Na posiedzeniu Rady Dziedzictwa Archiwalnego w Warszawie w dniu 10 maja 2002 roku pod przewodnictwem byłego Prezydenta RP Ryszarda Kaczorowskiego w myśl misji Rady poza granicami Polski, Centralne Archiwum Polonii w Orchard Lake, powołane przy Seminarium Polskim w USA, podjęło się ambitnego, a zarazem bardzo trudnego zadania. opracowania możliwie pełnej dokumentacji polskich zbiorów archiwalnych w zasobach archiwów diecezjalnych i parafialnych Kościoła rzymskokatolickiego w Stanach Zjednoczonych.

Należy zaraz na wstępie zaznaczyć, że obecnie w media, w tym prasa, są wrogo nastawione do katolików, którzy są mniejszością wyznaniową (na 264 milionów ludności — w większości protestanckiej — katolików jest obecnie 62 miliony). Dla ilustracji miejscowy dziennik detroicki jest radykalnie antykatolicki. W czasie wielkich wydarzeń, jak np. święta katolickie czy pielgrzymki papieskie, zamieszcza się maleńki fragmencik na dalekich stronach — kilkuzdaniową informację, natomiast na cała pierwsza strona i pół następnej poświęcone zostały księdzu katolickiemu, który umarł 30 lat temu i temu, by go oszkalować i zohydzić, opierając się na wypowiedzi kilku ludzi. Tekst zamieszczono w wydaniu na Boże Narodzenie 2002 roku, gdy nakład osiągnął milion egzemplarzy.

Powyżej opisany obraz stosunku społeczeństwa amerykańskiego do katolików pozwala zrozumieć, jak ogromne zmiany zaszły w ciągu ostatnich dwóch lat w zarządzeniach poszczególnych biskupów dotyczących udostępniania materiałów archiwalnych, jak również informacji o zasobach archiwów. Każda diecezja ma osobne przepisy i bardzo liczne restrykcje. Dlatego koniecznością stało się, że w informacji podaję przy każdym archiwum diecezjalnym, jaki parafialnym, bardzo obszerną wiadomość, co jest dostępne i w jakim wymiarze.

METODA BADAŃ

W połowie lipca 2002 roku na podstawie bazy danych o diecezjach w Stanach, gdzie znajdowała się liczna grupa Polonii, lub współczesnych statystyk, wyselekcjonowano ponad 100 diecezji. Do tych diecezji wysłano list szczegółowo określający temat badań, z zaznaczeniem, że Centralne Archiwum Polonii pragnie uzyskać źródła w możliwie szerokim zakresie dotyczące dziejów Polonii i wkładu polskiej grupy etnicznej w rozwój i czynny udział w duszpasterstwie w Kościele lokalnym. W uzasadnieniu powołano się na postanowienia Konferencji Biskupów Amerykańskich o tworzeniu apostolatów dla poszczególnych grup etnicznych. W liście przytoczono cytaty z dokumentu Konferencji Biskupów Katolickich Stanów Zjednoczonych z 1980 roku O Pluralizmie Kulturowym w Stanach Zjednoczonych oraz fragment Adhortacji apostolskiej Ojca Świętego Jana Pawła II. Ewangelizacja w Świecie Współczesnym oraz Katecheza w Naszych Czasach.

W liście podano fragmenty opracowania pt. A Pastoral Plan For Polonia in the USA —plan pastoralny apostolatu polskiego w USA, opracowanego przez PAPA. Polish American Priests Association, który został przedstawiony kardynałowi Adamowi Maidzie, jako przedstawicielowi episkopatu amerykańskiego i który to dokument w języku polskimi angielskim został zatwierdzony przez Konferencję Biskupów, a ośrodkiem apostolatu został Orchard Lake jako centralne miejsce ze swoim Centrum Liturgicznymi bogatym w zbiory Centralnym Archiwum.

Wspomniany dokument przyczynił się do pozytywnego (90%) przyjęcia przez biskupów listu Dyrektora Archiwum. Biskupi podkreślili, że dla celów naukowych zostaną przekazane informacje do informatora.

Teraz nastąpił drugi etap przygotowywania dokumentacji. Przewodnik będzie opracowany alfabetycznie według nazw angielskich diecezji. Ale zaczęły się pewne trudności. Dotychczas nie uzyskano informacji z archidiecezji Chicago i Detroit. Dlatego zastosowano dalsze dwie metody, a mianowicie drogę telefoniczną i osobistego spotkania. Na Zjeździe Stowarzyszenia Polsko-Amerykańskich Księży w Detroit w dniach 21-25 kwietnia 2003 roku dyrektor przeprowadził rozmowę z kardynałem Maidą z Detroit, który zapewnił, że osobistym listem do dyrektora Archiwum Archidiecezjalnego poleci mu pełne udostępnienie materiałów o dziejach polskiej grupy etnicznej w archidiecezji. Na tym samym zjeździe w dniu 24 kwietnia dyrektor spotkał się z nowym biskupem polskiego pochodzenia z Chicago, Tomaszem Paprockim, który upoważniony został przez kardynała Francisa Georga do pracy dla Polaków w archidiecezji chicagowskiej. Biskup Paprocki, którego dyrektor zna od wielu lat, przyrzekł pełną pomoc w udostępnieniu materiałów.

STAN BADAŃ

Na początku maja 2003 roku opracowano polskie zbiory archiwalne w zasobach 19 archiwów diecezjalnych i wszystkich parafii polskich znajdujących się na ich terenach. Wydruk komputerowy liczy 2000 stron. Nie uwzględnia obecnie Chicago i Detroit. Zawiera wiele informacji, które oczywiście podaję w bardzo ogólnym zarysie. Wydanie książkowe będzie zawierało wszystkie detale wraz z adresami, historią diecezji, zasobem archiwum, możliwościami korzystania. Celem artykułu jest przedstawienie obecnego stanu badań, gdyż publikacja może ukazać się za kilka lat. Oryginalne tytuły danych są w języku angielskim. W książce podane informacje będą w obu językach. W artykule podaję w języku polskim.

DIECEZJA RZYMSKOKATOLICKA W ALBANY, NOWY JORK

1. Diecezja w Albany, adresy, telefony, godziny przyjęć, skład personalny. Diecezja rzymskokatolicka w Albany. Historia Diecezji 1847-2003. Biskupi. Parafie. Cmentarze. Statystyka: katolików 403 403, parafii 185, księży 118, szkół parafialnych 38, studentów 8 794, gimnazjów 4, kolegiów 4, nauczycieli 986, domów dla starców 10, seminarzystów 0, pracowników charytatywnych 25. Katolicka Szkoła św. Kazimierza. Raporty ze szkół katolickich. Specjalne programy. Stypendia. Nowy model szkoły katolickiej, materiały z konferencji, pomoce. Centrum Pastoralne i inne biura diecezjalne— materiały archiwalne i bieżące dokumenty. Materiały do dziejów Stowarzyszenia Oratorio. Sylwetki — biogramy. Dyrektor Afred Fedak — autor wielu utworów muzycznych. Wykaz źródeł do dziejów parafii rzymskokatolickich w diecezji w Albany. Wykaz obejmuje wszystkie parafie w Albany. Cohoes. Troy. City of Watervliet, w tym oczywiście i polskie. Kolekcja Archiwalna Diecezji w Albany obejmuje lata 1849-1914.
2. Dział Kościoły katolickie.
3. Dokumenty biskupów. Osobny dział nosi tytuł: CDAB Catholic Church. Diocese of Albany: Manuscript. Ten dział posiada 13 osobnych zespołów. Wyodrębniony jest dział pt. Historia parafii w Stanie Nowy Jork. Przy parafiach zaznaczono, z jakich lat pochodzą dokumenty. Inwentarz obejmuje 5 stron.

Dokumentacja polskich parafii. Każda informacja o parafii zawiera następujące elementy:

1. Nazwa parafii.
2. Adres, telefon, faks, email.
3. Rozkład mszy w niedziele, święta i zwykłe dni w języku polskimi angielskim.
4. Skład personalny.
5. Informacja o szkole, jeśli istnieje i w jej stopniu.
6. Zakon, jeśli pracuje przy parafii.
7. Literatura o parafii.
8. Rekordy ksiąg chrztów, I komunii św., bierzmowania, małżeństw, zgonów i aktualne spisy parafian.

Te wszystkie dane, które są w parafiach, podam w przewodniku. Tutaj tylko ograniczę się do wymienienia istniejących parafii.

W Diecezji Albany istnieją następujące polskie parafie:

• Św. Kazimierza, Albany, założona w 1893 roku. W szkole pracują polskie Siostry Zmartwychwstanki.
• Św. Jana Chrzciciela, Amsterdam, parafia posiada polski cmentarz;
• Św. Stanisława, Amsterdam, polski cmentarz. Szkoła św. Stanisława, prowadzą siostry felicjanki. Osobny klasztor. Założona 1891. Monografia: Historia parafii polsko-rzymsko-katolickiej św. Stanisława B. i M 1891 - 1921;
• Św. Michała, Cohoes. Założona w 1903. Posiada cmentarz;
• Parafia Matki Bożej Nieustającej Pomocy —Najświętszego Serca. W 1991 roku do parafii dołączono dwie parafie N.M.P. i Matki Bożej Szkaplerznej, Hudson.
• Najsłodszego Serca, dołączono do niej parafię św. Józefa. N.M.P. i Świętej Rodziny, Little Falls. Posiada cmentarz;
• Św. Wojciecha, Schenectady. Posiada cmentarz;
• Najświętszej Maryi Panny, Schenectady. Posiada cmentarz;
• Św. Trójcy, Watervliet. Założona w 1908. Posiada cmentarz.

Osobne materiały posiadają albumy ze zdjęciami parafii. Wykazy personalne.

DIECEZJA W ALLENTOWN, PA.

Diecezja w Allentown, Pa. ma bardzo bogatą dokumentację archiwalną (około 100 stron informacji); Stosunkowo młoda, bo powołana przez Jana XXIII w 1961 roku. Historia diecezji. Biografie biskupów. Urzędy administracyjne. Duchowieństwo. Szkolnictwo. Dokumentacja parafii. Ogólna informacja. Statystyka. Nowości z życia diecezji. Czasopismo diecezjalne „The AD Times” — komplet.

Najobszerniejszy zespół dokumentacji dotyczy polskich parafii. Wszystkie dokumenty dotyczące parafii znajdują się w biurze kanclerza.

Lista polskich parafii

• Św. Piotra i Pawła. Założona w 1912 roku. Szkoła jest w zespole Katolickich Szkół Elementarnych w Allentown. Monografia: Pamiętnik jubileuszowy z okazji 25-lecia założenia parafii św. Piotra i Pawła 1912-1937 s. 52;
• Św. Stanisława, Bethlehem. Założona w 1906 r;
• Św. Antoniego z Padwy, Cumbola. Założona w 1907 roku. Posiada cmentarz;
• Św. Anny, Frackville. Założona w 1924 roku. Bogata literatura historii Polonii: Program z okazji 20. rocznicy założenia parafii św. Anny 1924-1944.: Golden Jubilee St. Ann’s Parish 1924-1974;
• Św. Piotra i Pawła, dołączono parafię św. Anny. Szkoła. Cmentarz.
• Św. Kunegundy, McAdoo, Pa. Szkoła. Cmentarz;
• św. Kazimierza, Mahanoy City, Pa. Założona w roku 1893. Cmentarz. Szkoła. Skarb parafialny parafii św. Kazimierza. Rok 1934;
• Św. Stanisława Kostki, Minersville, Pa. Założona w 1905 roku Cmentarz. Szkoła. Monografia: Pamiętnik z okazji poświęcenia odnowienia kościoła parafii św. Stanisława Kostki (3 grudnia 1936 r.), s. 77;
• Św. Michała, Northampton, Pa. Założona w roku 1914. Szkoła. Monografia: Pamiętnik parafii św. Michała Archanioła 1930 r.
• Św. Antoniego z Padwy, Reading. Założona w 1914 roku. Szkoła. Klasztor. Monografia: Golden Jubilee St. Anthony’s R. C. Church, 1914-1964;
• Najświętszej Maryi Panny, Reading. Założona w 1888 roku. Cmentarz. Szkoła. Księga pamiątkowa z okazji złotego jubileuszu parafii Najświętszej Marii Panny, 1888-1938;
• Św. św. Piotra i Pawła, Saint Clair, Pa. Założona w 1918 roku. Cmentarz. Szkoła;
• Św. Kazimierza, Shenandoah, Pa. Założona w 1872 roku. Cmentarz. Szkoła im. ks. Waltera J. Ciszka. Klasztor. Monografia: Diamentowy jubileusz parafii św. Kazimierza, 1872-1947,s. 112;
• Św. Stanisława, Shenandoah, Pa. Założona w 1898 roku. Cmentarz. Szkoła im. ks. Waltera J. Ciszka;
• Św. Stanisława, Summit Hill, Pa. Założona w roku 1924. Szkoła. Monografia: Stanislaus Church, 1924-1974, Hackensack, NJ, s. 31.

Osobne materiały dotyczą:

• Joseph. St. Stanislaus, Summit Hill, Pa. Services Schedule. The Bulletin;
• Saint Anthony of Padua Parish, Reading. Church. Parish Center. LaSalle Academy. Parish Hall. School. Convent; Father Walter Ciszek,
• Sister Albertine Center, Shenandoah, Pa;
• Sisters of the Holy Family of Nazareth. Immaculate Conception Province.

Lista parafii, w których pracują Nazaretanki; The history of St. Joseph’s Church in Summit Hill, Pa. — obszerna Historia Polonii; Materiały do historii kulturalnej różnych grup etnicznych w tym polskiej; Schuylkill County Genealogy Ties. Pa. Obszerna bibliografia genealogiczna i historyczna, również do polskiej grupy etnicznej. Kilkanaście pozycji; St. Stanislaus Church oraz historia Polonii w Summit Hill. Pierwsi emigranci, lista księży; The Bulletin. St. Joseph. St. Stanislaus. Summit Hill, Pa. Życie religijne, kulturalne i organizacyjne; Materiały archiwalne dotyczące kościołów w Schenectady County. Dla przykładu parafia św. Wojciecha, rekordy od 1903, księgi chrztów, zgonów, małżeństw liczą 10 tomów; Źródła do historii Schenectady. Zawierają książki do historii powiatu, wsi. Bibliografia architektury. Rekordy cmentarzy. Spisy ludności za lata 1790-1855. Rekordy kościołów. Św. Wojciech posiada rekordy za lata 1903-1973. Literatura genealogiczna, uwzględnia wszystkie pozycje obejmujące teren diecezji. Mapy, ten dział obejmuje atlas Schenectady, atlas miasta Schenectady, atlas topograficzny. Osobny materiał dotyczy parafii w Little Falls, NJ; Statystyka diecezji Allentown: księży diecezjalnych 244, zakonnych 66, sióstr 505, parafii 153, szpitali katolickich 3, kolegia 2, studentów 3 305, gimnazjów 9, studentów 4 140, szkół parafialnych 53, studentów 13 749, seminarzystów 24, katolików 264 373.

DIECEZJA ALTOONA - JOHNSTOWN

Diecezja ustanowiona 27 maja 1901 roku. Reorganizacja nastąpiła 9 października 1957. roku. Obejmuje następujące powiaty: Bedford, Blair, Cambria, Centre, Fulton, Huntington, Somerst. Najwięcej Polonii zamieszkuje w 3 powiatach: Blair, Cambria i Somerst.

Statystyka diecezji Altoona - Johnstown: księży 154, zakonnych 62, parafii 103, seminarzystów 4, kolegiów 2, studentów 3 993, gimnazjów 3, studentów 1 221, szkół podstawowych 29 studentów 4 733, katolików 110 651. Materiały archiwalne udostępnia Kanclerz. W diecezji istnieje 18 polskich parafii.

• Św. Jana Kantego, Windber, Pa. Założona w roku 1898. Była parafią dla 4 grup etnicznych polskiej, litewskiej, słowackiej i węgierskiej. Wybitnymi proboszczami byli: założyciel ks. Jan Kopera, ks. Franciszek Baczewski. Szkołę prowadziły siostry bernardynki św. Franciszka. Innymi budowniczymi byli ks. Jan Sikora, ks. prał. Michał Maćkowiak — wychowanek Seminarium Polskiego, ks. prał. Bernard Przybocki, ks. Stanley Zubricki, ks. Jan Palko, ks. Leonard Voytek. Parafia obecnie liczy 461 rodzin. Rekordy i biuletyny w parafii.
• Św. Stanisława B.M., Boswell, Pa. Założona 1901. Wykaz księży: ks. Jan Sas” (19011905); ks. Antoni Beran (1905-1906); Ks. Ladislaus Finke (1906-1925); ks. Jan Sikora (1925-1926); ks. Joseph Krishock (1926-1933); ks. E. Shrall (1933-1935); ks. John Dekarski (1935-1939); ks. Edmund Szczepański (1939-1941); ks. Valentine Pomykalo (1941-1945). Po II wojnie światowej parafię objęli oo. franciszkanie. W 1955 zamknięcie szkoły. W 1994 parafia liczyła 157 rodzin. Na miejscu archiwum, rekordy, druki okolicznościowe, biogramy księży, albumy zdjęć z życia parafii.
• Św. Kazimierza, Johnstown, Pa. Założona w 1901 roku. Fundatorem ks. Bronisław Dembiński. Szkołę prowadziły siostry bł. Kunegundy z Chicago w 1912-1982. Następni proboszczowie: ks. L. Finke (1925-1951), ks. prał. Kazimierz Ossowski. Parafia w 1994 liczyła 331 rodzin. Archiwum parafialne zawiera rekordy, księgi jubileuszowe, biografie, spisy parafian, druki z życia parafialnego.
• Matki Boskiej Częstochowskiej, Gallitzin, Pa. Założona 1903. Fundator ks. Paweł Brylski. Budowa kościoła, szkoły parafialnej. Nauczycielki siostry nazaretanki. 10 powołań. Lista księży: ks. Paweł Brylski (1904-1919); ks. Julius Langer (1919-1928); ks. Francis Pilz (1928-1948); ks. John Chraca (1948-1956); ks. Francis Gorney (1956-1964); ks. John Halka (1964-1980); ks. John Palko (1980-1988); ks. Anthony Pollock (1988-1995). W 1995 roku diecezja zreorganizowała parafię, proboszczem został ks. prał. Bernard Przy-bocki, równocześnie proboszcz parafii św. Patryka w Gallitzin. Szkołę zamknięto w 1967 roku. W 1979 parafia liczyła 235 rodzin. Na miejscu archiwum, kompletne rekordy, biuletyny, spisy parafian, historia Polonii, biogramy, druki okolicznościowe.
• Parafia św. Antoniego z Padwy, South Fork, Pa. Założona 1905. Początkowo służyła Polakom, Litwinom i Słowakom. Fundatorem ks. Victor Pausztko. Miała 250 rodzin. W czasie I wojny światowej dużo parafian służyło w armii. Zachowywano polskie tradycje związane z rokiem kościelnym. W 1995 roku posiadała tylko 96 rodzin i diecezja ją zamknęła. Wykaz księży: ks. Victor Pausztko (1905-1930); ks. John Dekarski (1930-1934); ks. Walter Wernowski (1934-1951); ks. Vincent Chomyc (1951-1962); ks. Anthony Pollack (1962-1973); ks. John Palko (1973-1980); ks. George Grega (1980-1988); ks. David Dodson (1988-1989); ks. Louis Mulvehill (1989-1995). Wszystkie materiały archiwalne parafii w 1995 roku przeniesiono do Biura Kanclerza Diecezji w Hollidaysburg, Pa. Tel. (814) 6955579. Faks: (814) 695-8894.
• Świętego Stanisława Kostki, Barnesboro, Pa. Założona w roku 1906. Fundator ks. Julius Trzetrzyński 1906-1938. Założenie szkoły parafialnej, a nauczycielkami siostry felicjanki. Lista proboszczów: ks. Julius Trzetrzyński (1906-1938); ks. John Dekarski (1939-1948); ks. John Chraca, wrzesień—październik 1948. ks. Thaddeus Kolodziej (1948-1973); ks. Anthony Pollack (1973-1988); ks. Ronald Osiński (1988-1994); ks. Charles Bodziak (1994—). W 2000 roku parafia liczyła 155 rodzin. Zachowuje nadal wszystkie polskie tradycje. Archiwum parafialne posiada komplet rekordów, druki okolicznościowe, biogramy i kronikę życia parafialnego.
• Św. Józefa, Ralphton, Pa. Założona w roku 1908. Organizatorem parafii był ks. Ladislaus Finke. W 1930 roku. posiadała 100 farm i 2684 mieszkańców. Pierwszy kościół zniszczył pożar. W 1914 roku zbudowano nowy. Religii nauczały siostry bernardynki św. Franciszka. Posiada duży cmentarz. Lista księży: ks. Anthony Habrowski (1909-1910); Ks. Boleslaus Dudkiewicz (1910-1916); ks. John Pietruszka (1916-1921); ks. Leo Sztupek (1921-1922); ks. M. Zamba (1922-1923); ks. Victor Zarek (1923-1925); ks. Austin Krus (1925-1927); ks. S. Wloszczynski (1927-1930); ks. Thomas Marnechek (1930-1931); ks. Edward Szczepanski (1931-1933); ks. William Schrall 1933. ks. J. J. Olex (1933-1937); ks. Edward Waters (1937-1941); ks. Mathias Becker (1942-1950). Kościół św. Józefa już w 1944 roku przestał pełnić w całej swej rozciągłości działalność. Archiwalia w większości przeniesiono do Biura Kanclerza i tam należy korzystać ze wszystkich rekordów.
• Św. Józefa, Coupon, Pa. Założona 1908. Tworzyli ją imigranci z Irlandii, Włoch i Polski. 160 rodzin żyjących w Coupon postanowili utworzyć polską parafię. Pierwszym rezydentem parafii został w 1920 roku ks. Jan Dekarski, urodzony w Brooklynie, Nowy Jork. Ukończył Seminarium Polskie w Orchard Lake i wyświęcony był w 1916 roku w Detroit. Religię uczyły siostry nazaretanki. W 1908 roku parafia liczyła 215 rodzin. W 1961 roku pożar zniszczył kompletnie budynek plebani, spaliły się wszystkie rekordy i cała inna dokumentacja. W 1962 roku wybudowano nowy budynek i od tego roku w archiwum są rekordy. Lista księży: ks. Jan Dekarski (1920-1930); ks. William Schrall (1930); ks. Michael Kasabinos, zastępca. ks. Joseph Trexler (1942—); ks. Paul Lenz (1954); ks. Francis Gorney (1954-1956); ks. John Miller (1956-1958); ks. Charles Dimond (1958-1968); ks. Joseph Weidman (1968-1972); ks. Edward Dabcosky (1972-1992); ks. prał. Michael Servinsky.
• Najświętszego Serca Jezusa, Portage, Pa. Założona w roku 1909. Osiedliło się wielu Polaków znajdując pracę. Organizatorem parafii był ks. B. Dudkiewicz. Od 7 maja 1910 do 1957 roku proboszczem był ks. prał. Anthony Habrowski. Wybudował kościół, plebanię i szkołę. Od 1924 roku siostry nazaretanki uczyły w szkole. Założył przedszkole. W 1940 roku parafia liczyła 300 rodzin. W 1976 roku— 203 rodziny. Od 1962 roku w szkole rozpoczęły prace siostry służebniczki. Następnymi proboszczami byli: ks. Bronisław Worsa (1957-1983); ks. prał. Bernard Przybocki (1984-1995); ks. Ronald Osinski (1996—). W 1997 roku przybyły do parafii siostry sercanki. Pielęgnuje się polskie tradycje i zwyczaje. Archiwum posiada komplet rekordów, publikacje jubileuszowe, druków okolicznościowych. Jest duży cmentarz.
• Matki Bożej Szkaplerznej, Lilly, Pa. Założona w roku 1910. Do Cambria County napłynęło dużo polskich imigrantów. W marcu 1909 roku ks. Bolesław Dudkiewicz wraz z Komitetem sprawował duszpasterstwo dla Polaków organizując parafię. Było wtedy 200 rodzin. Do nauki religii sprowadzono siostry nazaretanki. W 1940 roku wybudowano nowy kościół. Przy parafii powstało Gniazdo Sokołów Polskich. W 1966 roku spalił się kościół, ale już w 1967 wybudowano nowy. Parafia liczyła 314 rodzin. W ramach reorganizacji parafii w diecezji biskup w 1995 roku parafię Matki Bożej Szkaplerznej połączył z parafią św. Brygidy (1883) w Lilly, nadając nowy tytuł parafii Matki Bożej Alleghenies. To posunięcie było niefortunne, bowiem większość polskich rodzin przeszło do nowo powstałej parafii Polsko Katolickiego Kościoła Narodowego. Posiada cmentarz. Lista księży: ks. Boleslaus Dutkiewicz (1909-1910); ks. Anthony Hrabowski (1910); ks. John Pilz (1910-1921); ks. John Pietruszka (1921-1927); ks. Stephen Lewczyk (1927-1951); ks. Bronislaus Worka (1951-1957); ks. Anthony Czeslawski (1957-1994); ks. prał. John Sasway (1994—). Archiwalia tych połączonych parafii znajdują się w Archiwum Diecezjalnym. Korzystać można z rekordów tylko za zgodą Kanclerza.
• Wniebowzięcia NMP, Conemaugh, Pa. Założona w 1910 roku. Imigranci polscy przy pomocy ks. Dembinskiego wybudowali najpierw kaplicę. Pierwszym stałym proboszczem był ks. Pilz. Parafia liczyła 130 rodzin. Szkołę parafialną prowadziły siostry franciszkanki bł. Kunegundy. W 1920 w szkole było 180 dzieci. Związek Narodowy Polski ofiarował plac pod budowę kościoła. W 1955 roku 2 maja poświęcony został nowy kościół. W 1962 roku wybudowano nową plebanię i klasztor. Z parafii wyszło 3 księży: ks. Bernard Guzik. ks. Joseph Gaborek. ks. Dennis Kurdziel. W 1972 roku obchodzono Złoty Jubileusz. Diamentowy Jubileusz obchodzono w 1997 roku. Parafia liczy 324 rodzin. Lista księży: ks. Francis Pilz (1922-1928); ks. John Chraca (1928-1948); ks. Walter M. Kurdziel (1948-1982); ks. Dennis Kurdziel (1982-1992); ks. Neil Dadey (1992-1995); ks. Bernard Grega (1995—). Archiwum posiada komplet rekordów, księgi jubileuszowe, druki okolicznościowe, biuletyny.
• Św. Anny, Davidsville, Pa. Założona w roku 1911. Parafię organizowali Polacy i Słowacy. Liczyła 60 rodzin. Pierwszym proboszczem był ks. Joseph Wozny. Założono cmentarz. Pierwszy kościół zniszczył pożar w 1927 roku. Drugi proboszcz ks. Michael Mackowiak wybudował nowy kościół. Od 1948 roku parafię objęli franciszkanie konwentualni. Pierwszym proboszczem został ks. Hubert Konieczny, OFM, Cony. Odnowiono budynki kościelne, liczyła 150 rodzin. Trzeci nowy kościół został wybudowany w 1981 roku. Od 1984 roku proboszczem polskiej parafii jest ks. Conrad Salach OFM, Cony. Archiwum zawiera komplet rekordów, broszury, biuletyn.
• Parafia Świętej Rodziny, Hooversville, Pa. Założona w roku 1911. Ufundowana przez polskich imigrantów. Kościół był 3 razy przebudowywany, obecny ma nowoczesną architekturę w postaci hali. Pierwszymi organizatorami parafii byli: ks. Bronislaus Dembinski. ks. Joseph Wozny. Obecnie w parafii pracują franciszkanie konwentualni. Religii uczą siostry św. Józefa z Cleveland, Ohio. W 1990 roku do parafii należało 242 rodzin. Od 1994 roku proboszczem został ks. Rosolowski, OFM, Cony. Archiwum parafialne posiada komplet rekordów, spisy parafian, biografie i historię towarzystw parafialnych.
• Św. św. Piotra i Pawła, Altoona, Pa. Założona w roku 1911. Ks. Brylski w 1909 roku duszpasterzował wśród Polaków w Altoona. ks. Julius Langer pochodzący z Europy były Kapucyn w 1911 roku został pierwszym proboszczem. Liczyła 75 rodzin. Szkołę parafialną prowadziły siostry bernardynki św. Franciszka z Reading, Pa. W 1961 r. parafia obchodziła 50-lecie. Uroczystość obchodzona była w języku polskim i angielskim. Na terenie parafii powstało wiele organizacji o charakterze religijnym i patriotycznym. Przez 26 lat ks. prał. Francis Gorney duszpasterzował, parafia bardzo dynamicznie się rozwijała, tworzono coraz to nowe formy pracy przy pełnym pielęgnowaniu polskich tradycji. Lista księży: ks. Julius Langer (1911-1918); ks. Joseph Wozny (1918-1945); ks. Valenty Pomykalo (1945-1948); ks. Casimir Ossowski (1948-1951); ks. Walter Wernowski (1951-1964); ks. prał. Francis Gorney (1964-1990); ks. Charles Bodziak (1990-1995). Archiwum parafialne posiada pełny komplet rekordów, księgi jubileuszowe, druki okolicznościowe, biuletyny, dokumentację fotograficzną.
• Św. Jana Chrzciciela, Acosta, Pa. Założona w roku 1912. Do Powiatu Somerset już w 1905 roku przybywali imigranci z Polski, Słowacji, Węgier i Włoch. Ks. Boleslaus Dudkiewicz założył pierwszą parafię dla katolików. Następny proboszcz ks. Matthias Becker rozpoczął budowę kościoła. Następnie wybudowano plebanię i centrum katechetyczne. Pożar częściowo zniszczył zabudowania. W 1958 roku zaczęto realizować nowy projekt hali. W 1971 roku bp James Hogan poświęcił nowe budynki, zrekonstruowany kościół, plebanię, nowe biura, 2 zakrystie, salę posiedzeń, kuchnię. Kościół ma wiele elementów polskich i malowideł. Parafia w 1995 roku liczyła 125 rodzin. Biskup dekretem w 1995 roku parafię św. Stanisława (1901) i parafię św. Jana Chrzciciela połączył w jedną parafię, nadając jej nową nazwę: Wszystkich Świętych w Boswell. Ze strony polskiej grupy etnicznej były urządzane protesty i odwoływanie się do nuncjusza w Waszyngtonie i Watykanu. Z parafii wyszło dwóch księży ks. Anthony Legarski, który był kapelanem więziennym, a następnie kapelanem oficerem w Armii Amerykańskiej. Drugi ks. prał. Geno Baroni, który został sekretarzem generalnym The National Center for Urban Affairs w Waszyngtonie. Proboszczami byli: ks. Matthias Becker (1944-1950); ks. Bernard Conley (1950-1956); ks. Paul Thomas (1956-1966); ks. Joseph Strittmatter (1966-1981); Ks. Benjamin Dykas (1981-1991); ks. Raymond Karr (1991-1995); ks. Blase Wegierski, OFM. (1995—). Nowo utworzona parafia Wszystkich Świętych w 1996 roku liczyła tylko 126 rodzin. Parafianie św. Stanisława i św. Jana Chrzciciela polskiego pochodzenia nie włączyli się do nowej parafii. Wszystkie archiwalia zostały przekazane do Archiwum Diecezji, brak szczegółowych danych o tych materiałach.
• Św. Krzyża, Jerome, Pa. Założona w roku 1913. Polscy imigranci byli na tym terenie już w 1908. Posługę duszpasterską sprawował dla nich ks. Ladislaus Finke z Boswell. W 1911 roku pod przewodnictwem ks. Finke powstał polski komitet składający się z 50 rodzin. W 1913 roku wybudowali nowy kościół, który ks. Finke poświęcił w 1913 roku. Następnie wzniesiono szkołę. Parafia liczyła 150 rodzin. Od 1919 roku parafię obsługiwali księża z Boswell. Od 1945 roku pracę duszpasterską sprawowali oo. franciszkanie konwentualni. Ostatnim był ks. Conrad Salach, OFM, Cony., bowiem w ramach reorganizacji diecezji biskup w 1994 roku zlikwidował parafię, która w tym roku 1994 miała 86 rodzin. Cząstkowe materiały archiwalne znajdują się w archiwum diecezjalnym, szczegółów brak. Parafia miała cmentarz.
• Św. Józefa, Jenners, Pa. Założona w roku 1918. Polacy zamieszkali w północno-wschodnim rejonie powiatu Somerset, założyli parafię. Kopalnia węgla szczególnie dyrektor dr James Jenner, poparł finansowo budowę kościoła. W 1917 roku ukończono budowę kościoła z plebanią i dużą halą na spotkania parafian. Pracę duszpasterską sprawowali księża z parafii św. Stanisława z Boswell. W latach 1945-1994 duszpasterzowali franciszkanie konwentualni. W 1970 roku pożar częściowo uszkodził zabudowania. Po odnowieniu zainstalowano piękne witraże z wizerunkami w. Stanisława, św. Maksymiliana Kolbego i Jana Pawła II. W 1994 roku w ramach reorganizacji diecezji Altoona-Johnstown zamknięto parafię, która liczyła 43 rodziny. Archiwalia parafii częściowo znajdują się w archiwum diecezjalnym, a częściowo w domu prowincjalnym oo. franciszkanów.
• Najświętszego Serca Jezusa, Central City. Założona w roku 1914. Pierwsze msze św. odprawiane były po domach prywatnych. Ks. Józef Wozny w latach 1914-1916 był pierwszym księdzem duszpasterzem. W 1916 roku powstał Komitet budowy kościoła i w lipcu biskup naznaczył pierwszego proboszcza ks. Ignatiusa Pilza. Rozpoczęto zbiórkę funduszy na budowę, ofiarodawcami byli. Polacy i Włosi. Gotowy kościół został poświęcony 28 maja 1917 roku przez biskupa Garveya. Następnie wybudowano szkołę, centrum religijne. Nauczycielkami były siostry dominikanki z Windber, Pa. Jubileusz 50-lecia duszpasterstwa ks. Ignacego Pilza (1916-1966). W 1968 roku wybudowano nowy kościół, który został poświęcony 7 stycznia 1968 roku przez bpa Hogana. Drugi proboszcz—ks. prał. Ignatius Wadas (1966—). Kompletna dokumentacja znajduje się w archiwum parafialnym, a więc rekordy, biografie księży, sióstr, plany architektoniczne, druki okolicznościowe, biuletyny, księgi jubileuszowe.

Archiwum diecezjalne znajduje się w biurze kanclerza w Hollidaysburg, Pa. Można korzystać po uprzednim zawiadomieniu i podaniu przedmiotu badań. Nie wszystkie archiwalia są dostępne, ale informację o nich otrzymuje każda indywidualna osoba. Archiwum posiada źródła do dziejów diecezji Johnstown, erygowanej 27 maja 1901 roku i zreorganizowanej 9 września, 1957 roku jako diecezja Altoona-Johnstown. Akta biskupów i poszczególnych biur diecezjalnych. Posiada dokumentację polskich parafii, oryginalne rekordy — szczególnie zlikwidowanych parafii lub mikrofilmy. Akta szkół parafialnych polskich parafii. Dokumentację polskich zakonów pracujących w diecezji: franciszkanów konwentualnych, felicjanek, nazaretanek, bernardynek św. Franciszka bł. Kunegundy. Akta personalne księży. Osobne akta księży wyniesionych do godności prałatów. Nekrologi zmarłych księży i sióstr. Akta szpitala nazaretanek w Altoona. Organizacji religijnych. Brak inwentarzy nie pozwala nam bliżej określić zawartości archiwum diecezjalnego.

ARCHIDIECEZJA BALTIMORE

Baltimore jest pierwszą diecezją jaka powstała w Stanach Zjednoczonych, była bowiem erygowana już w 1789 roku. Pierwszym biskupem był John Carroll późniejszy arcybiskup (1789-1815). Tu zostało założone pierwsze seminarium, które osiągnęło rangę uniwersytetu z prawami nadawania doktoratów.

Archiwum Archidiecezjalne

Znajduje się w St. Mary's Seminary and University. Adres: 5400 Roland Avenue, Baltimore, MD. Otwarte jest od poniedziałku do piątku. Dla publiczności tylko po uprzednim ustaleniu terminu. Za zgodą archiwisty można wykonywać kopie w minimalnym stopniu. Informacje udzielane są telefonicznie, faksem, pocztą zwykłą i elektroniczną. Posiada studium fotograficzne. Naukowcy mają uprzywilejowany dostęp do materiałów.

Archiwum zawiera historyczną kolekcję księży sulpicianów, którzy założyli Seminarium NMP i uniwersytet. Posiadali tu Dom Prowincjalny. Założyli Kolegium św. Karola, które istniało w latach 1848-1969. A w 1968 roku założyli Instytut Ekumeniczny.

Księgozbiór podręczny Archiwum składa się z ponad 1000 książek z XIX i XX wieku. Historia archidiecezji Baltimore i innych diecezji w Stanach. Biografie arcybiskupów Baltimore, innych biskupów, księgi jubileuszowe katolickich parafii Stanu Maryland. Kolekcję: „Official Catholic Directory” od 1818-2003. Publikacje Księży Sulpicianów i innych historyków.

Dział czasopism zawiera: „The Catholic Historical Review” 1963-1980; czasopismo archidiecezji: „The Catholic Mirror” 1850-1908, mikrofilm i „The Catholic Review” 19132003 i mikrofilm; „The Metropolitan” 1853-1857; „U.S. Catholic Historian” 1980-2003.

Archiwum zawiera materiały zgromadzone na 1000 stóp materiałów od 1745 roku po dzień dzisiejszy. Są wśród nich: listy i dokumenty arcybiskupów Baltimore; listy i bulle papieskie; listy prezydentów począwszy od Waszyngtona do współczesnych głów państwa. Rekordy z biura kanclerza, raporty z poszczególnych parafii, teczki personalne księży. Oryginalne rekordy udzielanych sakramentów z kościołów archidiecezji, a mikrofilmy znajdują się w Maryland State Archives. W Archiwum zgromadzono 800 rolek mikrofilmów: 100 rolek mikrofilmów archiwalnej kolekcji (1745-1877); 125 rolek mikrofilmów lokalnej katolickiej prasy od 1850 po dzień dzisiejszy; 575 rolek mikrofilmów rekordów ksiąg sakramentalnych z parafii od 1770 roku. Osobne teczki zawierają materiały z poszczególnych parafii Maryland.

Najważniejszy zespół stanowią dokumenty: arcybiskup Carroll John, 1735-1815; Kościół Katolicki—Duchowieństwo Maryland; Kościół Katolicki—Duchowieństwo— Stany Zjednoczone; Kościół Katolicki — Stany Zjednoczone — Historia; Kardynał Gibbons James, 1834-1921; Święta Seton Elizabeth Ann, 1774-1821.

Informatory o zasobie archiwum archidiecezji są następujące: Ellis John Tracy. A Guide to the Baltimore Catholic Archives, „Catholic Historical Review”, t. 32, październik 1946, s. 341-360; Hamer Philip M. A Guide to Archives and Manuscripts in the United States. New Haven, CT: Yale University Press, 1961; Library of Congress. National Union Catalog of Manuscript Collections. Washington, DC, The Library of Congress, 1961-1993.

W archiwum wyodrębniono nekrologi zmarłych księży — wybór polskich duchownych: Andrysiak, Timothy N., OFM, Cony. lipiec 30, 1966; Andrzejewski, Joseph, OFM, Cap., listopad 5, 1956; Antoszewski, Joseph C. ks. prał., lipiec 25, 1992; Bakinowski, Ferdinand, OFM, Cony., październik 21, 1983; Barabasz Mieczysław, grudzień 9, 1914; Bogdanowicz, Casimir, OFM, Cony., sierpień 9, 1983; Chylinski, Stephen J., maj 14, 1963; Czyz, Stanislaus A., luty 4, 1935; Dulski, Joseph J., maj 9, 1906; Duszynski, Andrew A., grudzień 26, 1912; Dziwulski, Anthony ks. prał., luty 18, 1994; Filipowicz, Mieczysław., wrzesień 3, 1970; Hak, Lawrence J. S.J., styczeń 24, 1990; Hanas Roman., grudzień 6, 1981; Jakowski, Chester J., diakon, sierpień 27, 2001; Jaworek, Dennis, OFM, Cony., styczeń 9, 1994; Kaczmarek, Anaclete, OFM, Cony., styczeń 24, 1974; Kaczkowski, Leon, luty 5, 2000; Kaczmarek, Simeon, OFM, Cony., luty 10, 1983; Konieczny, Hubert, OFM, Cony. brak daty; Kotlarek, Philip, OFM, Cony., wrzesień 20, 1978; Kotlarz, Charles, styczeń 15, 1955; Kujawa, Daniel, OFM, Cony., grudzień 31, 1991; Kurdziel, Edward, OFM, Cony., listopad 12, 1989; Kurowski, John M., OFM, Cony., sierpień 12, 1957; Nowak, Thomas, OFM, Cony., grudzień 3, 1965; Pasko, Felix, OFM, Cony. lipiec 6, 1975; Piszczatowski, Julian, OFM, Cony., 1 marca 1975; Rawinisz, Mark, OFM, Cony., 3 maja 1956; Rosinke, Hyacinth, OFM, Cony., 29 maja 1982; Rowan Theodore, 13 maja 1989; Ruskowski Leo, 19 grudnia 1988; Schiminsky, John. C.SS.R., grudzień 19, 1988; Sidor Lambert, OFM, Cony., grudzień 14, 1991; Skrzynski, Thaddeus, grudzień 12, 1956; Spytkowski, Daniel, diakon, grudzień 29, 2000; Sroka Adalbert, OFM, Cony., sierpień 22, 1961; Stepanek, Joseph, C.SS.R., maj 10, 1955; Szuchnicki, Alexander, diakon, czerwiec 18, 2000; Tomalski Vincent, maj 21, 1981; Wachowiak, Adam, wrzesień 10, 1948; Wachowiak, Stanislaus ks. prał., kwiecień 28, 1971; Wegnerowicz, Stanislaus A., sierpień 2, 1922; Wikarski, Stanislaus F., grudzień 27, 1960; Wisnieski, Theodore ks. prał., luty 1, 2000; Woiski, Vincent, OFM Cap., maj 31, 1964.

Parafia Świętego Kazimierza. Pierwsi imigranci polscy przybyli w roku 1870 i osiedlili się w części Baltimore dzielnicy Fells Point. W 1877 roku Towarzystwo św. Stanisława ufundowało kościół i plebanię. W 1880 roku pierwszym proboszczem parafii pod wezwaniem św. Stanisława został ks. Piotr Koncz, powstaniec z Polski. W dzielnicy Baltimore „Canton”, fundatorem parafii był ks. Thomas Morys, wybudował kościół i szkołę. W dniu 9 listopada 1902 roku kardynał James Gibbons, poświęcił uroczyście zabudowania. Siostry felicjanki z Lodi, NJ pracowały w szkole w latach 1902-1921. Od 1921 roku nauczycielkami są siostry franciszkanki św. Józefa z Hamburga, Nowy Jork. Od 1902 roku parafia św. Kazimierza jurysdykcyjnie podlegała parafii św. Stanisławowi Kostki. Pracował tu ks. Francis Wszolek i ks. Charles Kotlarz, który faktycznie w latach 1902-1904 był proboszczem. Od 23 września funkcję proboszcza sprawował ks. Joseph Dulski do 1906 roku ks. John Mard był trzecim proboszczem i sprawował tę funkcję przez trzy miesiące. Kardynał Gibbons zasugerował, aby parafię objęli oo. Franciszkanie Polskiej Prowincji św. Antoniego. Proboszczem w latach 1907-1920 był ks. Josaphat Bok, OFM, Cony. Parafia liczyła 280 rodzin. Wybudował nowy kościół i szkołę. Finansowo parafia miała dobrą kondycję. Proboszcz zmarł 28 września 1921 roku i został pochowany na cmentarzu św. Stanisława w sekcji oo. franciszkanów. Od września 1920 roku piątym proboszczem został ks. dr Benedict Przemielewski, OFM, Cony. Kontynuował dzieło upiększania kościoła i powiększył szkołę do 7 klas. Rozpoczął budowę klasztoru, który został poświęcony przez ojca Justyna Figasa, OFM, prowincjała franciszkanów. Poświęcenie pięknego kościoła nastąpiło 3 kwietnia 1927 roku. Równocześnie wybudowano dużą salę parafialną. W 1935 roku wybudowano gimnazjum. W 1937 roku P. Tomassi z Włoch, wybudował główny ołtarz na wzór ołtarza znajdującego się w Bazylice św. Antoniego z Padwy we Włoszech artysty Donatello. Zrezygnował z parafii w 1939 roku. Nowy proboszcz ks. Jacob Cholewka, OFM, Cony. 1939-1949, ufundował wspaniały ołtarz Matki Bożej, konsekrowany 6 stycznia 1940 roku przez bpa Michaela Keycsa. Wybudował klasztor dla sióstr. W latach 19481961 proboszczem był ks. Aloysius Sobus, OFM, Cony. ks. Ernest Wieprecht, OFM, Cony. (1961-1963); ks. Modest Darwaszewski, OFM, Cony. (1963-1966) zmodernizował plebanię i halę parafialną. 17 czerwca 1965 roku pierwszy raz w historii parafii św. Kazimierza Kardynał Shehan udzielił święceń kapłańskich 6 franciszkanom, pochodzącym z parafii. ks. Joseph Piasta, OFM, Cony. (1967-1973). Dostosował wnętrze kościoła do wskazań Soboru Watykańskiego II. Msze odprawiano w języku polskim i angielskim. Rozwinęły się stowarzyszenia parafialne, szczególnie Holy Name Society. ks. Gerald Kedziora, OFM, Cony. (1973-1979). Założył przedszkole, unowocześnił halę i kuchnię. W 1976 roku zorganizował 75-lecie parafii. Wybudowano nowe organy. Rozwinięto życie organizacyjnie, powstały nowe organizacje parafialne, a dawne ożywiły swą działalność. Rozpoczęły się przygotowania do 100-lecia parafii w 2002 roku Archiwum parafialne posiada komplet rekordów, a mikrofilmy znajdują się w archiwum archidiecezji i prowincji św. Antoniego oo. franciszkanów. Są księgi jubileuszowe, druki okolicznościowe i wyczerpująca informacja o historii parafii na stronie internetowej, dokumentacja fotograficzna i prawie komplet biuletynów. Parafia również ma wielki udział w pracach: Southeast Baltimore Catholic Academy Father Kolbe Campus, gdzie nauczycielkami są siostry franciszkanki św. Józefa. Tam znajdują się rekordy dotyczące fakultetu i studentów.

Parafia Różańca Świętego, Baltimore. Założona w roku 1887. Najważniejsze wydarzenia z historii parafii na podstawie materiałów archiwalnych. W 1887 roku, organizacja parafii i działalność pierwszego proboszcza ks. Piotra Chowańca, Od 1892 roku drugi proboszcz ks. Mieczysław Barabasz. 1887-1927 szybki rozwój parafii. Założenie szkoły. Budowa klasztoru dla sióstr felicjanek. Założenie cmentarza parafialnego. 1914 — nowy proboszcz ks. Stanisław Wachowiak. 1914-1918 z parafii zgłasza się 1200 ochotników do armii Hallera. Ogromna pomoc materialna wysyłana do wolnej Polski. W 1924 roku ks. Stanisław Wachowiak zostaje mianowany prałatem Ojca Świętego. W 1927 roku rozpoczęcie budowy nowego kościoła w innym miejscu. Ks. Arcybp Curley poświęcił kamień węgielny pod nowy kościół na ul. Chester, w 1928 konsekracja kościoła. W latach 1933-1939 ks. Wachowiak organizuje wydatną pomoc parafianom dotkniętym kryzysem ekonomicznym. W roku 1950 parafia stara się sprowadzić księży z Polski dla nowej imigracji Dipisowskiej. W 1951 roku położono kamień węgielny pod nową szkołę na 1700 uczniów. Budowa klasztoru dla felicjanek. Budowa pomnika upamiętniającego wszystkich żołnierzy z parafii, którzy polegli na wojnach od 1914 roku. W 1968 roku nowy proboszcz, który przez 42 lata będzie duszpasterzował w parafii. W 1971 roku księża z Towarzystwa Chrystusowego zostali zaproszeni do pracy w parafii. W 1976 roku parafia gości 17 polskich biskupów pod przewodnictwem kard. K. Wojtyły, którzy uczestniczyli w Kongresie Eucharystycznym w Filadelfii. W latach 1981-1983 czyli w czasie stanu wojennego w Polsce parafia organizuje pomoc dla rodaków w Ojczyźnie. W 1982 roku parafia przygotowuje wielkie uroczystości z racji 600-lecia Matki Bożej na Jasnej Górze. Uroczystościom przewodniczy abp Borders. Ks. Mieczkowski zostaje podniesiony do godności prałata. W 1987 roku obchody jubileuszu 100-lecia parafii. Od 1991 roku nowy proboszcz ks. Ronald Pytel. W 1993 roku kościół staje się archidiecezjalnym centrum Miłosierdzia Bożego, dzięki cudownemu uzdrowieniu proboszcza za wstawiennictwem obecnie już św. Faustyny Kowalskiej. Watykan uznał wyleczenie jako cudowne. Parafia pozostaje oazą polskości. W dokumentach parafii znajdują się: historia polskiej imigracji, opis obrazu Matki Bożej Różańcowej. Cała dokumentacja architektoniczna budowy kościoła. Są opisy wyjątkowego zaangażowania duszpasterzy i parafian w działalność kulturalną, religijną i narodową. Opisy odwiedzin m.in. gen. J. Hallera, Arcybpa J. Cieplaka, abp J. Hawliny, kard. J. Króla, kard. K. Wojtyły. „Biuletyn Parafialny” w komplecie. Mamy pełną relację osobistego zeznania proboszcza Ronald P. Pytel dotyczące uzdrowienia choroby serca. Zachowała się bogata dokumentacja fotograficzna.

Archiwum posiada opublikowaną księgę zmarłych parafii Różańca św. od 1887 roku. Opisano historię cmentarzy, dołączono dokładną mapę grobów i nazwiska rodzin, liczy 324 stron a na końcu indeks wszystkich zmarłych. Tutaj należy odnotować, że Baltimore County Genealogical Society, Inc., posiada opublikowane książki rekordów zmarłych z innych parafii aż po 1970 rok.

W przewodniku po Baltimore mamy opis historii następujących parafii: Dzielnica Fells Point — parafia św. Stanisława Kostki (1889); Dzielnica Canton — parafia św. Kazimierza, św. Stanisława, parafia Różańca św. Przewodnik opisuje przede wszystkim walory architektoniczne.

Maryland State Archives, czyli archiwum stanowe posiada dobrze opracowany przewodnik po zespołach archiwalnych Kościołów katolickich. Jak wykazuje przewodnik materiały o polskiej grupie etnicznej znajdują się również w innych kościołach. Parafia św. Patryka, irlandzkiej grupy etnicznej założona w 1790 roku posiada dokumentację do dziejów pierwszych polskich imigrantów przybywających przed 1870 roku, jak również do organizacji pierwszej polskiej parafii w 1879 roku. Parafia Matki Bożej Dobrej Rady, irlandzkiej grupy etnicznej po I wojnie światowej przyjmowała bardzo wielu polskich imigrantów, którzy w tym zasięgu terytorialnym osiedlali się, mając blisko ten kościół. Natomiast bardzo obszerne materiały dotyczą parafii Różańca św. ustanowionej w 1887 roku, a przez dłuższy czas podlegającej parafii św. Stanisława, długo przybywali tu księża z Polski i dlatego materiały znajdują się w archiwum stanowym. Duży zespół stanowią materiały polskiej parafii św. Stanisława założonej w 1879 roku, którą przejęli oo. franciszkanie z prowincji św. Antoniego z Padwy. Parafia św. Kazimierza, założona w 1902 roku w dzielnicy Canton miała największą liczbę polskich imigrantów ze względu na dużą kopalnię, w której pracowali Polacy, stąd biorą się wielkie zbiory archiwalne dotyczące polskich rodzin.

Archiwa Archidiecezji w Baltimore zostały w większości zdeponowane w archiwum Uniwersytetu w Notre Dame. Kolekcja obejmuje lata 1717-1960. Zawiera informacje dotyczące wszystkich biskupów począwszy od pierwszego Charlesa Carrolla (1737-1832), parafii archidiecezji — 40 rolek mikrofilmów. Dokładnie opracowany indeks ułatwia dostęp do poszukiwanych materiałów dotyczących Polonii. W tej kolekcji dla przykładu podam, że parafia Różańca św. posiada: spis parafian 1887-1892; księgi chrztów 1887-1984; księgi małżeństw 1888-1984; księgi zmarłych 1888-1984; księgi I komunii św. 1950-1983; księgi bierzmowanych 1937-1983.

Bardzo ważnym źródłem jest opracowanie Thomasa L. Hollowaka, indeksu zmarłych i nekrologów zamieszczanych na łamach czasopisma „Jedność-Polonia”, tygodnika wychodzącego w Baltimore w latach 1891-1951. Nekrologi jednak opracowane są tylko za lata 1926-1946 i obejmują zmarłych Polaków z polskich rzymskokatolickich parafii, parafii Polsko-Katolickiego Kościoła Narodowego i polskiego Kościoła Prezbiteriańskiego.

Archiwum Polonii w Maryland — Archives of Maryland Polonia (AMP), specjalna Kolekcja na Uniwersytecie w Baltimore. Składa się z 36 zespołów. Zespół XXXII nosi tytuł Religia. Dział A. Zawiera Kościoły i Związki Religijne. Wymienię tylko archiwalia polonijne: 1. Parafia św. Krzyża Polskiego Kościoła Narodowego: programy jubileuszowe 50-lecia, 60-lecia, 75-lecia, 80-lecia, 85-lecia; księgi liturgiczne; sprawozdania finansowe z lat 1981, 1983, 1985; Stowarzyszenie Marii Konopnickiej; Placówka Weteranów; Parafia Różańca św., programy jubileuszowe 40-lecia, 50-lecia, 75-lecia. Wycinki prasowe do historii parafii 1887-1915; Sprawozdania finansowe 1924-1928; Towarzystwa parafialne: Najświętszego Serca Maryi, św. Jadwigi, św. Wojciecha; Niezależnego Polsko-Narodowego Kościoła w Ameryce. Dokumenty: Polski katolicyzm. Polskie Kościoły. Polscy Luteranie; Dużo materiałów archiwalnych dotyczy Parafii św. Kazimierza: księgi jubileuszowe: 25-lecia, 50-lecia, 75-lecia. Wycinki prasowe za lata 1904-1915. Stowarzyszenia parafialne. Parafia św. Stanisława Kostki, księgi jubileuszowe: 50-lecia, 75-lecia. Indeks księgi chrztów za 100 lat. Chór. Stowarzyszenia parafialne. Indeks księgi małżeństw. Wycinki prasowe 1880-1915. Spisy parafian.

Dział B: duchowieństwo polonijne różnych kościołów. Są to głównie biografie. Podaję tylko niektóre biografie. Baptyści: Polanowski Robert; Niezależni hierarchowie: Gawrychowski Walenty, bp; Gnat Thomas, bp; Zaborowski Robert, abp; Zielonko Józef. Luteranie: Kulczycki John; Prezbiterianie: Dempski Stella. Nowak Joseph. Fox Paul. Duchowieństwo kościoła rzymskokatolickiego. Jest ogromny spis alfabetyczny księży, podam niektóre nazwiska: Antczak George; Antoszewski Joseph; Baranski, Hipolit; Barzyk Stanley; Bochenek Joseph; Cieplak Jan, abp; Filipowicz Mieczysław; Gutowski Paweł; Koncz Piotr; Kulbicki Tim; Jan Paweł II — wycinki prasowe. Pytel Ronald; Ratajczak Karol; Seminarzyści —Kolegium św. Karola, wykaz studentów za lata 1923-1927. Sliwinski Ryszard; Symon Albin, abp, delegat papieski na synod w Baltimore w 1905.

Dział D obejmuje siostry zakonne. Indeks sióstr felicjanek. Indeks sióstr franciszkanek św. Józefa. Indeks sióstr służebniczek od Niepokalanego Serca Maryi. Z innych serii można wymienić: Balet. Zespoły taneczne. Polskie chóry. Parafialne chóry. Polscy muzycy — biografie. Koncerty i śpiewacy operowi. Zespoły Polki. Popularna muzyka i muzykanci. Teatr. Film. Telewizja. Biografie wybitnych aktorów. Programy radiowe. Kolekcja polskich fotografii z różnych uroczystości. Fotografie wnętrz polskich kościołów. Zdjęcia grupowe i organizacji. Zdjęcia poszczególnych osób.

Zespół XXVII zawiera olbrzymią kolekcję dotyczącą Polski. Z tych materiałów wymienię dział poświęcony Katyniowi. Bardzo szczegółowe omówienie wszystkich 36 zespołów będzie podane w wydaniu książkowym.

Archiwum archidiecezji w Bostonie

W 2001 roku archidiecezja posiadała 2 069 225 wiernych, 362 parafie, 901 księży diecezjalnych, 732 księży zakonnych, 732 siostry zakonne, 218 stałych diakonów, 7 kolegiów i uniwersytetów, 119 szkół parafialnych, 11 szpitali katolickich, 1 radio, 1 program telewizyjny.

Archiwum Archidiecezjalne znajduje się w Brighton, Massachusetts. Archiwum czynne jest od wtorku do czwartku. Na miejscu można prowadzić badania tylko po uprzednim pozwoleniu. Zgodnie z uchwałami Narodowej Konferencji Katolickich Biskupów z 1974 roku archiwista udostępnia materiały tylko za zgodą arcybiskupa. Prywatne osoby czy instytucje podlegają pewnym restrykcjom. Telefonicznie lub faksem należy przedstawić dokładnie temat, który ma być przedmiotem badań i oczekiwać na decyzję biskupa lub kanclerza. W szczególny sposób archiwum zachowuje do poszukiwań genealogicznych czy personalnych. Nawet nekrologi nie są w całości udostępniane zainteresowanym. W tych kwestiach należy oczekiwać na odpowiedź regularną pocztą.

Archiwum Archidiecezjalne w Bostonie posiada następujące działy:

1. Dokumenty Biskupów i Arcybiskupów: A. Dokumenty osobiste biskupów 1852-1902, 6 tomów. Z tych materiałów można korzystać na miejscu w Archiwum. B. Dokumenty z czynności duszpasterskich biskupów 1810-1972, 8 tomów. Dokumenty zawieraj ą detale czynności poszczególnych biskupów. C. Dokumentacja biskupów i arcybiskupów od 1797 aż po obecne czasy, korespondencja, sprawy pastoralne, administracyjne.
2. Dokumentacja parafii. A. Księgi sakramentów świętych 1789-1997. Księgi chrztów i zawartych małżeństw od 175 aż do 395 parafii w obecnej chwili; księgi I komunii św., bierzmowania, zgonów. Księgi udzielanych sakramentów po roku 1930 nie są dostępne do żadnych badań. B. Dokumenty parafii od 1800 roku do dziś: kroniki parafialne, ogłoszenia, biuletyny, księgi czekowe, korespondencja i inne materiały, archiwum posiada te dane tylko z 70 parafii. C. Publikacje to przede wszystkim drukowane księgi historii parafii z okazji jubileuszy, druki okolicznościowe, archiwum nie posiada kompletu tych ksiąg. D. Dokumentacja cmentarzy katolickich 1819-1967, 70 woluminów. Dokumentacja 30 cmentarzy w archidiecezji.
3. Dokumentacja biura kanclerza— Dokumenty parafii. A. Teczki korespondencji z parafiami od 1907 roku do dziś. Prace duszpasterskie w parafiach, nabożeństwa, specjalne uroczystości okolicznościowe, sprawy związane z budynkami parafialnymi, klasztorami, budynki szkolne. B. Teczki ze specjalną korespondencją z parafiami od roku 1907 do dziś. Dokumenty kanoniczne, nominacje, dokumenty związane z organizacją i powstawaniem parafii, sprawy finansowe. Niektóre są udostępniane. C. Teczki spisów 1908-1980. Statystyka i spisy parafian, spisy sprawowanych sakramentów, spisy szkół, statystyka studentów, statystyki studentów uczestniczących w nauce religii ze szkół publicznych. D. Sprawozdania z parafii 1856-1873. Roczne statystyki i raporty o życiu sakramentalnym. E. Biuro kanclerza — teczki ważnych spraw. Teczki różnych spraw 1900-1981, zajmuje najwięcej miejsca materiałów. Są to ważne materiały różnych agencji diecezjalnych. Zbiór posiada indeks, aby ułatwiał szybkie dotarcie do spraw. Tutaj decyzja o korzystaniu bezwzględnie należy do kanclerza. F. Rękopisy o wartości historycznej 1774-1907. Zawiera ponad 1 000 rękopisów, które są bardzo ważne dla badań nad historią XIX wieku. Zbiór posiada dobry indeks i jest udostępniany dla historyków w archiwum.
4. Biuro Kanclerza — Teczki spraw administracyjnych. A. Wewnętrzne pisma Kanclerza od 1855 roku do dziś. Zarządzenia administracyjne, dyrektywy dotyczące urządzania różnych uroczystości szczególnie religijnych, donacje i składki parafii, kolekty roczne na diecezję. B. Akta notarialne od roku 1789 do dziś. Akta notarialne nabytych gruntów poszczególnych parafii, budynków, szkół, klasztorów. Jak również wszelkie sprawy związane z budownictwem.
5. Usługi parafialne i instytucji archidiecezji — sprawy inżynieryjne. A. Plany od 1900 do dnia dzisiejszego. Rysunki architektoniczne i plany architektoniczne kościołów, plebanii, konwentów. Zbiory są bardziej kompletne dla okresu powojennego. B. Plany sytuacyjne od 1900 do dnia dzisiejszego. Zawierają dokładne pomiary i kształt posiadłości parafialnych. Obejmuje wszystkie sprawy geodezyjne. C. Opisy budynków od 1900 po dzień dzisiejszy. Opisy projektów budowy z rysunkami, nazwiska architektów. Bardziej kompletny zbiór dla okresu powojennego.
6. Materiały audiowizualne. A. Zdjęcia. Zbiór fotografii kościołów, szkół i innych budynków, z różnych wydarzeń i zdjęcia portretowe. Nie każda parafia jest prezentowana, a kolekcja nie obejmuje wszystkich tematów. Archiwum zawiera indeks szczegółowy, pomocny w odnalezieniu poszukiwanej dokumentacji fotograficznej. B. Filmy — kasety wideo. Zbiór filmów i kaset wideo na których zapisane zostały wydarzenia i uroczystości organizowane na terenie diecezji lub w których uczestniczyli duchowni lub świeccy pracownicy diecezji. Kolekcja jest bardzo słabo uporządkowana, a liczba filmów i kaset jest nieznana. Wiele filmów jest w złym stanie. C. Kasety wideo. Kilkanaście kaset audio zawiera różne nagrania. Spis znajduje się w Archiwum.
7. Źródła drukowane. A. Katolickie Dyrektorium Kościoła w Stanach Zjednoczonych — Catholic Directory od roku 1833 do 2003. Zawiera aktualną listę archidiecezji, diecezji, aktualny wykaz parafii, aktualną listę księży w każdej parafii, statystykę i nekrologi zmarłych w danym roku biskupów, księży, zakonników i diakonów. B. Katolicki spis archidiecezji w Bostonie, który miał różne tytuły od 1948 do roku 2003. Redagowany jest podobnie jak spis ogólnokrajowy — The Official Catholic Directory Anno Domini... C. Przewodnik po Archiwum archidiecezji w Bostonie opracowany przez James M. O’Toole (Nowy Jork 1982); Jest to bardzo szczegółowy spis zbiorów Archiwum, z tym, że nie wszystkie materiały są dostępne nawet dla badaczy. D. „The Pilot” — tygodnik od 1929 do dziś. Gazeta archidiecezjalna. Dostępna na mikrofilmach. E. Prace historyczne. Archiwum dysponuje drukowanymi artykułami, książkami z zakresu historii Kościoła katolickiego oraz pracami w szczególności dotyczącymi archidiecezji i katolicyzmu.

Materiały genealogiczne w Archiwum

Wszystkie księgi udzielanych sakramentów zgodnie z rozporządzeniami Państwowego Spisu Ludności Stanów Zjednoczonych do 1930 roku są dostępne do badań genealogicznych i dotyczy to 175 parafii istniejących w granicach archidiecezji przed 1930 r. Prośby pisemne i telefoniczne nie są akceptowane. Archiwista musi otrzymać dokładny opis żądanych informacji. Archiwista prowadzi odpłatne poszukiwania, indywidualna osoba nie ma dostępu do ksiąg.

Polskie parafie

• Parafia św. Wojciecha. Założona w 1913 roku w Bostonie. Obecnie w niej znajduje się polski apostolat, kierowany przez ks. prał. Stanisława T. Sypka, protonotariusza apostolskiego. Apostolat kieruje pracami dla Polaków w całej archidiecezji;
• Parafia Matki Bożej Ostrobramskiej. Założona w roku 1914. Brockton. Proboszcz ks. prał. John B. Missa;
• Parafia Matki Boskiej Częstochowskiej. Założona w roku 1893. South Boston, MA. Prowadzona przez oo. franciszkanów konwentualnych. Posiada parafialną szkołę podstawową;
• Parafia św. Jadwigi. Założona w roku 1907. Zamknięta. Wszystkie dokumenty znajdują się w biurze kanclerza. Źródłami do dziejów parafii sąm.in.: Album pamiątkowy srebrnego jubileuszu parafii św. Jadwigi 1907-1932. Drukiem „Kuryera Codziennego” 1932; Program obchodu 30-lecia parafii św. Jadwigi 1907-1937. Drukiem „Kuryera Codziennego” 1937; Kościół św. Jadwigi, pamiętnik poświęcenia Kościoła. Drukiem „Kuryera Codziennego” So. Boston, MA 1939;
• Parafia św. Stanisława Biskupa i Męczennika. Założona w roku 1905. Chelsea, MA. Źródłami są m.in. Album pamiątkowy srebrnego jubileuszu parafii św. Stanisława B.M., 1905-1930. Chelsea 1930 s.63.
• Parafia św. Stanisława. Golden Jubilee, 1905-1955. Boston, MA. 1955, s. 183;
• Parafia Najświętszego Serca. Założona w roku 1908. Ipswich. Ma. Zamknięta w 1997 roku i dołączona do parafii Matki Bożej Dobrej Rady. Wszystkie dokumenty przekazano do biura Kanclerza. W 1907 roku pierwsi polscy imigranci założyli komitet budowy parafii. W 1908 roku wybudowali kościół. Parafia przechodziła różne zmiany demograficzne;
• Parafia Świętej Trójcy. Założona w roku 1905 roku Lawrence, MA. Prowadzona przez oo. franciszkanów konwentualnych. Prowadzi szkołę podstawową. Źródła m.in.: Holy Trinity Parish. Golden Jubilee, 1905-1955, nlb.
• Parafia Świętej Trójcy. Założona w roku 1904. Lowell. Już w 1893 do Lowell, MA przybyli Polacy. W 1899 roku ks. Jan Chmieliński proboszcz z południowego Bostonu, przyrzekł imigrantom pomoc w zorganizowaniu parafii. Założono fundusz na budowę kościoła. W tym czasie ks. Chmielnicki, Czubek i Doda odprawiali msze św. w piwnicy kościoła francuskiego św. Józefa. W 1903 roku zakupiono plac pod budowę kościoła. W 1904 roku rozpoczęto budowę według planów architekta Sheehaan z Bostonu. W czerwcu 1904 roku abp Williams skierowało. Aleksandra Ogonowskiego z kanoniczną misją organizacji i stworzenia kościoła polskiego. Było wtedy 80 rodzin. 19 sierpnia 1904 roku bp Allen, który pochodził z Lowell, dokonał konsekracji kościoła. Następnie utworzył prowizoryczną szkołę. Budowę szkoły rozpoczął parę lat później. W 1907 roku wybudował i obrał na jej patrona św. Stanisława Kostkę. Szkoła ta była pierwszą szkołą parafialną w archidiecezji bostońskiej. W 1910 roku felicjanki z Buffalo objęły nauczanie w szkole. W 1927 roku zakupili grunt pod własny cmentarz. Po II wojnie światowej wzniesiono na cmentarzu piękną marmurową Pasję (ukrzyżowanie), gdzie w Memorial Day odprawiana jest Msza św. U podnóża ołtarza leżą prochy parafian, którzy w armii amerykańskiej oddali życie.
  
  W 1948 roku wybudowano Ośrodek Młodzieży — Youth Center. W czasie złotego jubileuszu parafii w 1954 roku, oddano do całkowitego użytku Centrum. Proboszczami byli: ks. S.A. Ogonowski (1904-1959); ks. Edward Naguszewski (1955-1976); ks. Jan Abucewicz (1976-1995); ks. John C. Martin (1995-1997). Od 1997 roku ks. Stanisław Kępa. Szkoła parafialna pod wezwaniem św. Stanisława Kostki, jest katolicką szkołą podstawową, w której uczą się dzieci od przedszkola do ósmej klasy; szkoła prowadzi lekcje wychowania plastycznego i muzycznego, informatyki, naukę języków obcych, wychowania fizycznego, naukę przedmiotów matematycznych, ma centrum medialne i dużą bibliotekę. Archiwum parafialne dysponuje kompletną dokumentacją, a z mikrofilmów można korzystać w Archiwum Archidiecezjalnym.

• Parafia św. Michała. Założona w roku 1906. Lynn, MA. Proboszcz ks. Kazimierz Zastawny. Archiwum na miejscu niekompletne;
• Parafia św. Kazimierza. Założona w roku 1912. Maynard. Zamknięta i połączona z parafią św. Bridget (1881). Wszystkie rekordy przeniesiono do obecnej parafii. Źródłem do historii jest: Pamiętnik srebrnego jubileuszu parafii św. Kazimierza 1912-1937. Drukiem „Kuryera Codziennego”, s. nlb.
• Parafia św. Piotra. Założona w roku 1918. Zamknięta. Dokumentacja przekazana do biura Kanclerzy, brak danych o dokumentacji;
• Parafia św. Jana Chrzciciela. Założona w roku 1903. Salem, MA. Dobrze zachowane archiwum. Drukowanymi źródłami są: Diamentowy jubileusz 1903-1978 parafii św. Jana Chrzciciela, Salem, MA s. 125, il.; Roczny popis dziatwy i wręczenie dyplomów Szkoła parafialna św. Jana Chrzciciela, Salem, Mass. 15 czerwca 1941. Drukiem S.J. Zaleskiego, s. 40, il.

Archiwum w Diecezji Bridgeport, CT

Diecezja w Bridgeport została erygowana 6 sierpnia 1953 roku, na obszarze wyłączonym z dużej diecezji w Hartford. Liczy 363 000 ludności, posiada 87 parafii, 33 szkoły parafialne, 3 gimnazja,14 000 studentów, 285 księży, 86 stałych diakonów, 466 sióstr zakonnych, 35 seminarzystów, 2 księży wyświęcono w 2001 roku, 1 katolicki szpital. W diecezji odprawiane są msze św. w następujących językach: francuskim, niemieckim, węgierskim, włoskim, koreańskim, portugalskim, polskim, słowackim, hiszpańskim oraz wietnamskim. Świadczy to o tym, jak wiele grup etnicznych przybyło na teren. Oczywiście głównym motywem przybywania imigrantów do stanu Connecticut była dobra i różnorodna praca.

Archiwum stosunkowo młodej diecezji gromadzi materiały od 1953 roku. Natomiast główne zasoby znajdują się w obecnej archidiecezji w Hartford. Szukających dokumentów starszych archiwista kieruje w odpowiednie miejsce. Dlatego w korzystaniu ze współczesnej dokumentacji zachowane są daleko idące restrykcje. Każdy pragnący korzystać ze zbiorów jest o nich osobiście poinformowany. Bp Eagen wprowadził zasadę, że całe archiwum jest objęte klauzulą secret archives, czyli jest to tajne archiwum.

Już w 1880 roku do Bridgeport przybyli pierwsi imigranci polscy z zaboru pruskiego i rosyjskiego. Założone w 1887 roku Towarzystwo św. Stanisława B.M. było podwaliną pierwszej polskiej parafii w Bridgeport.

Parafia św. Michała Archanioła w Bridgeport. Założona w roku 1899. Pierwszym proboszczem był ks. Józef Culkowski 1899-1900. Następcą został ks. Witold Becker 1900-1906, który istniejący kościół poszerzył i odnowił. Nieoczekiwana śmierć tego kapłana przerwała dalsze plany. Ordynariusz zadecydował, że parafię obejmą oo. franciszkanie. Pierwszym franciszkańskim proboszczem zostało. Feliks Baran (1906-1914); Dokończył budowę kościoła, założył szkołę w której początkowo uczyły siostry bernardynki. O. Alfons Figlewski (1914-1920) dokupił kilka terenów i wybudował nową szkołę wraz z wielką salą teatralno-rekreacyjną. O. dr Karol B. Ratajczak (1920-1957) zbudował murowany klasztor dla sióstr, wymalował kościół, postawił nową plebanię. Założył przedszkole, bibliotekę. Organizował pomoc dla Polski po II wojnie światowej. O. Piotr Hajna (1957-1963) powiększył parking, odnowił szkołę i dobudował kuchnię. W 1963 roku proboszczem został o. Edmund Szymkiewicz. W 1966 roku parafia liczyła 2350 rodzin. Archiwum parafialne posiada komplet rekordów, mikrofilmy również w prowincji oo. franciszkanów w Buffalo. Źródłami są: Pamiętnik złotego jubileuszu parafii św. Michała Archanioła 1899-1949, Il.; Parafia św. Michała Archanioła w Bridgeport, w: Polonia w Connecticut, Hartford 1966, s. 113-117.

Parafia św. Antoniego Padewskiego w Fairfield. Założona w roku 1927. Piękne położenie miejscowości na trasie do Nowego Jorku i najbliżej wody Atlantyku, przyciągało polskich imigrantów. Parafia założona 28 lipca 1927 roku. Liczyła w 1966 roku 350 rodzin. Parafię prowadzili oo. franciszkanie. Pierwszym długoletnim proboszczem był ks. Austin Maciejewski (1927-1948). Powstała szkoła parafialna z 8 klasami, prowadzą ją siostry franciszkanki ze Zgromadzenia św. Józefa z Hamburga, Nowy Jork. Ks. Teodor Kaczmarek (1948-1950). Ks. Fulgence Gorczyca (1950-1963), wybudował nowy kościół, który został poświęcony 13 czerwca 1961 roku. W nowym kościele jest sala konferencyjna. Wybudowano plebanię i szkołę z audytorium, konwent dla Sióstr, nowy parking. Następnymi proboszczami byli ks. Filip Kotlarek, ks. Chester S. Kicia. Archiwum parafialne ma komplety rekordów, spisy parafian, dokumentację zabudowań kościelnych, biuletyny. Źródłem drukowanym jest artykuł: Parafia św. Antoniego Padewskiego w Fairfield, w: Polonia w Connecticut, s. 117-118.

Parafia Najświętszego Imienia Jezus w Stamford. Założona w roku 1903. Polonia w Stamford jest najstarszą w Nowej Anglii, powstało tu Towarzystwo Bratniej Pomocy Króla Jana Sobieskiego. Towarzystwo było inicjatorem powstania polskiej parafii i powołało specjalny komitet zbierania funduszu. Zwróciło się do miejscowego proboszcza pochodzenia irlandzkiego o radę, ale nigdy jej nie otrzymali. Z kolei zwrócono się do biskupa w Hartford, który bardzo długo zwlekał, twierdząc, że nie ma polskiego księdza. Dopiero w 1903 roku przyjechał do Stamford ks. Zygmunt Łuczycki z nominacją na proboszcza. Zakupiono teren i wybudowano mały kościółek z plebanią. Przy kościele prowadzono prowizoryczną szkołę. Jednak na przyszłość proboszcz snuł plany budowy dużego kościoła i szkoły i przygotowywał parafian do tych planów. Ale opuścił Amerykę i wrócił do kraju. Następca—ks. Ignacy Kruszyński zastał parafię zadłużoną i zniechęcony odszedł. Następny ks. Józef Raniszewski miał trudności, aleje przezwyciężył, otwierając szkołę. Sprowadził zmartwychwstanki z Chicago. W 1917 roku rozpoczyna pracę nowy proboszcz ks. Ludwik Rusin. Następuje reorganizacja Towarzystwa Bratniej Pomocy. 1920 Powstaje Towarzystwo Henryka Sienkiewicza Gr. 125 ZNP. W roku 1922 zmartwychwstanki opuszczają parafię, przestaje istnieć szkoła. W roku 1922 pojawia się nowy proboszcz, przyszły budowniczy, ks. Franciszek Władasz. W roku 1923 bernardynki obejmują parafię. 1924 - pierwszy wikariusz ks. Stanisław Nalewajk. 1925 - rozpoczęcie budowy nowego kościoła. 1927 - w dolnym kościele prowadzone jest duszpasterstwo. Rozwój towarzystw: Towarzystwo Córek Wolnej Polski; Towarzystwo Króla Jana III Sobieskiego; Gwardia Ułanów K. Pułaskiego; Towarzystwo św. Teresy; Związek Polek w Ameryce. Parada Pułaskiego organizowana przez Centralę Złączonych Towarzystw Polskich. Klub Harcerzy; Liga Młodzieży „Krakowiacy”; Towarzystwo Opieki Społecznej. 1935 poświęcenie nowego kościoła. 1942 ks. Franciszek Rząsa kapelanem w Armii USA. 1943-1947 zakup „bondów” wojennych. Parafia zakupuje 4 samoloty wojenne i 1 pociąg szpitalny. W roku 1946 wizyta gen. J. Hallera. 1947 powstaje dom prowincjalny i centrum Sióstr Bernardynek. W 1950 ks. Alfons J.V. Fiedorczyk jest kapelanem w Armii USA. Powstaje Kółko Matek Żołnierzy. W 1953 reorganizacja diecezji Hartford, parafia podlega diecezji Bridgeport. W 1959 roku ks. Franciszek Władasz umiera nagle w kościele podczas otrzymywania godności prałata. W roku 1967 ks. Ludwik Dytkowski kapelanem w Armii USA. W 1971 - ks. prał. Alfons J.W. Fiedorczyk kapelan gen. brygady zostaje proboszczem. Organizuje się Polska Szkółka Sobotnia. 1973 - Roczny Tydzień Polskiej Kultury i Tradycji. Parafia urządza wycieczkę do Polski. 1974 — wychowanek parafii ks. Tadeusz F. Malanowski, kapelan, gen. Brygady, szef Korpusu Kapelanów Wojska USA, otrzymuje prałaturę. 1976 — parafia zostaje członkiem Kongresu Polonii Amerykańskiej. 1977—oficjalna dedykacja „Kościuszko Park”. Parafia bierze udział w projekcie Polonii by uratować „Amerykańską Częstochowę” w Doylestown, Pa. Otwarcie Centrum Polsko-Słowiańskiego. 1978 - Diamentowy Jubileusz Parafii. Wystawa Polskiej Sztuki i Kultury. Bazar Polskiej Kuchni. Polskie Dożynki. 1978 - wybór Jana Pawła II i uroczystości w parafii. W kościele została postawiona figura św. Maksymiliana Kolbe, dłuta artysty hiszpańskiego Antonio Ordluga, i figura już św. Marii Teresy Ledóchowskiej Feliksa Konopki.

Wykaz proboszczów: ks. Zdzisław Łuczycki (1903-1906); ks. Ignacy Kruszyński (1906-1910); ks. Józef Raniszewski (1910-1917); ks. Ludwik Rusin (1917-1922); ks. prał. Franciszek Władasz (1922-1959); ks. Felix Werpechowski (1959-1972); ks. prał. Alfons J. V. Fiedorczyk (1972—).

Lista księży wikariuszy 19241978: ks. Stanisław Nalewajk (1924-1925); ks. Teofil Kotowski (1925-1928); ks. Paweł Bartelski (1928-1930); ks. Franciszek Rzasa (1929-1934; 1937-1942; 1946-1947); ks. Piotr Sroka (1930-1931); ks. Felix Werpechowski (1934-1937; 1946); ks. Bolesław Rarus (1942-1945; 1947-1959); ks. Felix A. Papciak (1945-1946); ks. Edward J. Radzevich (1946—); ks. Józef Kukuc (1947-1948); ks. prał. Alfons J. V. Fiedorczyk (1948-1950; 1972-1978); ks. Henryk A. Bialkowski (1950-1952); ks. Alfred J. Sienkiewicz (1952-1962); ks. Leo S. Suwinski (1959-1963); ks. Louis Dytkowski (1962-1967); ks. Franciszek Posluszny (1966-1968); ks. John F. Jazowski (1967-1971); ks. Józef H. Gorecki (1971-1972); ks. Stanisław Chmura (1974-1978).

Lista księży wychowanków parafii: ks. prał. Zenon Lesniowski. ks. prał. Tadeusz Malanowski, kapelan Generał Brygady. ks. Stanisław Milewski. ks. Piotr Hamernik. ks. Stanisław Kozioł. ks. George W. Gudz. ks. Edmund S. Czarnecki.

W archiwum znajduje się również pełna lista sióstr, które wywodziły się z parafii. Osobne teczki zawierają biogramy żołnierzy, którzy polegli w czasie II wojny światowej służąc w armii USA. Archiwum zawiera pełną listę żołnierzy z I i z II wojny światowej, polskich weteranów z II wojny światowej. Osobne teczki zawierają historie poszczególnych organizacji parafialnych. Największą kolekcję stanowią zdjęcia fotograficzne i albumy.

Podstawowymi źródłami do dziejów parafii i Polonii w Stamford są: Pamiętnik złotego jubileuszu parafii Najświętszego Imienia Jezus 1903-1953, Stamford, Conn., s. 230, il.; Fiftieth Golden Jubilee St. Joseph’s Brotherly Aid Society of Stamford, Ct. 1920-1970, s. 32; 75 Years Church and a People. 1903-1978 Holy Name of Jesus. Stamford, CT., s. 176, il.; Ethnic to American. Holy Name of Jesus Parish, Stamford, Ct. Daniel S. Buczek. I. Roots. II. The Formative Period (1903-1923); Holy Name of Jesus Church Corporation 1903. III. The Wladasz Years (1922-1945). IV. From Polish - American to American (1940-1978). V. Post Scriptum. Artykuł w księdze jubileuszowej, s. 49-96; Pamiętnik 40-letniego jubileuszu Króla Jana III Sobieskiego Nr 27 Z.P.R.K., Stamford, CT. 1938, s. 12; 75th for Heart of Stamford’s „Polska Ziemia”; Christopher J. Sheehan. „The Catholic Transcript”, October 13, 1978, s. 3., Msgr. Fiedorczyk.

Parafia Najświętszego Serca Jezus w Danbury. Założona została w roku 1925. Pierwszym proboszczem został ks. Bernard Gwitt, liczyła 127 rodzin. W 1925 roku położono kamień węgielny pod przyszły kościół. Posiada szkołę i Centrum katechetyczne. Prowadzona jest przez oo. franciszkanów. W szkole uczą siostry franciszkanki św. Józefa. Do dziś parafia ma charakter polski. Archiwum ma komplet rekordów, kronikę parafialną, biuletyny. Źródłem jest artykuł: Parafia Najświętszego Serca Jezus w Danbury, w: Polonia w Connecticut s. 124-125.

Archiwum Diecezji Brooklyn

Archiwum diecezjalne posiada ponad 1 500 stóp materiałów, od dokumentów chrztów aż do materiałów ważnych osobistości w historii diecezji czy parafii. Archiwum przechowuje wszystkie materiały o trwałej wartości bez względu na ich formę (np. dane elektroniczne, materiały audiowizualne, materiały drukowane), pochodzące lub nadsyłane do poszczególnych agencji diecezji, komisji lub innych biur powołanych przez biskupa dla sprawowania duszpasterstwa dla całej diecezji.

Zainteresowanym dziedzictwem historycznym diecezji Brooklyn, poszukiwaczom swoich rodów, archiwum udostępnia materiały poprzez kontakt z archiwistą diecezjalnym drogą korespondencji, telefonów czy pocztą elektroniczną. Archiwum mieści się przy 310 Prospekt Park West, Brooklyn. Natomiast wszystkie pytania związane z materiałami dotyczącymi zamkniętych szkół należy kierować do osobnego działu, który nosi nazwę: Closed Catholic Schools Registrar.

Informacje o archiwum. Archiwum promuje działania zmierzające do poznania początków i celów istnienia diecezji, której historia zawarta jest w dokumentach pochodzących z działalności jej biur, agencji, komisji i instytucji. Dokumenty to przede wszystkim księgi udzielanych sakramentów oraz materiały dotyczące spraw doczesnych, takie jak dokumentacja kupna ziemi, budowa kościołów, plebanii, szkół, klasztorów, centrów, szpitali katolickich, domów dla seniorów czy dane genealogiczne.

Głównym zadaniem archiwum jest służenie biskupowi diecezji w jego sprawnym administrowaniu diecezją. Archiwum stara się również zbierać wybrane dokumenty należące do osób indywidualnych, a także do różnych organizacji uczestniczących w pracach Kościoła katolickiego w diecezji. Archiwum pomaga parafiom z diecezji w zachowywaniu ich historii. Biuro archiwisty aktywnie promuje historię diecezji i jej parafii poprzez wystawy, publikacje i inne środki. Biuro odpowiada na setki pytań miesięcznie, pochodzących od ludzi zainteresowanych zbiorami.

Zbiory archiwum diecezji w Brooklynie tworzą: księgi sakramentalne, korespondencja, oficjalne dokumenty dotyczące nominacji biskupów, nominacji proboszczów oraz innych przedstawicieli diecezji, opracowania historii parafii, księgi jubileuszowe poszczególnych parafii, terytorium i granice parafii, różne katalogi diecezjalne, raporty, statystyki, a więc dane dotyczące udzielonych sakramentów małżeństwa, chrztów, bierzmowanych, zbiór teczek osobowych zmarłych księży, dane finansowe, negatywy fotograficzne, zdjęcia czarno-białe, zdjęcia kolorowe, slajdy, mikrofilmy, kasety audio, kasety wideo oraz aparaty projekcyjne i filmowe. Większość materiałów pochodzi z lat 1853-1985. Od 1853 do 1957 roku diecezja Brooklyn rozciągała się na całą Long Island (Kings, Queens, Nassau i Suffolk Counties); Po utworzeniu w 1957 roku diecezji Rockville Centre, diecezja Brooklyn obejmuje tylko (Kings County) i Queens.

Archiwum posiada ponad 1510 stóp materiałów. W przeważającej większości są to materiały drukowane, a najdokładniejsze zbiory obejmują materiały dotyczące historii parafii, historii lokalnej (wraz z parafiami etnicznymi) oraz danych genealogicznych. Archiwum posiada również wiele materiałów wizualnych dotyczących kościołów, budynków, szkół, duchowieństwa, uroczystości religijnych oraz imprez etnicznych.

Godne uwagi są materiały odnoszące się do historii parafii katolickich w Brooklynie, Queens, Nassau i Suffolk Counties, głównie z okresu lat 80. XIX wieku do lat 90. XX wieku. Kolekcja obejmuje kilka serii ksiąg dotyczących zawierania sakramentu małżeństwa (związane z rozluźnieniem zasad dla małżeństw katolickich) z lat 1854-1964 roku. Do badań udostępniane są wyłącznie materiały datowane przed 1890 rokiem.

Korzystanie z archiwum. Archiwum jest otwarte dla badaczy i gości wyłącznie po uprzednim umówieniu spotkania. Godziny urzędowania są od poniedziałku do środy oraz w piątek od 9:30 do 16:00. Nieuporządkowane materiały są wyłączone z użytku publicznego.

Prośby dotyczące materiałów genealogicznych są akceptowane wyłącznie drogą pocztową. Musi być załączona zaadresowana koperta zwrotna ze znaczkiem. Za wyszukanie danych dotyczących zamkniętych parafii oraz udzielenia sakramentów, musi być przekazana donacja najmniej $USD 10 za nazwisko. Odbitki są w cenie 10 centów za jedną kopię plus opłata pocztowa. Opłata za odbitki zdjęć wynosi $USD 15 plus koszt odbitki. Wszystkie powielane materiały objęte są prawem autorskim zgodnie z prawem amerykańskim.

Informacje z ksiąg udzielanych sakramentów w diecezji Brooklyn nie posiadają centralnych informacji. Oznacza to, że w celu uzyskania informacji o udzieleniu sakramentu należy najpierw skontaktować się z odpowiednią parafią, podając nazwisko i datę, która ma zostać sprawdzona. Aby wybrać właściwą parafię, należy najpierw ustalić adres, pod którym mieszkała dana osoba w czasie udzielania sakramentu. W celu ustalenia zamieszkania dobrze byłoby przeszukać dane osobowe (data urodzenia, zawarcia małżeństwa, śmierci) w The Municipal Archives: NYC Department of Records and Information Services, 31 Chambers St., Room 101, Nowy Jork, NJ 10007. Przeszukać należy także Brooklyn City Directories. Trzeba również skorzystać z informacji ze spisów ludności znajdujących się w The National Archives, 201 Varick St., Nowy Jork, NJ 10014. Korzystając z wyżej wymienionych źródeł i instytucji, można ustalić, czy poszukiwana osoba żyła w danym okresie czasu.

Księgi udzielanych sakramentów znajdujące się w archiwum nie są scentralizowane, należy najpierw skontaktować się z lokalną parafią. Jeśli parafia została zamknięta, lub połączona z drugą, lub zmieniła swoją nazwę, należy w poszukiwaniach materiałów o archiwach używać oryginalnej nazwy parafii. Gdy te drogi zawiodą trzeba skontaktować się z archiwum diecezji, które posiada dobrych i doświadczonych archiwistów.

Statystyka Diecezji

Diecezja Brooklyn powstała w 1853 roku. Obejmuje topograficznie 179 mil i dzielnice: Kings i Queens Powiaty Nowego Jorku. 217 parafii. W diecezji pracuje 1364 sióstr zakonnych (1177) i braci (187), 874 księży diecezjalnych i zakonnych, 4 biskupów. 22323 studentów w 3 katolickich kolegiach i uniwersytecie. 71104 studentów uczy się w szkołach elementarnych, których jest 174. W 2001 roku zawarto 3910 małżeństw, ochrzczono 20 675 dzieci, 1,8 miliona pacjentów skorzystało z 34 katolickich szpitali i specjalistycznych centrów. W diecezji mieszka 1 815 752 katolików.

Pierwszy biskup John Loughlin (1853-1891), położył fundamenty pod organizację diecezji, zakładał pierwsze parafie, szkoły, szpitale, sprowadzał księży i zakonników dla osiedlających się imigrantów głównie niemieckich. Bp Charles E. McDonnel (1892-1921) organizował duszpasterstwo dla masowo przybywających imigrantów z Polski i Hiszpanii. Założył pismo diecezjalne „The Tablet”. Bp Thomas E. Molloy (1922-1956), założył seminarium duchowne, bardzo rozwinął prace charytatywne w czasie II wojny światowej. W 1951 roku został tytularnym arcybiskupem. Bp Bryan J. McEntegart (1957-1968), w szczególny sposób zajął się pracą duszpasterską wśród licznie napływających imigrantów posługujących się językiem hiszpańskim. Ustanowił Instytut Pastoralny, by realizować postanowienia Soboru Watykańskiego II. Bp Francis J. Mugavero (1968-1990) założył Instytut Migracji, Katolickie Centrum Medyczne, był pionierem w dialogu katolicko-żydowskiego, rozpoczął Kampanię na rzecz rozwoju dzieł katolickich. Bp. Thomas V. Daily sprawuje swój urząd od 1990 roku.

Polskie parafie

Parafia św. Kazimierza. Założona w roku 1874. Zamknięta w 1980 roku. Obecnie: Paul Robeson Theatre. Dzisiejszy turysta nie dowie się z napisu, że przez dziesięciolecia była to polska świątynia. Parafię zorganizował ks. Niedzielski pochodzący z Wielkopolski. Zakupił kościół baptystyczny, który po przebudowie został poświęcony przez biskupa jako świątynia pod wezwaniem św. Kazimierza, gdyż większość Polaków pochodziła z ziem litewskich. Parafia liczyła 500 rodzin. Rozwój parafii spowodował, że kupiono nowy duży budynek, który najpierw był kościołem protestanckim, potem synagogą a od 1890 roku polskim kościołem (przez 90 lat aż do zamknięcia parafii). W 1893 roku parafia liczyła 6 000 parafian, którzy pochodzili głównie z Wielkopolski i Prus Zachodnich. Powstawały towarzystwa „benefitowe” i religijne. Ks. Gerwazy Kubec prowadził parafię przez 40 lat (1913-1953), był liderem polsko-amerykańskiej społeczności. Teologię ukończył we Lwowie. W 1904 roku przyjechał do Nowego Jorku. Dokończył studia w seminarium w Brooklynie. Był wielkim patriotą, pomagał w czasie I wojny światowej. Kupił wraz z innym księdzem „Kurier Narodowy” i na łamach gazety propagował sprawy polskie. Należał do Polskiego Komitetu Imigracyjnego, Kongresu Polonii Amerykańskiej. Był członkiem komitetu organizacyjnego Parady Pułaskiego. Komplet ksiąg metrykalnych daje bogaty obraz parafii i jest cennym źródłem statystycznym. W latach 1941-1979 nastąpił niezwykły odpływ polskich parafian, wielu starszych zmarło. 27 kwietnia 1980 roku parafia św. Kazimierza została przyłączona do parafii Matki Bożej Częstochowskiej.

Lista księży proboszczów

1. ks. Józef Niedzielski (1875-1878); 2. ks. Aureliusz Bławczyński (1878-1879); 3. ks. Henryk Cichocki (1879-1883); 4. ks. Stanisław Marcinkowski (1883-1887); 5. ks. Hipolit Barański (1887-1889); 6. ks. Wincenty Bronikowski (1889-1892); 7. ks. Leon Wysiecki (1892-1898); 8. ks. Wojciech Nawrocki (1898-1912); 9. ks. Gerwazy W. Kubec (1913-1953); 10. ks. Władysław F. Flaskowski (1953-1957); 11. ks. Walter Gałuszka (1957-1963); 12. ks. Franciszek Romanowski (1963-1968); 13. ks. Leon J. Merecki (1968-1972); 14. ks. Tomasz R. Obarowski (1972-1979); 15. ks. Edmund Mańkowski (1979-1980). Dokładna lista wikariuszy. Wykaz Towarzystw przy parafii św. Kazimierza został opracowany w monografii: Danuta Piątkowska. Polskie Kościoły w Nowym Jorku. Nowy Jork—Opole 2002, s. 263-286.

Materiały archiwalne znajdują się częściowo w Archiwum Diecezjalnym— szczególnie w kolekcji msgr. John K. Sharp Collection, Parish Files, RCD of Brooklyn, Diocese Archives; St. Casimir Church, Brooklyn—New York 1976; Death Register, Church of St. Casimir, Brooklyn, NJ, Sept. 13,1928 to Dec. 11,1954, Archiwum parafii M.B. Częstochowskiej i św. Kazimierza; Rekordy parafii przekazano do parafii M.B. Częstochowskiej i św. Kazimierza w 1980 roku.

Parafia Matki Bożej Częstochowskiej. Założona w roku 1896. Brooklyn. Założycielem i pasterzem przez 60 lat był ks. inf. Bolesław Puchalski (1896-1957). Studia filozoficzno-teologiczne rozpoczęte we Włocławku ukończył w Baltimore w seminarium oo. sulpicianów. Był bardzo aktywnym duszpasterzem, założyciel Zjednoczenia Kapłanów Polskich w Ameryce (1912), prezes oddziału wschodniego. W 1923 roku został konsultorem diecezji brooklyńskiej. W 1926 roku został wyniesiony do godności prałata. Wybudował kościół, sprowadził siostry nazaretanki jako nauczycielki. W 1908 roku parafia liczyła 2000 rodzin. W 1971 roku, w roku diamentowego jubileuszu parafia liczba rodzin zmalała do 1500. W 1997 roku ks. Piotr Zendzian określił, że na niedzielne msze św. przychodzi ponad 1100 parafian. Parafia jest etnicznie polska. Istniało przy niej 52 stowarzyszeń religijnych, kulturalnych i patriotycznych. Przez parafię przewinęło się bardzo wiele wybitnych osobistości: abp Albin Symon, abp Jan Cieplak, bp Paweł Rhode, mistrz Ignacy Paderewski, gen. J. Haller, gen. Duch. Wybudowano pomnik pamięci poległych w okresie II wojny światowej. W 1982 roku wykonano płaskorzeźbę św. Maksymiliana Kolbego. Ufundowano mosiężną tablicę z wizerunkiem Jana Pawła II. Obok kościoła stanął Polski Dom Narodowy, gdzie odbywały się wielkie uroczystości religijne, narodowe i towarzyskie. W 1950 roku postanowiono wybudować autostradę i rozebrano Dom. Stowarzyszenia charytatywne niosły pomoc Polsce w czasie wojny i po wojnie w okresie Solidarności. Na terenie parafii było bardzo dużo polskich firm. Polski handel, rzemiosło, usługi rozwijały się w polskiej parafii. W 1980 roku ks. Zendzian objął parafię, która już wtedy miała oficjalną nazwę: parafia Matki Bożej Częstochowskiej i św. Kazimierza. Uprzednio przez 6 lat pracował w biurze dla imigrantów w Waszyngtonie. W związku z tą funkcją wyjeżdżał na Daleki Wschód, do Korei, Indii, Hong Kongu, Tajlandii i na Filipiny. Należy do 3. generacji polskiego pochodzenia, zna język polski i szanuje polskość. Zmiany demograficzne sprawiły, że parafia się zmniejsza. W 1996 roku zamknięto szkołę. Istnieje sobotnia szkoła polska im. H. Sienkiewicza, do której uczęszcza 250 dzieci. W 2000 roku bp T. Daily przeniósł ks. Zendziana do parafii w Maspeth. Decyzję biskupa prasa i społeczność określiła jako celowe działanie na szkodę polskiej społeczności katolickiej na Brooklynie. Proboszczem został ks. Witold Mroziewski z Poznania. Obecnie zarejestrowanych jest 700 rodzin. Nowy proboszcz rozpoczął gruntowny remont kościoła.

Lista księży proboszczów

1. ks. inf. Bolesław Puchalski (1896-1957); 2. ks. Władysław Flaskowski (1957-1979); 3. ks. Tomasz Obarowski (1979-1988); 4. ks. Józef Niemczyk (1988-1993); 5. ks. Tomasz Machalski (1991-1993); 6. ks. Piotr Zendzian (1993-2000); 7. ks. Witold Mroziewski (2000—).

Lista wikariuszy, wychowanków, towarzystw przy parafii opracowana jest w monografii dr Danuty Piątkowskiej .

Archiwum parafialne posiada komplety ksiąg sakramentalnych również z parafii św. Kazimierza; Piątkowska Danuta. Parafia i Kościół Matki Bożej Częstochowskiej. Nowy Jork 2002, s. 287-317, dokumentacja fotograficzna. Podstawowe i najlepsze opracowanie parafii; Z najważniejszych źródeł można wymienić: Liczne artykuły zamieszczane w dzienniku „Nowy Świat”, Nowy Jork; Strażnica Wiary i Kultury Ojców Naszych w Nowojorskim Brooklynie. Wywiad z Ks. Inf. Bolesławem Puchalskim. „Nowy Świat”, Nowy Jork 1957, 13 kwietnia s. 10; Our Lady of Czestochowa, Brooklyn. Msgr. John K. Sharp Collection, Parish Files. RCD of Brooklyn, Diocese Archives; Piątkowska Danuta. Brooklyńska Parafia Matki Boskiej Częstochowskiej ma sto lat. „Głos”, Nowy Jork 1997, 1 lutego, s. 1; Registrum Defunctorum St. Mariae Czenstochowa, Brooklyn. NJ. t. 1912-1931. Archiwum parafii; Pamiątkowa Księga Nabywców Bondów Pierwszej Polskiej Rządowej Pożyczki w South Brooklynie, NJ; Sixth Annual Charity Ball under the auspices of Polish Charities of South Brooklyn, Inc. „Saturday Evening” 1938, November 26th, Prospect Hall, Brooklyn, NJ; Pamiętnik 35-cioletniego Jubileuszu Oddziału 21-go Imienia Gen. Orlicz-Dreszera Ligi Morskiej w Ameryce, November 4, 1973; 70-lecie Polskiej Szkoły Dokształcającej im. Henryka Sienkiewicza, Brooklyn, NJ., 1928-1998; „Nasz Głos”, dwutygodnik Polonii Nowojorskiej. Brooklyn, NJ.

Parafia św. Stanisława Kostki. Założona w roku 1896. Brooklyn. Założycielem był ks. Leon Wysiecki (1866-1925). Pochodził z Wejherowa, do Stanów przyjechał w 1886 roku. Studiował w Polskim Seminarium w Detroit, po ukończeniu został przyjęty do diecezji brooklyńskiej. W latach 1892-1898 był proboszczem w pierwszej wówczas polskiej parafii św. Kazimierza.