich prowincji. Poszukiwania należy rozpocząć od archiwum centralnego, które posiada całość dokumentacji. Różnice między archiwami dotyczą przede wszystkim charakteru gromadzonych zasobów. Polonijne archiwa centralne posiadają najogólniejsze materiały do dziejów Polonii w USA, a niekiedy i w innych krajach, w tym akta do dziejów emigracji ekonomicznej i politycznej, dziejów Polonii w różnych stanach, materiały organizacji i parafii polskich, akta do dziejów polonijnego teatru, sportu, prasy, radia i telewizji, spuścizny wybitnych polonijnych jednostek. Ten sam materiał gromadzą archiwa etniczne. Zasób archiwów organizacji koncentruje się przede wszystkim na historii i działalności tych organizacji. W archiwach diecezjalnych gromadzi się akta do dziejów polskich parafii, organizacji religijnych, szkół parafialnych, duchowieństwa. W archiwach zakonnych spotykamy materiał do historii zgromadzenia, różnych domów, udziału zakonu w życiu polonijnym. Umiejętność dotarcia do źródeł jest w dużej mierze uzależniona od dobrych przewodników.

Archiwa główne – centralne

Archiwum Muzeum Polskiego w Chicago

Założone zostało w 1935 r. z inicjatywy prezesa Zjednoczenia Polskiego Rzymskokatolickiego Józefa L. Kani. Jest związane organicznie z Muzeum Polskim. Od samego początku finansowane przez Zjednoczenie. Jest największym archiwum etnicznym polskim w Stanach Zjednoczonych. Zbiory archiwalne zgromadzone zostały przez wybitnych kustoszy: Mieczysława Haimana pierwszego kustosza i historyka Polonii, Zygmunta Stefanowicza, ks. Donalda Bilińskiego.

Inicjatywa powołania Archiwum i Muzeum znalazła ogromne poparcie wśród Polonii, zaczęły napływać liczne materiały archiwalne, biblioteczne i muzealne. Wybitni polonusi, duchowieństwo przekazywali swoje dary i wspierali finansowo. Organ Zjednoczenia „Naród Polski” przez wiele lat prowadził specjalny dział: Muzeum i Archiwum ZPRK, w którym możemy śledzić, jakie na bieżąco wpływały materiały, kto popierał finansowo, kto korzystał ze zbiorów archiwalnych i do jakich tematów.

Zjednoczenie dla rosnących zbiorów oddawało kolejne pomieszczenia. W ten sposób urządzono salę ku czci: Paderewskiego, Kościuszki, Modrzejewskiej. Napływały listy królów polskich, Pułaskiego, Kościuszki, Sienkiewicza, Paderewskiego. Zbierano dokumentację z II wojny światowej.

Od samego początku Archiwum Muzeum Polskiego prowadziło prace badawcze. Niezmordowany w tej dziedzinie był M. Haiman, który w ramach Roczników drukował swoje prace historyczne. Od 1938 r. drukowane były Sprawozdania Kustosza Archiwum i Muzeum ZPRK, które od 1960 r. przyjęły tytuł Sprawozdania ze Zjazdu Zarządu i Dyrekcji Muzeum Polskiego w Ameryce. Umieszczano w nich sprawozdania z działalności archiwum. W latach 19721980 ukazywał się kwartalnik „The Polish Museum of America”, na bieżąco rejestrujący czynności archiwum.

W historii Archiwum Muzeum Polskiego były lata wzniosłych idei, zamiarów i planów. W latach sześćdziesiątych podjęto dalekosiężne plany budowy nowoczesnego budynku, zawiązał się Komitet Budowy i zbierano pieniądze. Z kolei w latach siedemdziesiątych zapadła decyzja przeniesienia wszystkich zbiorów do Orchard Lake. Oburzenie Polonii udaremniło te plany. W ostatnich latach obserwujemy zdecydowaną działalność w kierunku promowania sztuki polskiej. Chociaż wydaje się, że prace archiwalne zostały ustabilizowane i są nastawione na porządkowanie zbiorów. Na podstawie literatury można wyróżnić następujący schemat organizacyjny Archiwum:

  • Archiwum Polonii
  • Historia imigracji
  • Polonia w różnych stanach
  • Szkolnictwo polonijne
  • Teatr, sport, radio, telewizja polonijna
  • Życie towarzyskie Polonii
  • Życie ekonomiczne Polonii
  • Kontakty polskiej grupy z innymi grupami etnicznymi w USA
  • Materiały do dziejów polskich parafii
  • Księgi jubileuszowe parafii
  • Jubileuszowe pamiętniki księży
  • Dokumentacja fotograficzna
  • Parafialne szkoły elementarne i wyższe
  • Biuletyny parafialne
  • Polsko-Narodowy Kościół Katolicki
  • Dokumentacja organizacji polonijnych
  • Księgi jubileuszowe organizacji
  • Księgi z sejmów i zjazdów
  • Protokoły i sprawozdania
  • Monografie historyczne różnych organizacji

Archiwum posiada dokumentację do ok. 2 tys. organizacji już nie istniejących lub współcześnie działających. Na dokumentację składają się różne drobne druki, takie jak zaproszenia na imprezy, bale, odczyty itd.

  • Czasopisma
  • Drukowane w Polsce
  • Drukowane w Ameryce i innych krajach

Archiwum posiada ok. 2 tys. tytułów czasopism: drukowanych w Ameryce, Anglii, Australii, Austrii, Brazylii, Francji, Kanadzie, Niemczech, Włoszech. 40 tytułów jest zmikrofilmowanych. Niektóre z nich to całe komplety, np.: „Dziennik Chicagowski”, „Dziennik Zjednoczenia”, „Dziennik Związkowy”, „Narodowiec”, „Naród Polski”, „Nowy Świat”, „Zgoda”. Pokaźny jest zbiór kalendarzy.

  • Zbiory specjalne
  • Ikonografia, filatelistyka, numizmatyka, kartografia, plakaty, fotografie, nagrania, materiały audiowizualne
  • Literatura genealogiczna
  • Literatura pomocnicza: słowniki, podręczniki
  • Herbarze
  • Czasopisma
  • Księgozbiór podręczny
  • Encyklopedie, słowniki
  • Monografie historyczne
  • Czasopisma bieżące

Bibliografia

Haiman Mieczysław, Archiwum i Muzeum Zjednoczenia Polskiego Rzymskokatolickiego w Ameryce, „Nauka Polska”, t. 23, 1937, s. 196-200; Stefanowicz Zygmunt, Historia Archiwum i Muzeum Zjednoczenia PRK w Ameryce 1937-1952, Chicago 1952, s. 24, ilustr.; Muzeum Polonii: projekt reorganizacji i ożywienia działalności, Chicago 1971, s. 18; Sprawozdanie Kustosza Archiwum i Muzeum ZPRK z działalności Polskiego Towarzystwa Historyczno-Muzealnego w Ameryce za rok 1938, za rok 1939, za rok 1940, za rok 1941, za rok 1942, za rok 1943, za rok 1944, za rok 1945, za rok 1946, za rok 1947, oprac. M. Haiman; Stefanowicz Zygmunt, Protokół Zjazdu Pierwszej Dyrekcji Polskiego Muzeum w Ameryce odbytego w 1960 r., Protokół Zjazdu Zarządu i Dyrekcji Muzeum Polskiego w Ameryce odbytego w 1961 r, 1962 r, 1963 r.,1964 r., 1966 r., 1967 r., 1970 r., 1971 r.; kwartalnik „The Polish Museum of America” za lata 1972-1980; foldery z różnych lat.

Archiwum Polonii w Orchard Lake

Archiwum Polonii w Orchard Lake związane jest z Polonijnymi Zakładami Naukowymi Seminarium Polskiego w Orchard Lake. W 1885 r. ks. Józef Dąbrowski założył Seminarium Polskie w Detroit, które następnie powołało Gimnazjum i Kolegium. W 1909 r. przeniesione zostało do Orchard Lake. W historii 110-letnich dziejów szkół nagromadzone zostały rękopisy, stare druki, polonika, czasopisma i kolekcje prywatne.

Pierwszym archiwistą był ks. prof. Józef Swastek, archiwista archidiecezji detroickiej i profesor historii w szkołach. Był znakomitym zbieraczem i dał podwaliny pod wielką instytucję Archiwum Polonii. Na krótko przed śmiercią ks. Swastek całe zbiory zgrupował w trzech głównych zespołach: 1. Kolekcje instytucji szkolnych i centrów; 2. Kolekcje polonijne; 3. Kolekcje polskie.

W 1978 r., z przyjęciem nowego archiwisty ks. R. Nira, rozpoczęły się nowe prace organizacyjne i porządkowe zbiorów. Wysunięto koncepcję stworzenia Archiwum dla całej Polonii, Chicago bowiem w latach osiemdziesiątych przeszło całkowicie na prace muzealne. W 1992 r. Zarząd Szkół zatwierdził decyzję utworzenia specjalnej instytucji pod nazwą: Archiwa, Biblioteki i Muzea Polonii w Orchard Lake, oraz określił stan prawny, zadania i cele instytucji.

Struktura organizacyjna Archiwum Polonii w Orchard Lake jest następująca:

  • Archiwum Szkół i Centrów w Orchard Lake
  • Archiwum Szkół w Orchard Lake
    • Seminarium Polskie św. Cyryla i Metodego
      • Akta Rektorów
      • Alumni
      • Protokoły posiedzeń fakultetu
      • Korespondencja z biskupami i diecezjami
      • Wydawnictwa
      • Dokumentacja fotograficzna
  • Kolegium NMPAkta prezydentów
    • Akta studentów
    • Protokoły posiedzeń fakultetu
    • Korespondencja
    • Wydawnictwa
    • Wycinki prasowe
  • Szkoła Wyższa NMP
    • Akta pryncypałów
    • Akta studentów
    • Protokoły posiedzeń fakultetu
    • Korespondencja
    • Wydawnictwa
    • Dokumentacja fotograficzna
  • Drukarnia i wydawnictwa
  • Stowarzyszenia Alumnów i Stowarzyszenie Pomocnicze Pań
  • Centrum Polskich Studiów i Kultury
    • Wykaz katedr języka polskiego w Stanach
    • Katalogi prasy polskiej
    • Nauczycielstwo polonijne
    • Korespondencja
    • Monografie
  • Centrum Jana Pawła II
    • Książki papieskie
    • Czasopisma
    • Zbiory filatelistyczne, numizmatyczne
    • „Newsletter”, „Biuletyn”
  • Archiwum Polonii
  • Tło historyczne polskiej imigracji
  • Imigracja polityczna, ekonomiczna
  • Imigracja polska w różnych stanach
  • Szkolnictwo polonijne
  • Polskie szkoły parafialne
  • Szkolnictwo średnie
  • Kolegia i akademie
  • Kolegium Związku Narodowego Polskiego
  • Instytucje naukowe
  • Biblioteki polonijne
  • Teatr polonijny
  • Film polski
  • Literatura polsko-amerykańska
  • Życie społeczne, stowarzyszenia dobroczynne, sierocińce, folklor, festiwale, sport, radio
  • Życie ekonomiczne, stowarzyszenia przemysłowe, biznesy, banki, farmerzy polscy
  • Pomoc polskich imigrantów dla Polski
  • Polonia w różnych krajach (Argentyna, Brazylia, Francja, Kanada, Niemcy)
  • Dokumentacja polskich parafii
  • Księgi jubileuszowe
  • Jubileuszowe pamiętniki księży
  • Przemówienia i kazania
  • Dokumentacja fotograficzna
  • Biuletyny parafialne
  • Zakony polonijne
  • Polsko-Narodowy Kościół Katolicki
  • Dokumentacja polskich organizacji
  • Wykaz alfabetyczny organizacji (ponad 1 tys.)
  • Księgi sejmów i zjazdów
  • Księgi jubileuszowe i monografie historyczne
  • Konstytucje
  • Protokoły z posiedzeń
  • Biografie Polonii
  • Alfabetyczna kartoteka biogramów
  • Stare druki (2 tys.)
  • Polonica Americana
  • Polonika amerykańskie
  • Polonika drukowane w innych krajach
  • Czasopisma polskie
  • Drukowane w Polsce
  • Drukowane w Stanach i innych krajach
  • Kalendarze polonijne z 13 krajów, 1000 egz.
  • Zbiory specjalne (ikonografia, filatelistyka, numizmatyka, kartografia, plakaty, materiały audiowizualne, fotografie)
  • Rękopisy biblioteczne, dysertacje 1000 egz.
  • Materiały dotyczące Polski
  • Listy królewskie i wybitnych osobistości
  • Listy Jarosława Iwaszkiewicza
  • Rada Główna Opiekuńcza, zbiór hr. A. Ronikiera
  • Wycinki prasowe dotyczące Polski
  • Literatura genealogiczna
  • Księgozbiór podręczny
  • Encyklopedie
  • Słowniki biograficzne
  • Czasopisma
  • Bibliografie
  • Kolekcje personalne
  • Franciszek Bolek
  • prof. Walery Jasiński
  • prof. Mieczysław Madaj
  • prof. Jacek Przygoda
  • prał. Wojciech Rojek
  • prof. Józef Swastek
  • Artur Waldo
  • Bp Stefan Woźnicki
  • Archiwum 2 Korpusu
  • Teczki personalne żołnierzy
  • Korespondencja
  • Księgi pamiątkowe ze zjazdów
  • Dokumentacja Służby Pomocniczej Kobiet
  • Czasopisma
  • Archiwum I Polskiej Dywizji Pancernej
  • Dokumentacja fotograficzna
  • Wycinki prasowe
  • Sprawozdania ze zjazdów
  • Pamiętniki
  • Czasopisma
  • Archiwum Wojska Polskiego w Winsdor— Kanada — fotografie, wspomnienia, publikacje.
  • Wyzwolenie obozu kobiet AK przez I Dywizję — fotografie, dokumenty, biuletyny.
  • Archiwum Armii Krajowej
  • Akta personalne, dokumenty
  • Dokumentacja fotograficzna
  • Czasopisma
  • Sprawozdania z działalności organizacji
  • Archiwum Lotników Polskich
  • Akta personalne
  • Dokumentacja fotograficzna
  • Czasopisma,
  • Wycinki prasowe
  • Archiwum Polskiego Stowarzyszenia Byłych Więźniów Politycznych Niemieckich Obozów Koncentracyjnych i Łagrów Sowieckich
  • Dokumentacja personalna
  • Pamiętniki
  • Dokumentacja fotograficzna
  • Czasopisma
  • Archiwum Związku Harcerstwa Polskiego
  • Dokumentacja hufców w Stanach
  • Delegatura w Londynie
  • Zjazdy okręgu
  • Prasa harcerska
  • Archiwum Związku Narodowego Polskiego
  • Zbiory mec. Alojzego Mazewskiego
  • Wycinki prasowe ZNP
  • Dokumentacja fotograficzna
  • Archiwum dra Edwarda Różańskiego
  • Archiwum rodziny Różańskich
  • Kongres Polonii Amerykańskiej,
  • Związek Narodowy Polski
  • Sprawozdania ze zjazdów i sejmów,
  • Kalendarze
  • Wycinki prasowe
  • Archiwum Związku Śpiewaków Polskich w Ameryce
  • Chóry: Lutnia, Filareci, Polonez
  • Księgi pamiątkowe z konwencji,
  • Nagrania
  • Śpiewniki i nuty
  • Archiwum Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej
  • Sprawozdania z posiedzeń dyrektorów SWAP
  • Publikacje jubileuszowe rozmaitych placówek
  • Akta personalne
  • Wydawnictwa i czasopisma
  • Dokumentacja fotograficzna
  • Archiwum Radia i Telewizji Polonijnej
  • Zbiory Roberta Lewandowskiego,
  • Zbiory dra Włodzimierza Sikory,
  • Polskie nagrania, płyty wydane w Polsce i Stanach (ok. 5 tys. sztuk),
  • Nagrania filmów polskich na wideo, e) dokumentacja fotograficzna
  • Archiwum Oświaty Polonijnej
  • Dokumentacja Stowarzyszenia Polskich Nauczycieli w Ameryce,
  • Pamiętniki jubileuszowe polskich szkół w Ameryce
  • Biuletyny, komunikaty
  • Dokumentacja z różnych szkół
  • Dokumentacja fotograficzna
  • Podręczniki szkolne, materiały do nauczania

Bibliografia

Nir R., Archiwa, biblioteki i muzea Polonii w Orchard Lake, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, t. 62, 1993, s. 113-146; tenże, The Central Archives of Polonia, „Ethnic Forum” (Kent State University), t. 14, 1994, nr 2, s. 72-78; tenże, Historia Centralnego Archiwum Polonii Amerykańskiej w Orchard Lake, „Duszpasterz Polski Zagranicą”, r. 32, 1981, nr 3/140, s. 410-421; tenże, Źródła w Archiwum w Orchard Lake do Historii Polskich Parafii w USA, „Collectanea Theologica”, r. 51, 1981, nr 4, s. 181-198; tenże Stare druki w archiwum Orchard Lake, „Sodalis Polonia”, r. 59, 1979, nr 4, s. 113-115; tenże, Herbarze w Orchard Lake, „Dziennik Polski”, r. 76, 1979, nr 59, s. 4, 9; tenże, Polish American Archives at Orchard Lake receives, Rev. M. J. Madaj collection, „The Polish American”, t. 6, 1987, nr 9, s. 5; tenże, Arthur Waldo Collection in the Pol. Amer. Archives at Orchard Lake, „Sokół Polski”, nr 21, 1986, s. 2, 5; tenże, Fundacja i Centrum 2 Korpusu Wojska Polskiego przy Polonijnych Zakładach Naukowych w Orchard Lake, Michigan 1990, s. 24; Rogoziński Antoni, Muzeum I Dywizji Pancernej w Stanach Zjednoczonych, „Pąncernik”, r. 21, 1989, nr 41, s. 4-17; „Jednodniówka Poświęcenie Pokoju Pamiątek Armii Krajowej w Orchard Lake”, Michigan 12 XI 1989, s. 36; Gierat Ewa, Archiwum harcerskie [w:] Powojenna historia harcerstwa w Stanach Zjednoczonych, 1990, s. 31-33; Nir R., Katalog Kolekcji dr. Edwarda i Lody Różańskich w Orchard Lake, t. 1, Orchard Lake 1997; tenże, Otwarcie Muzeum Śpiewaków w Orchard Lake, „Tygodnik Świat Polski”, r. 88; 1992, nr 52, s. 31; St. Mary’s College of Orchard Lake Dedicates Museum Room to District IV of PSAA, „Singers Bulletin”, r. 54, 1993, numer poświęcony kolekcji śpiewaków; Czterdzieści lat pracy dla Polski i Polonii Amerykańskiej. Dr Włodzimierz A. Sikora przy mikrofonie, Chicago, Ill. 23 IX 1973, s. 40; Bob Lewandowski's Forty Years in Broadcasting, Saturday, November 23, 1991, s. 20.

 

Archiwa instytucji

Archiwum Fundacji Kościuszkowskiej

W 1925 r. Stefan Mierzwa powołał w Nowym Jorku Fundację Kościuszkowską, której celem „jest popieranie łączności kulturalnej pomiędzy Polską i Ameryką, szerzenie podstawowych wiadomości w Polsce o Ameryce, a w Ameryce o Polsce - dlatego, aby te dwa narody nawzajem lepiej się rozumiały, aby jeden od drugiego uczył się tego, co ten drugi ma najlepszego; dlatego, aby młodzi Amerykanie zapoznawali się z Polską, a następnie dobre świadectwo o Niej tutaj wydawali; aby nasza młodzież polsko-amerykańska zapoznawała się bezpośrednio z majestatem tysiącletniej kultury polskiej, by dumna była ze swego pochodzenia[...]”.

Swoje zadania Fundacja realizuje przede wszystkim poprzez szeroko rozbudowaną akcję udzielania stypendiów naukowych dla studentów i badaczy. Setki stypendystów skorzystało z badań prowadzonych w Ameryce i w Polsce. Zorganizowano wspaniałą kolekcję sztuki i księgozbiór naukowy. Urządzane są koncerty, wystawy i odczyty naukowe. Opublikowano wiele książek, głównie słowników polsko-angielskich i angielsko-polskich. Fundacja jest Amerykańskim Centrum Polskiej Kultury. Dzięki tej wszechstronnej działalności zgromadzono poważne zbiory archiwalne, które nie ograniczają się tylko do roli administracyjnej Fundacji, ale zawierają również materiały do historii polskiej nauki i polonijnych badaczy.

Archiwum ma poważną bazę źródłową przydatną do śledzenia rozwoju polskiej nauki poza granicami kraju. Zbiory można podzielić na następujące działy:

  • The Trustees of the Kosciuszko Foundation — od 1925 r.
  • The Kosciuszko Foundation Board of Trustees Annual Meeting — od 1925 r.
  • The President's Report — od 1925 r.
  • The Kosciuszko Foundation, Inc. Statement of Assets, Liabilities and Funds — roczne wykazy finansowe.
  • The Kosciuszko Foundation Board of Trustees Special Meeting.
  • Tentative List of Scholarships, za kolejne lata wykazy studentów i naukowców korzystających ze stypendium, dane biograficzne, wykazy prac naukowych, plany podejmowanych badań.
  • The Kosciuszko Foundation, Inc. Accountants' Report. Financial Statements and Supplementary — raporty finansowe, wykazy donatorów za rozmaite lata.
  • Korespondencja: ogromny dział z ludźmi nauki, kultury, muzyki, stypendystami. Aplikacje stypendystów.
  • Books The Kosciuszko Foundation. Katalogi publikacji Fundacji Kościuszkowskiej.
  • The Kosciuszko Foundation Bulletin od 1945, który następnie przeszedł w Newsletter jako kwartalnik — podaje w formie sumarycznej działalność Fundacji oraz zarys pewnych projektów na przyszłość.
  • The Kosciuszko Foundation Reports. Part I. Report of the President. Part II. Financial Reports — od 1926 r.
  • The Polish Studies Program of The Kosciuszko Foundation — pełny zestaw programów.
  • Zaproszenia na wykłady różnych naukowców — pełny zestaw, zaproszenia zamieszczają biografie prelegentów.
  • Programy uroczystych obiadów na cześć wybitnych członków Fundacji — zawierają biogramy uhonorowanych.
  • Katalog wystaw polskich i amerykańskich artystów w Fundacji Kościuszkowskiej — pełny zestaw.
  • Programy koncertów muzycznych różnych artystów organizowanych pod auspicjami Fundacji.
  • Kosciuszko Foundation Presentation Ball and Dinner od 1937 r. organizowany każdego roku pod hasłem przypadającej rocznicy historycznej; np. w 1949 r. — stulecie śmierci Chopina 1849-1949; w 1955 r. — stulecie śmierci Adama Mickiewicza 1855-1955; w 1957r. — twórczości Jana Matejki; w 1961 r. — pamięci Ignacego Jana Paderewskiego; w 1966 r. — Millenium 966-1966; w 1973 r. — Mikołajowi Kopernikowi 1473-1973; w 1977r. — prasie polskiej w Ameryce; w 1983 —300 rocznicy zwycięstwa Jana Sobieskiego pod Wiedniem 1683-1983; w 1986 r. — 60 rocznicy założenia Fundacji Kościuszkowskiej.

Bibliografia:

Mizwa Stephen, The Story Kosciuszko Foundation: How It Came About, New York, 1972; Kusielewicz Eugene, The Kosciuszko Foundation a Half Century of Progress [w:] Poles in America Bicentennial Essays, wyd. Frank Mocha, Stevens Point, WI 1978, s. 671-686; Mierzwa Stefan, Dziesięciolecie Fundacji Kościuszkowskiej 1926-1936. Czyn Polonii Amerykańskiej, New York 1936, s. 48; The...Annual Reports of The Executive Director za lata 1926-1934; The Kosciuszko Foundation Reports 1952-1957, s. 23; The Fifth Annual Exhibition of Paintings by American Artists of Polish Descent Jointly with Selected Polish Paintings from 1793 to 1939 at The Kosciuszko Foundation, 1951, s. 14.

Archiwum Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce

Polski Instytut Naukowy w Ameryce (dalej: PIN) został powołany w 1942 r. w Nowym Jorku przez grono polskich uczonych, którzy w wyniku okupacji hitlerowskiej znaleźli się w Stanach Zjednoczonych. Twórcami Instytutu byli prof. Oskar Halecki i ks. prof. Józef Swastek z Orchard Lake. Reprezentował zawsze wysoki poziom naukowy, wyrażający się w dorobku, publikacjach i organizowaniu ogólno-amerykańskich sympozjów na tematy polskie. Zgromadził zasobną bibliotekę i zbiory archiwalne.

Archiwum posiada materiały dotyczące Polski, polsko-amerykańskiej historii, ekonomii, literatury, polityki, dyplomacji, polskich partii politycznych i ich kontaktów międzynarodowych, organizacji polonijnych, kolekcji personalnych. Ogromne zbiory dotyczą dziejów II wojny światowej i zagadnień politycznych w okresie powojennym.

W 1987 r. opublikowany został inwentarz archiwalny Guide to The Archives of The Polish Institute of Arts and Sciences of America przez archiwistę George’a Simora, opatrzony wstępem prof. Feliksa Grossa. Archiwum ma następujący schemat:

A         Polski Instytut Naukowy w Ameryce (PIASA), dokumentacja za lata 1942-1975

B         Kolekcja Karola Burke, dokumentacja fotograficzna za lata 19391945, 1960-1965, bardzo ważna dokumentacja dotycząca II wojny światowej, korespondencja z wybitnymi politykami

D        Demokratyczna opozycja wobec komunistów w Polsce, dokumentacja za lata 1976-1983. Oryginalne dokumenty, apele, listy, deklaracje opozycji, m.in. Komitetu Samoobrony Społecznej, Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, „Solidarności”, prasa podziemia.

G        Kolekcja prof. Feliksa Grossa 1928-1977, m.in. dokumentacja PPS, publikacje PSL, zagadnienia nauk politycznych Europy i Ameryki, książki, artykuły, rękopisy, personalne notatki Grossa

L         Kolekcja Jana Lechonia (Leszek Józef Serafinowicz) z lat 1899-1956. Obszerna korespondencja z pisarzami, organizacjami, wycinki prasowe, dokumentacja „Tygodnika Polskiego” z Nowego Jorku, rękopisy własnych prac, fotografie

LL.      Lednicki Aleksander1866-1934, dokumentacja z lat 1900-1932, rękopisy artykułów, materiały do dziejów Rosyjskiej Dumy, Partii Demokratycznej SPD, Polskiego Narodowego Komitetu 1917-1918, obszerna korespondencja, dokumentacja fotograficzna

LLL.    Lednicki Wacław 1940-1967, profesor slawistyki na różnych uniwersytetach, w Brukseli, Nowym Jorku, Berkeley, rękopisy prac, korespondencja z profesorami, pisarzem.

M       Mantel Feliks 1964-1982, lider PPS, ambasador w Wiedniu, współpracownik PPS w Londynie, PSL, wiele drukował w prasie socjalistycznej na Zachodzie, ogromna korespondencja

P.       Popiel Karol 1940-1982, publicysta, szef Stronnictwa Pracy, liczne publikacje z zakresu zagadnień społecznych, zbiór materiałów do dziejów Stronnictwa Pracy, dokumenty Rady Jedności Narodowej 1944-1945, liczna korespondencja, materiały do Chrześciańsko--Społecznego Ruchu Młodych 1950-1952

PP.     Rodzina Potockich, zbiory z lat 1505-1985, Czartoryskich, Lubomirskich, Opalińskich, Ossolińskich, korespondencja

PPR   Ptakowski Jerzy, zbiór z lat 1918-1978, dokumenty Polskiego Rządu na Obczyźnie z lat 1939-1945, relacje polsko-sowieckie 1918-1945, polscy więźniowie w łagrach rosyjskich, zbrodnia katyńska, wycinki prasowe, fotografie z Powstania Warszawskiego, dokumentacja Narodowej Demokracji, czasopisma i biuletyny

PE.     Dokumentacja Polskiej Ambasady w Stanach, materiały z lat 1939-1945, fotokopie dokumentów ambasadora Jana Ciechanowskiego, Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Rządu Londyńskiego z lat 1939-1945

R         Polskie Poselstwo w Rio de Janeiro, dokumenty z lat 1918-1945, raporty, korespondencja, biuletyny, radiowe pogadanki, wizy, aplikacje, dyplomatyczne instrukcje z Warszawy, Paryża, Angers, Londynu 1939-1945, problemy emigracji do południowej Ameryki, akta Rządu z lat 1918-1945

S         Sułkowski Tadeusz, zbiór z lat 1947-1960, poeta, korespondencja, czasopisma

U.       Urbański Edmund, zbiór z lat 1936-1949, profesor zagadnień hiszpańsko-amerykańskich, dokumentacja Ameryki Łacińskiej, wycinki prasowe Santa Rosa w Meksyku, wycinki prasowe z różnych krajów dotyczące spraw polskich, dokumentacja Konsulatu Polskiego w Sao Paulo z lat 1936-1941, dokumentacja II wojny światowej

ZZ.     Zaremba Zygmunt, zbiór z lat 1940-1967, dokumentacja PPS, Powstania Warszawskiego, korespondencja z liderami ruchu PPS, artykuły, publikacje.

Bibliografia

Guide to the Archives of the Polish Institute of Arts and Sciences of America, oprac. George Simor, wstęp Feliks Gross, New York 1987, s. 377; Mocha Frank, The Polish Institute of Arts and Sciences in America Its Contributions to the Study of Polonia: the Origins of the Polish American Historical Association (PAHA) Ew:] Poles in America, Stevens Point, WI 1978, s. 709-724; Strzetelski Stanisław, The Polish Institute of Arts and Sciences in America, Origin and Development, New York 1960, s. 54; First Congress of Scholars Scientists Convened by The Polish Institute of Arts and Sciences in America, New York 1966, s. 103; Wandycz Damian, Register of Polish American Scholars, Scientists, Writers & Artists, New York 1969, s. 80; Directory of Members 1992 The Polish Institute of Arts & Sciences of America, New York 1993, s. 157; PIASA „Newsletter”. „Polish Review”.

 

Archiwum Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce

W lipcu 1943 r. powstał w Nowym Jorku Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, poświęcony badaniom najnowszej historii Polski. Instytut gromadził dokumentację przede wszystkim Józefa Piłsudskiego, zbierał książki i publikował prace. Na jego czele stali wybitni działacze.

Na pierwszym miejscu archiwum zgromadziło materiały odnoszące się do Naczelnego Wodza, marszałka Józefa Piłsudskiego, a więc listy, notatki, relacje, zbiory ikonograficzne. Cenny jest zbiór listów z podróży do Tokio w 1904 r., 46 listów Stanisława Wojciechowskiego, późniejszego prezydenta.

Instytut posiada tzw. Archiwum Belwederskie, akta Adiutantury Generalnej Naczelnego Dowództwa, a więc oryginalne papiery kancelarii wojskowej z lat 1918-1922. Bardzo ciekawe są akta gen. Tadeusza Rozwadowskiego z roku 1920. Są również oryginalne dokumenty operacyjne z czasów wojny polsko-bolszewickiej 1919-1920 r.

Osobną grupę stanowią dokumenty I Brygady Legionów Polskich. Dużym zespołem są papiery marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego z lat 1936-1939. Dokumenty powstań śląskich, głównie trzeciego z 1921 r., są w 876 teczkach. Dużo materiałów dotyczy polskich obozów jenieckich w Murnau i Ingolstadt. Po wojnie przekazano materiały z działalności Polaków w Niemczech w trzech strefach okupacyjnych.

W Instytucie znajdują się archiwalia Komitetu Obrony Narodowej z lat 1913-1920. Instytut posiada całość archiwum Komitetu Narodowego Amerykanów Polskiego Pochodzenia. Znalazły się tutaj oryginalne dokumenty gen. Kazimierza Sosnkowskiego z lat 1939-1941, dotyczące Związku Walki Zbrojnej i Powstania Warszawskiego.

Warto wspomnieć archiwum Waleriana Platonowa, archiwum ambasadora Michała Sokolnickiego, archiwum Michała Mościckiego z lat 1918-1919.

Archiwa dyplomatów polskich, papiery Łukasiewicza uzmysławiają ogrom zasobów Instytutu.

O pracach archiwalnych, nowych nabytkach na bieżąco informują drukowane każdego roku Sprawozdania z działalności Instytutu** i obecnie wydawany „Biuletyn”. W 1980 r. opracowany został przez Tadeusza Świętochowskiego Guide to the Collections podający alfabetycznie nazwy zespołów archiwalnych z ich krótką charakterystyką. Natomiast w 1987 r. Jerzy Prus opracował Archiwum Rzeczowe Instytutu. Korzystając z tego opracowania, cytuję nazwy niektórych zespołów.

  • Zbiory ambasad polskich w Ankarze, Berlinie, Londynie, Paryżu, Waszyngtonie, przy Watykanie
  • Archiwum Belwederskie, Archiwum Platonowa, Archiwum Wojskowe
  • Armia Krajowa, Armia Polska we Francji 1917-1919, Armia Polska na Wschodzie
  • Biblioteka Polska w Londynie, w Paryżu
  • Brazylia — Polacy
  • Centralny Związek Polaków na Wschodzie
  • Curzona linia
  • Daleki Wschód
  • Displaced persons
  • Druga wojna światowa, Drugi front 1941-1944, Drugi Korpus
  • Duszpasterstwo katolickie, Duszpasterstwo w Kanadzie
  • Emigracja polska, Emigracja rosyjska, Emigracja solidarnościowa
  • Federacjonizm — Ruch Federacyjny w Europie Centralnej
  • Francuska Partia Komunistyczna, Francusko-polskie stosunki
  • Free European Press Service
  • Fundusz Obrony Narodowej 1939-1940
  • Instytut Bliskiego i Środkowego Wschodu „Reduta”, Instytut Generała Sikorskiego w Londynie, Instytut Literacki w Paryżu, Instytut Polsko-Żydowski
  • International Refugee Organization
  • Iran — Polacy
  • Jałta
  • Kanada — Polacy
  • Katyń
  • Kolonializm sowiecki
  • Koło Oficerów Dyplomowanych na Obczyźnie, Koło Opieki nad Żołnierzem
  • Komitet Narodowy Amerykanów Pochodzenia Polskiego
  • Komitet Narodowy Polski 1917-1919
  • Komitet Obrony Narodowej w Ameryce
  • Kompanie Wartownicze w Niemczech
  • Komunizm
  • Konfederacja Polski Niepodległej
  • Konferencja w Casablance 1943
  • Konferencja w Meksyku, w Moskwie, w Paryżu, w Poczdamie, w Rydze 1920-1921, w San Francisco, w Teheranie
  • Kongres Polonii Amerykańskiej
  • Kongres Solidarności Narodu
  • Konsulat RP w Chicago, w Detroit, w Pittsburghu, w Nowym Jorku
  • Kościół Katolicki
  • Liga Kościuszkowska w Ameryce, Liga Morska i Kolonialna w Ameryce, Liga Narodowa, Liga Narodów, Liga Niepodległości Polski
  • Ministerstwa RP
  • Misja Wojskowa Polska w Waszyngtonie
  • Naczelny Komitet Narodowy 1914-1917
  • Najwyższa Izba Kontroli Państwa
  • Narodowe Siły Zbrojne „Niepodległość i Demokracja”
  • Obozy koncentracyjne niemieckie, Obozy koncentracyjne sowieckie
  • Pakt Ribbentrop-Mołotow 1939
  • Pierwsza Dywizja Grenadierów, Pierwszy Polski Korpus, I Pułk Ułanów Beliny
  • Józef Piłsudski
  • Podziemie
  • Polonia amerykańska, Polonia Wolnego Świata
  • Polska
  • Polska Partia Monarchistyczna, Polska Partia Robotnicza, Polska Partia Socjalistyczna
  • Polska Spółka Wydawnicza
  • Polski Korpus Przysposobienia i Rozmieszczenia
  • Pomniki
  • Poselstwo Polskie w Budapeszcie, w Hawanie, w Kopenhadze, w Madrycie, w Meksyku, w Rio de Janeiro
  • Powstanie Warszawskie
  • Prasa niezależna w PRL, Prasa podziemna, Prasa polska, Prasa Polonii amerykańskiej
  • Proces Szesnastu - Moskwa 1945
  • Rada Ministrów 1918-1930
  • Radio Free Europe
  • Rosja, Rosjanie w Polsce, Rosyjska emigracja w USA
  • Rząd Rzeczypospolitej na Obczyźnie, Rząd RP 1918-1939. Rząd warszawski
  • Stowarzyszenia
  • Śląsk Cieszyński
  • Uchodźcy polscy w różnych krajach
  • Wojna polsko-bolszewicka 1918-1921
  • Związki różnych organizacji
  • Związek Piłsudczyków
  • Żydzi

Bibliografia

Archiwa Instytutu J. Piłsudskiego w Nowym Jorku, Archiwum Rzeczowe, oprac. Jerzy Prus-Grudzień 1987, mps w posiadaniu Archiwum Polonii w Orchard Lake; Mars A., Americana in the Archives of the Józef Piłsudski Institute in New York, „The Polish Review”, r. 22, 1977, nr 4, s. 65-75; Świętochowski Tadeusz, Guide to the Collections of the Pilsudski Institute of America, New York 1980, s. 35; Budny Michael, Józef Piłsudski Institute of America for Research in the Modern History of Poland [w:] Poles in America, Stevens Point, WI 1978, s. 687-708; Zarys historyczny 1943-1973. Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, New York 1973, s. 26; Sprawozdania z działalności Instytutu drukowane od 1944 r. do 1949, a następnie zmiana tytułu na „Biuletyn”, ukazujący się każdego roku, ostatnio wydany „Biuletyn”, r. 50, listopad 1994, o archiwum s. 10-12.

Archiwum Polskiego Narodowego Katolickiego Kościoła

Pod koniec XIX w. na tle konfliktów środowisk polonijnych z hierarchią Kościoła Rzymskokatolickiego powstał w Scranton Polski Narodowy Katolicki Kościół, na czele którego stanął ks. Franciszek Hodur. W 1907 r. przyjął sakrę biskupią w unii utrechckiej kościołów starokatolickich. W okresie międzywojennym kościół uformował status prawny, jak i sprecyzował sprawy wiary i moralności.

Liczba członków w latach międzywojennych wzrastała dziesięciokrotnie z 20 tys. w 1916 r. do 190 tys. w 1938 r., a parafii z 45 do 146. W okresie powojennym kościół miał tendencje rozwojowe. Jak pisze znany historyk A. Brożek: „Polski Narodowy Kościół Katolicki przez reformy organizacyjne i doktrynalne chciał służyć Polsce; jego celem naczelnym było uratowanie imigracyjnej społeczności dla przyszłej Polski”.

Od samego początku Polski Narodowy Kościół troszczył się o zachowanie swej dokumentacji. W sierpniu 1990 r. otwarte zostało Centralne Archiwum i Biblioteka Kościoła w Scranton w specjalnie wybudowanym gmachu. Archiwistą został ks. dr Kazimierz Grotnik. Rozpoczęły się prace porządkowania i katalogowania zbiorów. Obok dokumentacji dotyczącej przede wszystkim historii i działalności Kościoła Narodowego, gromadzone są materiały do dziejów Polonii. Informację o zasobie opracował ks. K. Grotnik.

Zbiory Archiwum Diecezji Centralnej Polskiego Narodowego Katolickiego Kościoła

  • Materiały dotyczące PNKK
  • Zbiór dokumentów synodalnych od 1904 r.
  • Rękopisy biskupa Fr. Hodura (kazania, broszury, książki)
  • Korespondencje bpa Hodura
  • Materiały dotyczące parafii PNKK w USA
  • Broszury biskupa Hodura, Zawistowskiego i in.
  • Akta osobowe księży PNKK (niekompletne)
  • Albumy okolicznościowe (rocznice, poświęcenia)
  • Materiały dotyczące misji PNKK w Polsce (korespondencje itp. bp, bp Bończak, Faron, Padewski i in.)
  • Kazania, przemowy: bpa Misiaszka, Grochowskiego, ks. Abramskiego, Tarki i in. (rękopisy)
  • Materiały dotyczące Kościoła Starokatolickiego
  • Księgi liturgiczne (tłumaczenia, rękopisy, maszynopisy od 1901 r.)
  • Dokumenty dotyczące Włoskiego, Litewskiego, Słowackiego Narodowego Kościoła
  • Materiały dotyczące rozmów (dialog) z Kościołami Episkopalnym, Anglikańskim, Prawosławnym i Rzymskokatolickim
  • Zdjęcia
  • Protokół zebrań Rady Kościoła (niekompletne)
  • Materiały dotyczące Diecezji Centralnej
  • Dokumenty synodalne (protokoły, przemówienia itp.)
  • Parafie diecezji (czartery, sprawozdania finansowe, wiadomości parafialne, komitety itp.)
  • Akta osobowe duchowieństwa
  • Dokumenty metrykalne do roku 1973
  • Akta biskupów diecezjalnych (korespondencje, zarządzenia itp.)
  • Protokoły zebrań Rady Diecezjalnej
  • Protokoły zebrań organizacji kościelnych i patriotycznych
  • Broszury okolicznościowe
  • Protokoły zebrań Koła Kapłanów
  • Zdjęcia
  • Mikrofilmy
  • „Straż” od 1897
  • „Rola Boża” od 1923
  • „Przebudzenie” - całość
  • „Ameryka - Echo” - całość
  • „Pobudka” (Pismo Związku Młodzieży Polskiej) lata 1911, 1912, 1913
  • Księgi metrykalne wszystkich parafii Diecezji Centralnej do roku 1973
  • Broszury i książki bpa Hodura
  • Sejmy Polsko-Narodowej Spójni od 1909
  • Republika-Górnik od 1919
  • Dokumenty Watykańskie dotyczące śp. bpa Kozłowskiego (Chicago), Kamińskiego (Buffalo)
  • Czasopisma
  • „Straż” od 1897
  • „Rola Boża” od 1923
  • „Przebudzenie” całość
  • „Posłannictwo” (wyd. w Polsce) niekompletne
  • „Polska Odrodzona” (wyd. w Polsce) całość
  • „Pobudka” 1911, 1912, 1913
  • „Revue de Berne”. Internationale Kirchliche Zeitschrift, całość od 1893 r. (wyd. Kościół starokatolicki)
  • „Rodzina” (wyd. w Polsce) niekompletne
  • „Polish American Studies” całość
  • „PNCC Studies” całość
  • „Polish Review” niekompletne
  • „Kultura” niekompletne
  • Luźne numery wydawnictw niezależnych parafii, polskich baptystów, polonijnych i gazet polskich itd.
  • Biblioteka
  • Zbiory Komisji biografii bpa Hodura
  • Zbiory bpa Antoniego Rysza
  • Zbiory ks. sen. Edwarda Abramskiego
  • Zbiory ks. sen. Kazimierza Grotnika
  • Zbiory Władysława Lasińskiego
  • Zbiory ks. sen. Gnasa
  • Zbiory ks. Józefa Oftona
  • Zbiory ks. sen. Walichiewicza (niecałe)
  • Zbiory bpa Leona Grochowskiego (niecałe)
  • Zbiory ks. Jana Tengowskiego
  • Zbiory parafii litewskiej ze Scranton (litewskie książki)
  • Taśmy magnetofonowe i wideo
  • Synody generalne i diecezjalne
  • Godzina radiowa bpa Grochowskiego (Chicago)
  • Zebrania Rady Diecezjalnej, Koła Kapłanów
  • Uroczystości i ob. chody kościelne

Bibliografia

Grotnik Kazimierz ks., Zbiory Archiwum Diecezji Centralnej Polskiego Narodowego Katolickiego Kościoła, Scranton 1995, s. 3, mps; tenże, Central Diocese Archives and Library Polish National Catholic Church, Accession Numbers, Scranton 1995, s. 22, wydruk komputerowy; The Archives and Library of the Central Diocese Polish National Catholic Church, Scranton 1995, folder; Fox Paul, The Polish National Catholic Church, Scranton, Pa., s. 144; Andrews Theodore, The Polish National Catholic Church in America and Poland, London 1953, s. 117; Kubiak Hieronim, Polski Narodowy Kościół Katolicki w Stanach Zjednoczonych Ameryki w latach 1897-1965, Wrocław 1970, s. 211; Wlodarski Stephen ks., The Origin and Growth of The Polish National Catholic Church, Scranton, Pa. 1974, s. 239.

 

Archiwa organizacji polonijnych

Archiwum Kongresu Polonii Amerykańskiej

W 1944 r. w Buffalo założony został Kongres Polonii Amerykańskiej, którego zadaniem było zjednoczenie wszystkich Polaków na ziemi amerykańskiej w walce o niepodległość Polski. Przez cały okres Kongres był bezwzględnym przeciwnikiem komunizmu i zawsze uwrażliwiał opinię polityczną świata, że Polska jest w niewoli sowieckiej, wzmacniał emigrację duchowo i wiązał silnie głębokim uczuciem patriotyzmu. W momentach odprężenia politycznego w Polsce zawsze spieszył z pomocą charytatywną dla Polaków.

Nie sposób w kilku zdaniach scharakteryzować 50-letnią działalność Kongresu. Kongres prowadził wszechstronną działalność społeczną, polityczną, zajmował się wysiedleńcami, polskimi żołnierzami, dipisami, występował w obronie zachodnich granic Polski, zajmował się Katyniem, czynił starania o unieważnienie umów w Jałcie, protestował w sprawie tragicznych zajść w Poznaniu, czynił starania, aby Polska otrzymała pożyczki i kredyty od Stanów, święcił uroczystości patriotyczne 3 Maja, Powstania Warszawskiego, tysiąclecia chrześcijaństwa w Polsce, troszczył się o wprowadzenie języka polskiego w Kościele, występował w obronie polskości parafii polonijnych, w obronie prześladowanych w Polsce za przekonania polityczne, w czasie stanu wojennego przesyłał do Polski żywność i odzież, prowadził akcję przyspieszenia przyjęcia Polski do NATO.

Ta wszechstronna i różnorodna działalność ma swoje odbicie w zbiorach archiwalnych. Archiwa Kongresu przekazane zostały głównie do Centrum Badań Migracyjnych w Minnesocie, a fragmenty do Archiwum Polonii w Orchard Lake. Na miejscu pozostał zasadniczy zbiór.

Archiwum Kongresu można podzielić na następujące działy:

  • Protokoły Krajowych Konwencji Kongresu Polonii Amerykańskiej za lata 1944-1945, obszerne sprawozdania z całej działalności
  • Protokoły Zjazdów Rady Naczelnej Kongresu Polonii Amerykańskiej, a ostatnio Rady Dyrektorów, tzw. Minutes of the National Council of Directors Meeting za lata 1944-1945
  • Sprawozdania prezesa Kongresu Polonii Amerykańskiej na Konwencie. Report of the President of the Polish American Congress od początku do 1995 r.
  • Polish American Congress National Executive Director's Report — za kolejne lata
  • Polish American Congress Report on Review of Financial Statements for
    the Year... za kolejne lata
  • Polish American Congress Charitable Foundation — sprawozdania Komisji Charytatywnej za kolejne lata
  • Sprawozdania Komisji Oświatowej Kongresu Polonii Amerykańskiej za kolejne lata
  • Polish American Heritage Month Report za kolejne lata
  • Związek Harcerstwa Polskiego — sprawozdania
  • Sprawozdania z działalności Kongresu z różnych stanów
  • Ustawy i Reguły Kongresu Polonii Amerykańskiej by Laws of the Polish American Congress
  • Korespondencja bardzo obszerna z prezydentem Stanów, senatorami, kongresmenami, działaczami, urzędnikami państwowymi
  • Rezolucje, memoranda, apele, protesty, odezwy
  • Sprawozdania Biura Kongresu Polonii w Waszyngtonie za kolejne lata
  • Pamiętniki jubileuszowe z okazji 25-lecia, 40-lecia, 50-lecia. Pamiętniki jubileuszowe wydziałów stanowych
  • Biuletyny, Newsletter, komunikaty z różnych stanów
  • Okolicznościowe druki referatów, ulotki

Bibliografia

Polish American Congress, Inc. 1944-1948 Selected Documents, Chicago 1948, s. 165; Story of the Polish American Congress in Press Clippings 1944-1948, s. 120; t. 2 1948-1952, s. 100; t. 3, 1952-1954, s. 200; Bilek Romuald, Jak powstał Kongres Polonii Amerykańskiej, Chicago, Ill. 1984, s. 83; Poland and The Poles in America. Selected Basic Bibliography, PAC. Chicago, Ill. 1971, s. 12.

Archiwum Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce

Stowarzyszenie powstało w 1921 r. w Cleveland, Ohio, a członkami byli zdemobilizowani żołnierze Armii Hallera. Skupiło kombatantów mieszkających w Ameryce, Kanadzie, na Kubie i w Polsce. Korzystała z funduszy I. J. Paderewskiego, zbiórek, ze sprzedaży „Bławatka”, dotacji organizacji polonijnych. Stowarzyszenie opiekowało się inwalidami wojennymi. W 1925 r. powołano Korpus Pomocniczy Pań, które pomagały weteranom.

Po II wojnie światowej masowo napłynęli do organizacji byli żołnierze armii polskiej na Zachodzie. Organizacja rozwinęła się w potężne stowarzyszenie. Podzielona została na okręgi, którym podlegały miejscowe placówki. Odbywały się liczne zjazdy narodowe, okręgów, urządzano akademie patriotyczne, świętowano zwycięstwa polskiego żołnierza.

W latach osiemdziesiątych Zarząd SWAP podjął decyzję zorganizowania, czyli uporządkowania i opracowania archiwum. Prace zlecono Katolickiemu Uniwersytetowi Lubelskiemu, ks. prof. Zygmuntowi Zielińskiemu. Nie znamy jeszcze rezultatu prac. Jedynie pierwszymi zapowiedziami odpowiednich działów jest artykuł ks. Zielińskiego zamieszczony na łamach „Weterana” pt. Archiwum SWAP Teraźniejszość i prognozy, z którego możemy wywnioskować tymczasowy podział dokumentacji.

  • Akta sekretariatu generalnego — akta dotyczące organizacji SWAP i administracji centralnej. Sprawy finansowe
  • Akta pomocy dla inwalidów
  • Fundusz Inwalidów im. I.J. Paderewskiego
  • Akcja osadnicza. Fundusz osadniczy
  • Odznaczenia wojenne. Akta Kapituły odznaki „Mieczy Hallerowskich”
  • Akta czasopisma „Weteran” (bardzo dużo materiałów)
  • Akta wycieczek weteranów do Polski
  • Wycinki prasowe dotyczące całej Polonii amerykańskiej
  • Działalność Biura Informacyjnego SWAP od 1922 r.
  • Materiały dotyczące relacji SWAP z I. Paderewskim
  • Dokumentacja relacji SWAP z Ministerstwem Spraw Wojskowych
  • Materiały dotyczące kontaktów SWAP z gen. J. Hallerem
  • Akta ambasad i konsulatów
  • Obszerne materiały biograficzne dotyczące członków
  • Pamiętniki walnych zjazdów — komplet od 1-24, 1991 r.
  • Pamiętniki zjazdów okręgów, komplet
  • Pamiętniki placówek z Ameryki i Kanady
  • Różne druki wydane z okazji bankietów, jubileusze osób
  • Dokumentacja fotograficzna

Bibliografia

Zieliński Zygmunt ks., Archiwum SWAP Teraźniejszość i prognozy, „Weteran”, r. 68, 1987, nr 786, marzec 1987, s. 20-22; Sprawozdanie z kampanii prowadzonej przez Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce za zebraniem funduszu na osadnictwo na Kresach Wschodnich i na zabezpieczenie bytu inwalidom, Cleveland, Oh. 1922, s. 96; Tour of general Josef Haller in the United States as Guest of the American Legion and Polish American Veterans' Association of America 1923, s. 20, mapa; Pamiętnik 45-lecia czynu zbrojnego 1918-1963 weteranów armii polskiej, New Britain, Ct. 1963, s. 66; Sprawozdanie Zarządu Głównego SWAP i KPP za okres od 1 kwietnia 1988 do 31 marca 1991 na XXIV Walny Zjazd SWAP, Detroit, Michigan, s. 27.

Archiwum Zjednoczenia Polskiego Rzymskokatolickiego w Ameryce

Zjednoczenie, założone w 1874 r., jest jedną z najstarszych organizacji polonijnych, która od samego początku miała charakter katolicki. Działalność jej przejawiała się w zachowaniu religii katolickiej i polskości wśród emigracji, ale zawsze była wyczulona na sprawy narodowe.

Zjednoczenie prowadziło akcję na rzecz mianowania polskich biskupów w Stanach, angażowało się na kongresach polonijnych, zawsze popierało Seminarium Polskie w Orchard Lake, rozwinęło szeroką akcję opieki nad sierocińcami, prowadziło działalność charytatywno-filantropijną. Od 1905 r. popierało działalność oświatową w postaci stypendiów, pomocy dla szkół parafialnych, miało udział w pracach Komitetu Obrony Narodowej. W strukturze organizacyjnej powołano Wydział Małoletnich (1918 r.), Wydział Kobiet (1925 r.), Komitet Młodzieży i Sportu (1929 r.) i Wydział Harcerstwa. Zjednoczenie założyło bibliotekę (1908 r.), archiwum i muzeum (1937 r.). Włączyło się na rzecz pomocy Polsce w ramach Kongresu Polonii Amerykańskiej i Rady Polonii. Prowadzi od samego początku działalność ubezpieczeniową.

Aktywność Zjednoczenia na polu polonijnym wytworzyła ogromny zasób archiwalny związany z konkretnymi wydziałami. Schemat archiwum wygląda następująco:

  • Protokoły z sesji sejmów zawierają m.in.: Listy delegatów. Raporty prezydenta Zjednoczenia. Sprawozdania wiceprezydenta. Sprawozdanie wiceprezeski dla spraw kobiecych. Sprawozdania sekretarza generalnego. Sprawozdanie ks. kapelana. Sprawozdanie redaktora. Sprawozdanie syndyka. Sprawozdanie lekarza naczelnego. Sprawozdania dyrektorów. Sprawozdania Wydziału Pomocy Naukowej. Wydziału Wsparcia w Kalectwie. Sprawozdania ksiąg i raportów. Sprawozdania finansowe. Liczebny stan towarzystw i członków w każdym stanie. Sprawozdania bibliotekarza. Sprawozdania kustosza muzeum. Zbiór tych sprawozdań dotyczy 56 sejmów odbytych przez Zjednoczenie do 1994 r. W ostatnich latach sprawozdania są w języku angielskim i noszą tytuł: Minutes of The...National Convention of The Polish Roman Catholic Union of America
  • Korespondencja, obszerny dział dotyczy różnych spraw nie tylko związanych z funkcjonowaniem wydziałów Zjednoczenia. Tu też znajdują się aplikacje członków
  • Prawa i ustawy Zjednoczenia. Konstytucja i ustawy Zjednoczenia. The Constitution and by Laws of the Polish Roman Catholic Union of America. Konstytucje Zjednoczenia w różnych stanach. Konstytucje grup. Proponowane zmiany w artykułach inkorporacyjnych konstytucji i ustawach. Projekty nowej konstytucji — kompletny zbiór projektów
  • Specjalna dokumentacja Wydziału Kobiet Zjednoczenia 1899-1995.
  • Duża liczba druków wydanych z okazji jubileuszy lokalnych grup Zjednoczenia, zabaw, obiadów na cześć wybitnych „zjednoczeńców”
  • Dokumentacja redakcji „Narodu Polskiego”, artykuły, wycinki prasowe, fotografie, księgozbiór podręczny
  • Materiały historyczne z okazji jubileuszy 50-lecia (1923), 65-lecia (1938), 75-lecia (1948), 100-lecia (1973)

Bibliografia

Złota Księga Pamiątkowa 1873-1923 z okazji 50-lecia Zjednoczenia Polskiego Rzymskokatolickiego w Ameryce, Chicago 1923, s. 152, ilustr.; 65 lat Zjednoczenia Polskiego Rzymskokatolickiego w Ameryce 1873-1938, Chicago 1938, s. 158, ilustr.; Waldo Artur, Księga Diamentowa Zjednoczenia Polskiego Rzymskokatolickiego w Ameryce 1873-1948, Chicago 1948, s. 168, ilustr.; Haiman Mieczysław, Zjednoczenie Polskie Rzymskokatolickie w Ameryce 1873-1948, Chicago III. 1948, s. 597.

 

Archiwum Związku Narodowego Polskiego

Związek założony został w 1880 r., jako pewna przeciwwaga wobec Zjednoczenia. W swoje szeregi przyjmował wszystkich Polaków, nie biorąc pod uwagę poglądów politycznych i religijnych. Na swojej drodze miał różne konflikty z innymi organizacjami. Za pierwszoplanową w swej działalności uznawał sprawę narodową i pracę dla Polski. Przekazywał pomoc materialną na Skarb Narodowy w Rapperswilu, powołał Bibliotekę i Muzeum, które w 1912 r. przeniesione do Cambridge Springs, Pa., w 1931 r. spłonęły. Założył Kolegium Związkowe. Od samego początku prowadził działalność ubezpieczeniową.

W okresie II wojny światowej i po wojnie współpracował z Kongresem Polonii Amerykańskiej i Radą Polonii. Włączył się w akcję charytatywną dla Polski, udzielał stypendia, pomagał szkołom polskim, finansował Seminarium Polskie w Orchard Lake, organizował manifestacje i parady narodowe.

Zasadniczy zbiór do dziejów Związku znajduje się w siedzibie głównej w Chicago. Jednak większość zbiorów została przekazana do Minnesoty, a zbiory Kolegium Związkowego do biblioteki Uniwersytetu Stanowego w Pittsburghu.

  • Urzędowe protokoły na sejmy, komplet od I Sejmu 1880 do 41 w 1991 r., zawierają m.in.: Lista posłów i posłanek. Report Budget and Finance. Report of the new membership. Raport ze sprzedaży ubezpieczeń. Sprawozdanie cenzora. Sprawozdania z okręgów. Report of the Committee on Laws and by Laws. Sprawozdanie Komitetu Młodzieży. Sprawozdanie Komitetu Wydawnictw Związkowych. Sprawozdanie Komitetu Wniosków. Sprawozdanie Komitetu Nowych Pomysłów i Idei. Sprawozdanie Komitetu Wydziału Kobiet. Sprawozdanie Komitetu Oświaty. Sprawozdanie Kolegium Związkowego.
  • Sprawozdania członków Rady Nadzorczej: cenzora, wice-cenzora, komisarzy i komisarek okręgów. Urzędników Zarządu Centralnego: prezesa, wiceprezeski, wiceprezesa, sekretarza generalnego, skarbnika, dyrektorek i dyrektorów, lekarza naczelnego, rzecznika, kontrolera, szefa asekuracji, wydziałów ZNP, zarządcy wydawnictw związkowych, redaktora naczelnego, Komitetu Związkowego Domu Starców — komplet sprawozdań.
  • Konstytucje i ustawy Związku Narodowego Polskiego w Stanach Zjednoczonych Północnej Ameryki — pełny zestaw.
  • Jubileuszowe albumy i broszury z okazji 25-lecia, 50-lecia czy 75-lecia grup ZNP zawierające lokalną historię. Okolicznościowe druki z racji bankietów na cześć związkowców.
  • Dokumentacja Harcerstwa Związku Narodowego Polskiego.
  • Dokumentacja redakcji „Dziennika Związkowego” i „Zgody” — bardzo obszerne zbiory.

Bibliografia

Barszczewski Stefan, Związek Narodowy Polski w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej: jego rozwój, działalność i stan obecny, Chicago, Ill. 1894, s. 65; Osada Stanisław, Historia Związku Narodowego Polskiego 1880-1905, Chicago III. 1905; Pamiętnik uroczystości złotego jubileuszu Związku Narodowego Polskiego 1880-1930, Chicago III. 1930, s. 74; Olszewski Adam, Historia Związku Narodowego Polskiego, t. 1-5, Chicago III. 1957-1963; Pienkos Donald, PNA: Centennial History of the Polish National Alliance of the United States of North America, New York 1984, s. 485.

 

Archiwum Związku Polek w Ameryce

Związek Polek został założony w 1899 r. w Chicago na tle mody powstawania organizacji kobiecych. Głównym celem było kultywowanie polskich tradycji w działaniu charytatywnym, patriotycznym, oświatowym, urządzanie akademii patriotycznych, fundowanie stypendiów dla młodzieży, popieranie polskich szkół sobotnich. Zorganizowano również działalność ubezpieczeniową. Przede wszystkim utrzymywano kontakt z wielkimi Polkami: Marią Konopnicką, Elizą Orzeszkową, Marią Skłodowską-Curie.

Związek zawsze aktywnie włączał się w pomoc dla Polski w okresie II wojny światowej, pomagał wysiedleńcom, organizował pomoc dla sierot polskich sprowadzanych z różnych krajów. Działał razem z głównymi organizacjami polonijnymi oraz z Kongresem i Radą Polonii. Archiwum, dobrze zorganizowane, mieści się w Zarządzie Głównym w Chicago.

  • Sprawozdania Zarządu Głównego Związku Polek w Ameryce na sejmy: cały komplet od pierwszego sejmu aż do ostatniego 31 w 1992 r. Sprawozdania m.in. zawierają: Raport prezeski. Sprawozdanie wiceprezeski. Sprawozdanie sekretarki generalnej. Wykazy członkostwa Związku. Sprawozdanie kasjerki. Sprawozdanie Dyrektoriatu. Sprawozdanie redaktorki „Głosu Polek”. Sprawozdanie prezesek obwodów. Sprawozdanie Komitetu Druków i Wydawnictw. Sprawozdanie Komitetu Młodzieży
  • Sprawy organizacyjne: współpraca z Radą Polonii, Kongresem, Ligą Katolicką i innymi organizacjami
  • Pamiętniki 31 Sejmów — pełny zestaw
  • Konstytucje i ustawy Związku Polek w Ameryce. The Constitution and by Laws, komplet wydawnictw
  • Pamiętniki sejmików stanowych. Pamiętniki jubileuszowe grup. Druki i wydawnictwa. Druki okolicznościowe — Debutante Ball

Bibliografia

Pamiętnik diamentowego jubileuszu 1898-1973 Związku Polek w Ameryce, Chicago III. 1973, s. 145; Karłowiczowa Jadwiga, Historia Związku Polek w Ameryce, Chicago III. 1938, s. 350; Loryś Maria, Historia Związku Polek w Ameryce, t. 2, 1939-1959, Chicago III. 1980, s. 247; Zielińska Helena, Historia Związku Polek w Ameryce, t. 3, 1898-1979. Sprawy organizacyjne, Chicago III. 1981, s. 246.

 

Archiwum Związku Sokołów Polskich w Ameryce

W 1887 r. w Chicago powstał Związek Sokołów Polskich, jako organizacja paramilitarna, o charakterze gimnastycznym i wychowawczym. W okresie I wojny światowej sokoli bardzo zasilili szeregi Armii Polskiej we Francji. W czasie II wojny światowej ochoczo wstępowali do armii amerykańskiej. W ostatnich latach prowadzą działalność ubezpieczeniową.

W centrali w Pittsburghu posiadają ogromne zbiory archiwalne, zawierające materiały nie tylko do dziejów organizacji, ale całej Polonii.

  • Official Minutes of the National Conventions of the Polish Falcons of America za lata 1948-1990. Raporty prezydenta. Raporty skarbnika. Raporty wiceprezydenta. Raporty sekretarza. Raporty z okręgów. Raport naczelnego lekarza. Raporty komisji. Rezolucje
  • Ustawy Związku Sokołów Polskich w Ameryce, regulaminy, przepisy okręgów i gniazd. Statut gniazd sokolich. Statut funduszu zapomogowego. Statut Krzyża Sokolego dla członków Legii Honorowej oraz regulaminy. Konstytucja Towarzystwa Bratniej Pomocy Sokół Polski
  • Korespondencja z wybitnymi osobistościami. Współpraca z innymi organizacjami polonijnymi na polu pomocy Polsce
  • Pamiętniki z narodowych zjazdów Sokołów Polskich w Ameryce. Pamiętniki jubileuszowe gniazd sokolich
  • Podręczniki dla młodzieży Sokolstwa Polskiego w Ameryce. Wydawnictwa
  • Dokumentacja redakcyjna „Sokoła Polskiego”

Bibliografia

Pamiętnik 25-letniej rocznicy 1894-1919 Związku Sokołów Polskich w Ameryce, Pittsburgh Pa. 1919, s. 128; Osada Stanisław, Sokolstwo polskie. Jego dzieje, ideologia i posłannictwo. Naszkicowane w sześciu odczytach dla użytku gniazd w Ameryce, Pittsburgh Pa. 1929, s. 70; Waldo Artur, Sokolstwo przednia straż narodu, t. 1-5, Pittsburgh Pa. 1953-1984; Pienkos Donald, One Hundred Years Young: a History of the Polish Falcons of America, 1887-1987, New York 1987, s. 348.

 

Archiwum Związku Śpiewaków Polskich w Ameryce

W 1889 r. w Chicago powstał Związek Śpiewaków, którego zadaniem było koordynowanie aktywności chórów i towarzystw śpiewających w Ameryce. Na początku tego wieku nastąpił rozłam na dwie organizacje, w 1903 r. nastąpiło połączenie obydwu związków. W 1938 r. było 100 chórów na terenie Ameryki, w 1995 r. ok. 45.

Konstytucje określają cele i zadania związku. A więc celem jest krzewić i utrzymywać śpiew polski i amerykański, zapoznawać tak rodaków, jak i publiczność amerykańską z utworami polskich kompozytorów, podtrzymywać za pomocą pieśni polskiej uczucia szczerej staropolskiej miłości do Ojczyzny wśród społeczeństwa polskiego w Ameryce. Zbiory archiwalne znajdują się w Nowym Jorku.

  • Protokoły Walnych Zjazdów Związku Śpiewaków Polskich w Ameryce, które zawierają m.in.: Raporty prezydenta. Sprawozdanie wiceprezydenta. Sprawozdanie drugiego wiceprezydenta. Sprawozdanie sekretarza generalnego. Sprawozdanie finansowe. Sprawozdanie generalnego dyrygenta związku. Programy koncertów. Wykaz chórów męskich. Wykaz chórów żeńskich. Sprawozdania bibliotekarza. Sprawozdania z okręgów. Sprawozdania z działalności chórów. Rezolucje
  • Pamiętniki z konwencji od początku aż do 1995 r.
  • Konstytucje Związku Śpiewaków Polskich w Ameryce. Constitution Polish Singers Alliance of America, cały zestaw
  • Programy koncertów i jubileuszy chórów, programy wieczorów muzycznych i śpiewaczych
  • Dokumentacja redakcji „Singers' Bulletin”

Bibliografia

Trzciński Józef, Historia Związku Śpiewaków Polskich w Ameryce 1889-1929 [w:] Pamiętnik 23 Zjazdu Związku Śpiewaków Polskich w Ameryce 1889-1929 w rocznicę 40-lecia istnienia Związku, Cleveland Oh. 1929, s. 27-57; Trzciński Józef, Szkic historyczny Związku Śpiewaków Polskich w Ameryce (1889-1939) [w:] Pamiętnik złotego jubileuszu Związku Śpiewaków Polskich w Ameryce (1889-1939), Chicago III. 1940, s. 17-24.

Archiwa etniczne

Bentley Historical Library — The University of Michigan Ann Arbor, Michigan

Michigańska Kolekcja Historyczna została ufundowana przez Uniwersytet Michigan w 1935 r., jako gromadząca materiały do historii stanu Michigan. W 1974 r. podjęta została decyzja wydzielenia dokumentacji rozmaitych grup etnicznych stanu Michigan. W wyniku tego projektu polska grupa etniczna otrzymała specjalny dział. Na polski zbiór składają się rękopisy, korespondencja, materiał drukowany, dysertacje, opracowania studentów, wycinki prasowe dotyczące historii polskiej grupy etnicznej w Michigan. Archiwum posiada drukowany katalog obejmujący wszystkie grupy etniczne, katalog kartowy Polonii.

  • Polacy w Michigan. Kolekcje personalne
    • Herbert F. Baker, materiały z lat 1904-1926. Polski Klub Polityczny
    • Don Binkowski, materiały z lat 1958-1977. Polonijne organizacje
    • Leo J. Nowicki 1975. Polonia w Hamtremick
    • Francis X. Schulak, misjonarz polski w Stanach koniec XIX w.
    • Beniamin Conrad Stańczyk 1950-1964, polski lider w Detroit
  • Polskie organizacje w Michigan
    • Związek Narodowy Polski. Stowarzyszenie Polskich Farmerów, Belleville, Mi. Materiał z lat 1941-1973, sprawozdania, protokoły
    • Polish Activities League — Liga Spraw Polskich. Materiały z lat 1923-1984. Komplet dokumentacji. Działalność organizacji. Współpraca z innymi organizacjami w Michigan. Korespondencja z lat 1951-1972. Finanse z lat 1944-1977. Publikacje Ligi z lat 1925-1975. Przemówienia radiowe z lat 1950-1956. Raporty. St. Mary’s Camp — dokumentacja z lat 1954-1972. Polscy imigranci. Wycinki prasowe z lat 1923-1968

Bibliografia

Poles in Michigan. Bentley Historical Library [w:] Sources for the Study of Migration and Ethnicity. A Guide to Manuscripts in Finland, Ireland, Poland, The Netherlands, and the State of Michigan, wyd. Francis X. Blouin, Ann Arbor, MI 1979, s. 138-139; Katalog kartkowy Poles in Michigan, s. 3 kserokopii; Inwentarz. Detroit. Polish Activities League. Bentley Historical Library, s. 4, mps; Guide to the Use of the Bentley Historical Library, The University of Michigan. Ann Arbor, s. 5. January 1985.

The Fronczak Collection — University Libraries. Buffalo, New York

W 1970 r. w Bibliotece Uniwersyteckiej w Buffalo została oficjalnie otwarta Kolekcja dra Franciszka Fronczaka dla badań naukowych. Znany lekarz, bardzo czynny działacz polonijny, przekazał całe swoje zbiory Uniwersytetowi. Kolekcja znajduje się w Edward H. Butler Library i posiada drobiazgowy inwentarz. Zawartość kolekcji jest wyjątkowa. Zawiera korespondencję z takimi postaciami, jak Ignacy J. Paderewski, W. Reymont, H. Sienkiewicz, W. Kossak, J. Haller, kardynał A. Hlond, arcybp J. F. Cieplak, H. Modrzejewska, M. Curie-Skłodowska. Materiały dotyczą: Polskiego Komitetu Narodowego, wojny polsko-bolszewickiej z 1920 r., UNRRA, różnych organizacji polonijnych.

Inwentarz archiwum jest następujący:

  • Korespondencja prywatna 1905-1930

1a. Rodzinna korespondencja 1896-1930

  • Zbiór kart
  • Ignacy Paderewski 1905-1960, listy, programy, koncerty
  • Prace i artykuły dra Fronczaka, drukowane i rękopisy
  • Pacjenci i sprawy chorych, kartoteki chorych, wymiana korespondencji w sprawach biednych pacjentów
  • Pacjenci i historie chorób, adresy pacjentów, kartoteki chorych
  • Dokumentacja z lat 1874-1899. Studia. Zjazdy i kongresy polskich lekarzy. Sprawy zdrowia ludzi. Polskie Stowarzyszenie Opieki Społecznej
  • Dokumentacja z lat 1914-1918. Polski Narodowy Komitet. Związek Narodowy Polski
  • Dokumentacja Związku Narodowego Polskiego
  • Dokumentacja działalności Polskiego Komitetu Narodowego. Czerwony Krzyż. Konferencja Pokojowa w 1919 r.
  • Dokumentacja z lat 1918-1927. Gen. J. Haller. Polscy weterani. Reymont W. Romer T. Kamiński B.
  • Dokumentacja z 1919 r., korespondencja, sprawozdania, zapiski
  • Dokumentacja z lat 1919-1937. Działalność Fronczaka w Amerykańskim Czerwonym Krzyżu w Europie. H. Hoover. J. Orłowski
  • Dokumentacja z lat 1921-1923. Praca w Komisji Zdrowia. J. Haller — podróż
  • Dokumentacja z 1923-1929. Różna korespondencja. Sprawy Armii Polskiej we Francji. Kongresy Zdrowia. Socjologiczne
  • Dokumentacja z lat 1930-1937. Komisja Zdrowia. Kongres Medycyny w Belgii. W. Kossak. Korespondencja
  • Dokumentacja 1936-1949. Polski Komitet Demokratyczny. Fundusz Paderewskiego
  • Dokumentacja 1946. UNRRA. Pobyt w Polsce. Fotografie
  • Dokumentacja 1946-1948. Amerykańska Pomoc Polsce, raporty
  • Dokumentacja 1950-1966, korespondencja. Fronczak Memorial Library
  • Fotografie, pamflety, odznaczenia, wycinki prasowe
  • Osobny zbiór artykułów Fronczaka
  • Zbiór czasopism

Bibliografia

The Francis E. Fronczak Collection. Edward H. Butler Library. Special Collection, March 1976, s. 24; The Rededication of the Polish Room, April 22, 1979. The University Libraries The State University of New York at Buffalo, April 1980, s. 23; The Dedication of Francis E. Fronczak Hall. State University of New York at Buffalo, October 3, 1985, s. 8.

Archives of Labor History and Urban Affairs

Wayne State University — Detroit

Archiwum specjalistyczne poświęcone robotniczemu ruchowi w stanie Michigan. Posiada dwie kategorie dokumentacji: 1. Kolekcje osobowe, 2. Dokumentację unii robotniczych i organizacji. Wydrukowany katalog archiwum ukazuje polską kolekcję senatora stanu Michigan Stanisława Nowaka, który był jednym z organizatorów unii robotniczych w Michigan i w Stanach.

  • Stanley i Margaret Collingwood Nowak, dokumentacja z lat 1938-1957. Rękopisy, diariusze, korespondencja, miscellanea, książki i czasopisma. Materiały dotyczą działalności senatorskiej, ale przede wszystkim ruchu unijnego i udziału w nim polskich robotników. Materiały do dziejów polskiej lewicy w Detroit. Materiały do działalności Kongresów Słowiańskich w Stanach. „Głos Ludowy” — tygodnik polskiej lewicy — prawie komplet
  • John Zaremba, dokumentacja z lat 1935-1961, rękopisy, sprawozdania, książki, korespondencja, dotyczy działalności unii robotniczej przemysłu motoryzacyjnego Auto Workers Dodge Local nr 3 z lat 1936-1942 w Hamtremick, Michigan, gdzie mieszkali przede wszystkim Polacy
  • United Automobile Workers Local nr 3, dokumentacja z lat 1939-1962, gdzie przede wszystkim do oddziału należeli Polacy

Bibliografia

A Guide to the Archives of Labor History and Urban Affairs. Wayne State University, oprac. Warner W. Pflug, Detroit 1974, Wayne State University Press, s. 195

Milwaukee Urban Archives.

Archiwum związane jest z University of Wisconsin—Milwaukee i posiada największą polską kolekcję na stan Wisconsin. Materiały głównie dotyczą dziejów Polonii tamtego regionu. W materiałach polskich największa jest kolekcja Romana Kwaśniewskiego, dotycząca życia Polonii w Wisconsin, zagadnień II wojny światowej, niemieckich obozów koncentracyjnych na terenie Polski, zagadnień komunizmu, postawy Kościoła katolickiego, materiały do historii parafii, księży, wycinki prasowe z „Kuryera Polskiego”. Specjalną uwagę należy zwrócić na kolekcję fotografii R. Kwaśniewskiego, który posiadał Park Studio w Milwaukee.

Kolekcja fotografii zawiera fotografie z okazji różnych uroczystości, pierwszych komunii, pogrzebów, graduacji, wesel, różnych organizacji polonijnych, budynków w polskim władaniu, biznesów, zdjęcia z festiwali, występów, zdjęcia dla redakcji „Kuryera”, zjazdów partii politycznych, rocznic parafii polonijnych, święceń, poświęceń kościołów, rozgrywek sportowych.

Drugą bardzo istotną kolekcją jest zbiór „Kuryer Publishing Company”, będący największym doskonale zachowanym archiwum polonijnego czasopisma. A biorąc pod uwagę, że „Kuryer” był czasopismem dla całej Polonii, są to bezcenne materiały do historii Polonii w Stanach.

Archiwum posiada dobrze opracowane katalogi i inwentarze kartkowe. Na podstawie katalogu można odnotować następujące zbiory:

  • Papiery liczącej się rodziny w Milwaukee — rodziny Adamkiewicz z lat 1898-1979
  • American-Polish Information Service z lat 1939-1947
  • Barczak Max 1937-1965, polityk
  • Bartosz Adam 1917-1975, redaktor
  • Betliński Joseph 1935-1971, działacz polonijny
  • Bojanowski Jerzy 1967-1979, muzyk, dyrygent
  • Holy Name Church, Polish National Catholic Church 1954-1980
  • Kaminski John, lotnik 1912-1960
  • Krakow Polish Dancers 1973-1981
  • „Kuryer Polski” 1917-1961
  • „Kuryer Publishing Company” 1893-1961
  • Kwaśniewski Roman 1886-1980, cała kolekcja rodzinna, 25 tys. zdjęć
  • Nastal Stanley 1899-1954, radio polonijne
  • Polanki Cultural Club of Milwaukee 1946-1981
  • Polish American Congress 1948-1980
  • Polish Falcons of America 1921-1978
  • Polish Legion of American Veterans 1968-1977
  • Polish National Alliance 1915-1974
  • Szymczak Antoni 1945-1974, radio polonijne
  • Zieliński Edward 1946-1980, muzyk, dyrygent

Bibliografia

Guide to the Polish American Holdings in The Milwaukee Urban Archives, wyd. Mark S. Vargas, The Golda Meir Library the University of Wisconsin—Milwaukee 1991, s. 30; Guide to Archival and Manuscript Collections in the Milwaukee Urban Archives, wyd. Mark A. Vargas, Golda Meir Library University of Wisconsin—Milwaukee 1994, s. 202; Roman B. J. Kwaśniewski, Photographic Collection, University of Wisconsin—Milwaukee, folder.

 

The Balch Institute for Ethnic Studies.

W 1971 r. rodzina Balch ufundowała w Filadelfii Instytut Badań Etnicznych, którego zadaniem było gromadzenie materiałów do badań nad etnicznymi grupami regionu Filadelfii. Instytut wyposażony w nowoczesny budynek i finanse rozpoczął niezwykle intensywną działalność nie tylko gromadząc czasopisma, książki czy eksponaty muzealne, ale również działalność wydawniczą, a przede wszystkim badawczą. Wśród zgromadzonych już obecnie znaczących zbiorów znajdują się materiały polskiej grupy etnicznej. Do Instytutu Balch przekazuje swe materiały Polonia z okręgu filadelfijskiego. Ukazał się już drukowany katalog zbiorów.

  • American Relief for Poland, Philadelphia Chapter 1929-1968
  • Associated Polish Home 1922-1970
  • Dende Henry 1900-1985 archiwum czasopisma „Polish-American Journal”, Scranton
  • Gwiazda and Polish Star Publishing Company 1922-1986 — pełne archiwum
  • Nagórski Zygmunt 1920-1970, działacz polonijny
  • Polish—American Kongress District of Pennsylvania 1945-1953
  • Polish Falcon Society, Branch 13 1919-1982
  • Polish National Alliance, obszerne materiały różnych grup
  • „Polish-American Journal” 1982-1991
  • Zazyczny Joseph 1930-1990, działacz polonijny
  • Czasopisma polonijne — duży zbiór kompletów lub roczników

Bibliografia

A Guide to Manuscript and Microfilm Collections of the Research Library of the Balch Institute for Ethnic Studies, oprac. Monique Bourque, R. Joseph Anderson, Philadelphia PA 1992, s. 128.

 

The Immigration History Research Center — Minnesota.

W 1964 r. przy Wydziale Historycznym na Uniwersytecie Minnesota powołany został Ośrodek Badania Historii Imigracji. Dotychczas ośrodek zgromadził źródła do dziejów 24 grup etnicznych, zamieszkujących obszar Stanów Zjednoczonych. Materiały polskiej grupy etnicznej stanowią jedną z największych kolekcji.

Składa się na nią 5 tys. książek, 450 tytułów czasopism polskich i 220 m.b. rękopisów. Wiodące są zbiory ks. Józefa Zawistowskiego z Kościoła Narodowego. Kolekcja może sama służyć jako kluczowe źródło dla badań polonijnych, posiada dobrze opracowany inwentarz.

Z innych dużych kolekcji polskich to Paryski Publishing Company z Toledo, Oh. oraz Czas Publishing Company z Brooklynu. Trzecia główna kategoria kolekcji rękopisów może być nazwana mianem zbiorów powojennych. Do niej należą akta Kongresu Polonii Amerykańskiej, Związku Narodowego Polskiego, Rady Polonii przekazane przez dra Edwarda i Lodę Różańskich z Chicago.

Imponujący jest zbiór mikrofilmów prasy polonijnej, chyba największy w Stanach Zjednoczonych. Oto niektóre tytuły: „Ameryka-Echo”, „Czas”, „Dziennik Chicagowski”, „Dziennik Związkowy”, „Rola Boża”, „Kuryer Polski”, „Naród Polski”, „Nowy Świat”, „Sokół Polski”, „Zgoda”.

Kolekcja polska posiada dobrze opracowane inwentarze. Wydrukowany informator w kolekcji zbiorów polskich podaje m.in. takie zbiory:

  • Alliance of Poles in America 1907-1932
  • American Committee for Resettlement of Polish Displaced Persons 1948-1968
  • Archacki Henry 1934-1979
  • Czas Publishing Company 1925-1975
  • Hoinko Thaddeus 1920-1978, polski dyplomata
  • Paryski Publishing Company 1930-1960
  • Polish-American Congress 1944-1970
  • Polish Falcons of America 1912-1980
  • Polish National Alliance 1938-1961
  • Polish National Catholic Church 1897-1967
  • Polish Roman Catholic Union 1919-1971
  • Edward i Loda Różański 1940-1995
  • Zawistowski Józef ks. 1914-1967

Bibliografia

The Immigration History Research Center. A. Guide to Collections, oprac. Suzanna Moody, Joel Wurl, New York 1991, s. 446; PolishAmeri-can Collection, s. 245-285; Renkiewicz Frank, Ośrodek Badania Historii Imigracji oraz podtrzymywanie polskiego dziedzictwa kulturowego w Ameryce, „Przegląd Polonijny”, r. 3, 1977, z. 1, s. 173-176; Wurl Joel, Research Opportunities in The Immigration History Research Center's Polish American Collection, „Polish American Studies”, r. 45, 1988, nr 2, s. 61-70; The Polish American Collection, oprac. Frank Renkiewicz, University of Minnesota 1976, s. 13; The Zawistowski Collection. The Library and Papers of the Rev. Senior Józef Lebiedzik Zawistowski of the Polish National Catholic Church, Storrs, CT. 1972, s. 164; Inventory to the Records of the Polish American Congress at the Immigration History Research Center, University of Minnesota 1988, s. 34; Inventory to the Records of Paryski Publishing Company at the Immigration History Research Center, University of Minnesota 1991, s. 71; Inventory to the Papers of Aloysius A. Mazewski President Polish National Alliance Polish American Congress at the Immigration History Research Center, University of Minnesota 1994, s. 65.

Hoover Institution. Stanford, California.

Nie można podjąć badań nad historią obecnego wieku bez uwzględnienia Instytutu Hoovera. Archiwum Instytutu jest największym zbiorem źródeł dotyczących I i II wojny światowej i obejmuje terytorialnie prawie cały świat***.

Archiwa diecezjalne

Diecezja Albany

  • Dokumentacja 13 polskich parafii
  • Akta personalne polskich księży. Korespondencja
  • Szkoły parafialne. Stowarzyszenia religijno

Diecezja Altoona—Johnstown

  • Dokumentacja 13 polskich parafii
  • Akta personalne polskich księży. Korespondencja
  • Szkoły parafialne. Stowarzyszenia religijne

Archidiecezja Baltimore

  • Dokumentacja 8 polskich parafii
  • Akta personalne polskich księży. Korespondencja'
  • Szkoły parafialne. Siostry zakonne. Stowarzyszenia religijne

Bibliografia:

Archives Archdiocese of Baltimore — folder informacyjny; Ellis J. T., A Guide to the Baltimore Cathedral Archives, „The Catholic Historical Review”, t. 32, 1946 October, s. 341-360.

Diecezja Belleville

  • Dokumentacja 7 polskich parafii
  • Akta personalne księży. Korespondencja
  • Szkoły parafialne. Stowarzyszenia religijne

Archidiecezja Boston

  • Dokumentacja 15 polskich parafii
  • Akta personalne księży. Korespondencja
  • Szkoły parafialne. Siostry zakonne. Stowarzyszenia religijne
  • Dokumentacja wizyty Jana Pawła II w Bostonie w 1979 r.

Bibliografia

Archives Archdiocese of Boston. Annual Report 1979, s. 5; O'Toole James M., Guide to the Archives of the Archdiocese of Boston, New York 1982, s. 328.

 

Diecezja Brooklyn

Materiały do dziejów polskich parafii znajdują się w 10 zespołach archiwalnych

  • General Information.
  • Ordinary of the Diocese.
  • Auxiliary Bishops.
  • Vicar General.
  • Chancellor.
  • Diocesan Offices and Agencies.
  • Personal Papers
  • Parishes.
  • Audio Visual Materials.
  • Oral History.
  • Dokumentacja 18 polskich parafii

Bibliografia

Sharp John, Priests and Parishes of the Diocese of Brooklyn 1820-1944, New York 1944, s. 320; Culkin Harry, Priests and Parishes of the Diocese of Brooklyn 1820-1990, t. 1-2, Brooklyn 1990-1991, s. 221, 156; Sharp John, History of the Diocese of Brooklyn 1853-1953, t. 1-2, New York 1954.

Diecezja Buffalo

  • Dokumentacja 46 polskich parafii
  • Akta personalne księży. Korespondencja
  • Szkoły parafialne. Siostry zakonne. Stowarzyszenia religijne

Archidiecezja Chicago

Ogromne zbiory archiwalne posiadają pół miliona kartek inwentarza. Przez 20 lat porządkował archiwalia ks. prof. M. Madaj, wybitny archiwista i historyk. Zbiory polskie znajdują się w bardzo ważnych kolekcjach: Kardynała George'a Mundeleina, Kardynała Samuala Stritcha, Kardynała Alberta Meyera, w zbiorach urzędu Kanclerza, kolekcji organizacji religijnych, archiwum tygodnika „The New World” i „The Chicago Catholic”.

  • Dokumentacja 61 polskich parafii
  • Akta personalne księży. Korespondencja
  • Szkoły parafialne. Siostry zakonne. Zakony męskie. Stowarzyszenia religijne
  • Archidiecezja a polonijne organizacje

Bibliografia

The Archives of the Archdiocese of Chicago, folder; Archives  & Records Center. Archdiocese of Chicago. „Newsletter” Catholic Archivists, t. 7, 1992, nr 2, July 1992, s. 4, 13; Koenig Harry Msgr, A History of the Parishes of the Archdiocese of Chicago, t. 1-2, Chicago 1980, s. 1769, ilustr.

Diecezja Cleveland

  • Dokumentacja 20 polskich parafii
  • Akta personalne polskich księży. Korespondencja
  • Szkoły parafialne. Siostry zakonne. Zakony męskie. Stowarzyszenia religijne
  • Dokumentacja założyciela parafii niezależnej ks. Antoniego Kolaszewskiego

Bibliografia

The listing of Polish Churches here in the Diocese of Cleveland, s. 2.

Archidiecezja Detroit

  • Dokumentacja 38 polskich parafii
  • Akta personalne polskich księży. Korespondencja
  • Szkoły parafialne. Siostry zakonne. Zakony męskie. Stowarzyszenia religijne
  • Polska Misja Duszpasterska
  • Dokumentacja bpa Józefa K. Plagensa
  • Dokumentacja bpa Artura Krawczaka
  • Seminarium św. Cyryla i Metodego w Orchard Lake, teczki nr 23-28
  • Dokumentacja Ks. Kardynała Edmunda Szoki
  • Dokumentacja Ks. Kardynała Adama Maidy

Bibliografia

Archives of the Archdiocese of Detroit, oprac. Roman Godzak, „Open Entry”, Michigan Archival Association Newsletter, t. 20, 1993, nr 1, s. 14-15; t. 21, 1993/94, nr 1, s. 12-13.

 

Diecezja Erie

  • Dokumentacja 11 polskich parafii
  • Akta personalne polskich księży. Korespondencja
  • Szkoły parafialne. Zakony. Stowarzyszenia
  • Szkoła Wyższa św. Jana Kantego w Erie, XX. Misjonarze

Diecezja Fall River

  • Dokumentacja 6 polskich parafii
  • Akta personalne. Korespondencja. Stowarzyszenia

Diecezja Gary

  • Dokumentacja 15 polskich parafii
  • Akta personalne. Zakony. Korespondencja. Stowarzyszenia

Diecezja Grand Rapids

  • Dokumentacja 23 polskich parafii
  • Akta personalne. Korespondencja. Stowarzyszenia
  • Szkoły parafialne. Siostry nauczycielki. Stowarzyszenia religijne

Diecezja Green Bay

  • Dokumentacja 18 polskich parafii
  • Dokumentacja biskupów polskiego pochodzenia: bp Paweł Rhode, Stanisław Bona, Alojzy Wycisło, Adam Maida
  • Akta personalne. OO. Franciszkanie Pulaski, WI. Korespondencja
  • Szkoły parafialne. Stowarzyszenia religijne

Bibliografia

Obszerna relacja archiwistki siostry Elli Kaster, CSJ, VI 1995 r.

Diecezja Greensburg

  • Dokumentacja 15 polskich parafii
  • Akta personalne. Korespondencja
  • Szkoły parafialne. Siostry nauczycielki. Stowarzyszenia religijne

Archidiecezja Hartford

Materiały do dziejów 25 polskich parafii, duchowieństwa, sióstr zakonnych, organizacji i stowarzyszeń religijnych i polonijnych. Dokumentacja znajduje się w następujących zespołach:

  • Dokumentacja biskupów i arcybiskupów
  • Dokumentacja biskupów pomocniczych
  • Dokumentacja instytucji diecezjalnych
  • Dokumentacja parafii
  • Akta personalne
  • Akta duchowieństwa
  • Audiowizualne materiały
  • Dokumentacja z różnych dziedzin

Bibliografia

Obszerna informacja archiwistki siostry Irene Fortier DHS, VI 1995 r.

Diecezja La Crosse

  • Dokumentacja 19 polskich parafii
  • Akta personalne. Korespondencja
  • Szkoły parafialne. Siostry nauczycielki. Stowarzyszenia

Archidiecezja Milwaukee

  • Dokumentacja 23 polskich parafii
  • Archiwum zawiera kolekcje do badań historii diecezji, życia politycznego, ekonomicznego, kulturalnego, religijnego stanu Wisconsin
  • Dokumentacja genealogiczna
  • Akta personalne. Korespondencja
  • Szkolnictwo parafialne. Siostry nauczycielki. Zakony
  • Archiwum posiada następujące zespoły: 1. Historia parafii. 2. Roczne sprawozdania parafialne od 1905 r. 3. Dokumentacja personalna. 4. Dokumentacja fotograficzna

Bibliografia

Archdiocese of Milwaukee Archives — folder; obszerna relacja archiwisty Tima Cary’ego z VI 1995 r., s. 1-2.

Archidiecezja Newark

  • Dokumentacja 19 polskich parafii
  • Akta personalne. Korespondencja
  • Szkoły. Zakony. Organizacje

Archidiecezja New York

  • Dokumentacja 15 polskich parafii
  • Akta personalne. Korespondencja
  • Szkoły. Zakony. Organizacje
  • Dokumentacja wizyty Jana Pawła II w Nowym Jorku

Diecezja Norwich

  • Dokumentacja 3 polskich parafii
  • Diecezja powstała w 1953 r., starsze materiały w archiwum w Hartford
  • Akta personalne. Korespondencja

Bibliografia

Obszerna relacja Msgr Roberta L. Browna z VI 1995 r.

Archidiecezja Philadelphia

  • Dokumentacja 30 polskich parafii
  • Akta personalne. Korespondencja
  • Szkoły. Siostry zakonne. Stowarzyszenia
  • Amerykańska Częstochowa, Doylestown
  • Dokumentacja Kardynała Jana Króla

Bibliografia

Historia polskich parafii w archidiecezji filadelfijskiej czyli chronologiczno-historyczny opis działalności polskich księży, Philadelphia, PA 1940, s. 275; Connely James, The History of the Archdiocese of Philadelphia, Philadelphia 1980, s. 666; tenże, St. Charles Seminary, Philadelphia 1979, s. 674.

Diecezja Pittsburgh

  • Dokumentacja 26 polskich parafii
  • Akta personalne. Korespondencja
  • Szkoły. Zakony. Organizacje

Diecezja Saginaw

  • Dokumentacja 18 polskich parafii
  • Akta personalne. Korespondencja
  • Szkoły. Zakony. Organizacje
  • Dokumentacja bpa Stefana Woźnickiego — lidera polonijnego

Archidiecezja San Antonio

  • Dokumentacja 6 polskich parafii
  • Dokumentacja najstarszej polskiej parafii Panna Maria
  • Akta personalne. Korespondencja
  • Dokumentacja bpa Jana W. Yanty — polskiego pochodzenia

Diecezja Scranton

  • Dokumentacja 42 polskich parafii
  • Dokumentacja z lat 1868-1995
  • Akta personalne, rękopisy, korespondencja, dokumentacja finansowa
  • Dokumentacja wydziałów diecezjalnych
  • Dokumentacja Polskiego Kościoła Katolickiego Narodowego bp Franciszek Hodur

Bibliografia

Materiały archiwalne dotyczące Polskiego Kościoła Narodowego — źródła wypisane przez ks. M. Madaja, s. 19, mps; A Century of History. The Diocese of Scranton 1868-1968, oprac. ks. John P. Gallagher, Scranton 1968, s. 615.

 

Diecezja Springfield, Massachusetts

  • Dokumentacja 20 polskich parafii
  • Akta personalne. Korespondencja
  • Szkoły. Zakony. Organizacje

Diecezja Syracuse

  • Dokumentacja 11 polskich parafii
  • Akta personalne. Korespondencja
  • Szkoły. Zakony. Organizacje

Diecezja Trenton

  • Dokumentacja 15 polskich parafii
  • Akta personalne. Korespondencja
  • Szkoły. Zakony. Organizacje

 

Archiwa zakonne męskie

Archiwum Prowincji Wniebowzięcia oo. Franciszkanów

Archiwum Prowincji Wniebowzięcia NMP brunatnych franciszkanów, dawniej oo. reformatów w Pulaski, WI zawiera materiały od 1887 r., czyli założenia klasztoru macierzystego w Pulaski. Obecnie pełni funkcję archiwum dla całej prowincji. Obok szerokiej korespondencji reformatorów z Rzymem, Krakowem posiada materiały do dziejów Polonii. Zachowane są archiwa redakcji „Miesięcznika Franciszkańskiego”, 1907-1993, i „Kalendarza Franciszkańskiego”, 1912-1991.

Schemat Archiwum Prowincji Franciszkanów:

  • Organizacja prowincji: sprawy prawne, dokumentacja generała. Statuty prowincji. Dokumentacja prowincjała. Zebrania Rady. Lokalny duszpasterz. Rada Prowincji
  • Życie wspólnoty: A. Życie duchowe liturgiczne. B. Bracia. C. Wykształcenie. D. Formacja duchowa. E. Akta personalne. F. Dokumentacja ogólna
  • Dokumentacja zakonników—rezydentów
  • Działalność apostolska: A. Kapelanie. B. Szkoły. C. Misje zagraniczne. D. Misje w Stanach. E. Życie towarzyskie. F. Działalność wydawnicza. G. Parafie
  • Historia prowincji: A. Źródła do historii. B. Dokumentacja. C. Opracowania
  • Publikacje oo. franciszkanów
  • Korespondencja: A. Stolica święta. B. Kuria Generalna Rzym. C. Diecezje. D. Duchowieństwo. E. Dobroczyńcy. F. Siostry franciszkanki
  • Publikacje prowincji
  • Materiał drukowany

Archiwum posiada 800 publikacji wydanych przez prowincję. Komplety następujących czasopism: „Miesięcznik Franciszkański”, 1907-1993, „Kalendarz Franciszkański”, 1912-1991, „Miesięcznik Parafialny”, 1917-1923, „Posłaniec św. Franciszka”, 1915-1929.

Bibliografia

General Outline of the Material Assumption Province Archives OFM, oprac. ks. Adalbert Kalenty, OFM, Provincial Archivist, 16 VI 1995 r.; Catalogus Provinciae Pulaskiensis Assumptionis Beatae Maria Virginis Ordinis Fratrum Minorum In Statibus Foederatis Americae Septentrionalis 1951, s. 44; Krótka historia Prowincji Wniebowzięcia N.M. Panny Zakonu Braci Mniejszych 1887-1962, s. 32.

 

Archiwum oo. Karmelitów

Archiwum związane jest z Sanktuarium oo. Karmelitów, którzy po wojnie przybyli do Munster

  • Dokumentacja oo. karmelitów. Korespondencja
  • Dokumentacja budowy, urządzenia
  • Dokumentacja ruchu pielgrzymkowego

Bibliografia

The Carmelites of Indiana [w:] The Polish Americans of Indiana, 1966, s. 64-66; Carmelite Shrines Guide Book, Munster, Indiana, s. 22, ilustr.

 

Archiwum Prowincji oo. Marianów

Obejmuje dokumentację Prowincji w Stockbridge, Massachusetts

  • Dokumentacja urzędów prowincjalskich
  • Akta personalne. Korespondencja
  • Działalność duszpasterska. Parafie. Rekolekcje

Bibliografia

Proceeding of the Seventh Provincial Chapter Held at the Marian Fathers Provincialate Stockbridge, Massachusetts USA 1969 s. 48.

 

Archiwum Ojców Salwatorianów

Przybyli do Stanów Zjednoczonych w 1938 r. i od tego czasu gromadzone są zbiory archiwalne, które również obejmują dzieje Polonii.

  • Dokumentacja domów misyjnych. Dokumentacja superiora
  • Akta personalne. Korespondencja
  • Działalność duszpasterska. Parafie. Rekolekcje

Bibliografia

Zgromadzenie Ojców Salwatorianów — historia, mps, s. 4; Srebrny jubileusz 1938-1963 Polskiego Domu Misyjnego Ojców Salwatorianów w Gary, Indiana, s. 16, ilustr.

Archiwum Prowincji Księży Zmartwychwstańców

Związane z szeroką działalnością kościelną i narodową wśród Polonii, szczególnie w Chicago. Archiwalia od końca XIX w.

  • Dokumentacja urzędów prowincji
  • Działalność duszpasterska. Parafie. Misje
  • Kolegia i szkoły. Wydawnictwa
  • Akta personalne. Korespondencja

Bibliografia

Kwiatkowski Władysław ks., Historia Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego w stuletnią rocznicę jego założenia 1842-1942, s. 556; Iwicki John C.R., The First One Hundred Years. A Study of the Apostolate of the Congregation of the Resurrection in the United States 1866-1966, Rome, s. 298, ilustr.

 

Archiwa zakonne żeńskie

Archiwum ss. Bernardynek od św. Franciszka

Archiwalia od 1894 r., praca wśród Polonii.

  • Dokumentacja urzędów prowincji
  • Działalność duszpasterska. Klasztory. Szkoły
  • Akta personalne. Korespondencja

Bibliografia

Zgromadzenie Sióstr Bernardynek w Ameryce. The Bernardine Sisters OSF Villa Maria [w:] Pamiętnik złotego jubileuszu parafii Najświętszego Imienia Jezus, Stanford, CT 1898-1938, s. 87-97.

Archiwum Córek Marii od Niepokalanego Poczęcia

Założone przez ks. Lucjana Bójnowskiego w 1904 r., praca w parafii, szkole, sierocińcu i wydawnictwie.

  • Dokumentacja urzędowa Domu Generalnego
  • Działalność duszpasterska. Klasztory. Szkoły. Sierocińce. Wydawnictwo
  • Akta personalne. Korespondencja
  • Materiały do dziejów Polonii w Connecticut. Archiwum redakcji „Przewodnika Katolickiego”

Bibliografia

Pamiętnik srebrnego jubileuszu 1904-1929 Zgromadzenia Zakonu Córek Marii od Niepokalanego Poczęcia założone dnia 15 sierpnia 1904 r w New Britain, Connecticut 1929, s. 71, ilustr.; Golden Jubilee 1904-1954 The Daughters of Mary of the Immaculate Conception, New Britain Connecticut 1954, s. 60, ilustr.

Archiwum ss. Felicjanek w Livonii

Pierwsza prowincja sióstr felicjanek w Ameryce, pracują wśród Polonii od 1874 r. Obszerna informacja została nadesłana przez archiwistkę siostrę Marię Carmelinę Bielawską.

  • Fundacja: M. Angela Truszkowska 1825-1899. Honorat Koźmiński OFM 1829-1916. Polonia, Wisconsin 1874-1877. Ks. Józef Dąbrowski 1842-1903. M. Monica Sybilska 1824-1911
  • Dom generalny: Matka generalna, Rady generalne. Korespondencja. Newsletter. Historia. Finanse. Statystyka. Wizytacje. Rocznice
  • Dom prowincjalny: roczne raporty. Posiedzenia Rady Prowincji. Domy. Nowicjat. Finanse. Starystyka. Historia. Rocznice
  • Akta personalne. Nowicjuszki. Zmarłe. Siostry z Polski
  • Szkolnictwo: Przedszkola. Szkoły podstawowe. Szkoły wyższe
  • Apostolstwo: Szpitale. Domy starców. Sierocińce. Apostolstwo wśród młodzieży. Misje w Kanadzie, Brazylii, Niemczech
  • Formacja: Programy profesji. Dział powołań
  • Duchowość: Rekolekcje. Uroczystości ku czci św. Franciszka. Godzina Święta. Nowenny. Najświętszego Serca Jezusa i Marii
  • Kontakty zewnętrzne z parafiami, biskupami, kardynałami
  • Dokumentacja fotograficzna, publikacje, memorabilia

Bibliografia

Felician Sisters Archives, Record Groups, obszerna odpowiedź archiwistki Sr. M. Carmeline Bielawska z czerwca 1995 r., s. 10; Ziolkowski Mary Janice Sr., The Felician Sisters of Livonia, Michigan. First Province in America, Michigan 1984, s. 586; Grabowski M. Bonaventure Sr. Felician Sisters, History of the Congregation of the Sisters of St. Felix of Cantalice, Newark NJ 1993, s. 1105.

 

Archiwum ss. Franciszkanek św. Józefa

Pracują w Stanach Zjednoczonych od 1897 r., fundatorką była Matka Colette Hilbert, boromeuszka z Cieszyna. Na zbiory archiwalne, które mają 26 działów, składa się również Kolekcja Polskiego Dziedzictwa.

  • Fundacja Matka Collete Hilbert
  • Dom Generalny: Akta personalne. Posiedzenia Rady. Korespondencja
  • Nowicjat. Życie duchowe
  • Szkolnictwo
  • Dokumentacja fotograficzna. Zbiory numizmatyczne polskie
  • Polska kolekcja muzealna
  • Podręczny księgozbiór archiwalny 900 polskich książek
  • Czasopisma polskie

Bibliografia

obszerna relacja archiwistki siostry M. Marwiny z czerwca 1995 r., s. 5, Bogel Edwina Sr. Brach J.M.Sr., In All Things Charity. A Biography of Mother M. Collet Hilbert. Franciscan Sister of St. Joseph, Hamburg, NY 1983, s. 193.

 

Archiwum ss. Franciszkanek bł. Kunegundy

Zgromadzenie założone przez Matkę Teresę Dudzik w 1894 r. i działające wśród Polonii. Praca w szkołach, ochronkach, domach starców.

  • Sprawy administracyjne
  • Dokumentacja fundatorki. Posiedzenia Rady. Dokumentacja domów
  • Konstytucje i reguły
  • Pisma Matki Teresy Dudzik. Sprawy beatyfikacyjne
  • Szkoły. Siostry nauczycielki
  • Akta personalne. Korespondencja
  • Biuletyny i okólniki
  • Spis sióstr 1894-1940
  • Czasopisma: „Sierota”, „Dziennik Chicagowski”
  • Podręczny księgozbiór archiwalny

Bibliografia

Raniszewska Gonzaga Sr., Rys historyczny Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Błogosławionej Kunegundy, Chicago 1947, s. 143; 75`h Anniversary The Franciscan Sisters of Chicago, Lemont Illinois 1894, 1969, s. 29; Knawa A.M. Sr., As God Shall Ordain. A History of the Franciscan Sisters of Chicago 1894-1987, Chicago 1989, s. 1037.

Archiwum ss. Józefa

Fundatorem był ks. Peściński. Zadaniem sióstr Polek była zaś praca w szkołach i parafiach polskich.

  • Akta Domu Generalnego. Akta prowincji. Akta domów
  • Zakładanie szkół. Szkoły parafialne. Prace w parafiach
  • Dokumentacja personalna. Korespondencja
  • Księgozbiór podręczny, czasopisma

Bibliografia

Pamiętnik jubileuszowy Zgromadzenia Sióstr Świętego Józefa Trzeciego Zakonu Świętego Franciszka 1901-1951, s. 31.

Archiwum ss. Nazaretanek

Materiały archiwalne dotyczą działalności sióstr za lata 1885-1995.

  • Dokumentacja bł. Franciszki Siedliskiej. Matka Lauretta Lubowidzka
  • Dokumentacja administracji. Protokoły posiedzeń Rady
  • Dokumentacja personalna: biogramy, nekrologi
  • Dokumentacja klasztorów
  • Dysertacje historyczne na tematy nazaretanek
  • Apostolstwo: Kolegia. Akademia. Szkoły. Domy opieki. Jubileuszowe księgi parafii
  • Duchowość nazaretanek: ewangelizacja, charyzmat, rekolekcje
  • Specjalne kolekcje: De Lourdes College 1950-1987. Holy Family Academy 1885-1989. St. Mary’s of Nazareth School of Nursing 1911-1986
  • Dokumentacja fotograficzna

Bibliografia

obszerna relacja na temat archiwum archiwistki siostry Gemma Wacek z czerwca 1995 r.

Przypisy

[1] Rev. J. Swastek, A Tentative Directory of Polish American Archives Monograph no 5, Orchard Lake Center for Polish Studies and Culture, March 1971, s. 16.

[2] Rev. M. Madaj, Some Polish American Archives Midwest, Research Centers. Organizational Archives. Institutions. Newspapers. Religious, 1973, s. 5. Conference: Ethnic Studies: Sources for Research.

[3] L. R. Wynar, L. Butler Kent, Guide to Ethnic Museums, Libraries, and Archives in The United States, Ohio 1978, s. 378.

[4] Ks. R. Nir, Informator o archiwach, bibliotekach i muzeach etnicznych w Stanach Zjednoczonych, „Collectanea Theologica”, t. 50, 1980, fasc. 2, 193-200.

[5] Ks. R. Nir, Informator o archiwach, bibliotekach i muzeach polonijnych [w:] Źródła do historii Polonii, Sources for the History of Polish-Americans, Orchard Lake, Michigan 1982, s. 23-85.

[6] Ks. S. Flis, Parafie polonijne w Stanach Zjednoczonych. Lista parafii, cz. 1, Orchard Lake 1994, s. 64.

** W 1997 r. ukazał się pełny przewodnik po zasobie Instytutu opracowany przez Janusza Ciska, Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce i jego zbiory, Warszawa 1997, wyd. Biblioteka Narodowa. Przyp. red. nauk.

*** Szczegółowo prezentują te zasoby w niniejszym tomie M. Siekierski i W. Stępniak, Zbiory polskie Instytutu Hoovera. Zob. ponadto W. Stępniak, Archiwalia polskie w zbiorach Instytutu Hoovera Uniwersytetu Stanforda, Warszawa 1997, wyd. NDAP. Przyp. red. nauk.

Tagi

Więcej o Autorze (Autorach)

0raz Pozostałe Publikacje tego Autora (ów)

Roman Nir

Ks. Pralat dr Roman Nir urodził się 22/01/1940 r. w Praszce k. Częstochowy. Do szkoły podstawowej uczęszczał w rodzinnym mieście, natomiast liceum ogólnokształcące ukończył w pobliskim Gorzowi...

Copyrights

COPYRIGHTS©: STAŁA KONFERENCJA MUZEÓW, ARCHIWÓW I BIBLIOTEK POLSKICH NA ZACHODZIE
CAŁOŚĆ LUB POSZCZEGÓLNE FRAGMENTY POWYŻSZEGO TEKSTU MOGĄ ZOSTAĆ UŻYTE BEZPŁATNIE PRZEZ OSOBY TRZECIE, POD WARUNKIEM PODANIA AUTORA, TYTUŁU I ŹRÓDŁA POCHODZENIA. AUTOR NIE PONOSI ŻADNEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA NIEZGODNE Z PRAWEM UŻYCIE POWYŻSZEGO TEKSTU (LUB JEGO FRAGMENTÓW) PRZEZ OSOBY TRZECIE.

Stała Konferencja Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie | MABPZ

Stała Konferencja
Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie

Sekretariat

Muzeum Polskie w Rapperwsilu
Schloss Rapperswil
Postfach 1251
CH-8640 Rapperswil
Schweiz

Kontakt

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
+41 (0)55 210 18 62

UWAGA

Z Sekretariatem MABPZ
prosimy kontaktować się tylko w kwestiach dotyczących Konferencji.

Niniejszy portal internetowy Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie (MABPZ) został zainicjowany i był prowadzony do 2018 roku przez pracowników Polskiego Instytutu Naukowego w Kanadzie i Biblioteki im. Wandy Stachiewicz.
www.polishinstitute.org

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych
www.mkidn.gov.pl

Przy współpracy z Fundacją Silva Rerum Polonarum z Częstochowy
www.fundacjasrp.pl

Od 2020 r., projekt finansowany jest ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury - państwowego funduszu celowego; dzięki wsparciu Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą - Polonika
www.polonika.pl

Deklaracja dostępności strony internetowej
Deklaracja PDF pobierz

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Fundacja Silva Rerum Polonarum Częstochowa
Instytut Polonika