Wystąpienie wygłoszone podczas uroczystego otwarcia XXXVIII sesji Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie

Szanowni Państwo! Drodzy Rodacy!

Witam wszystkich przybyłych na XXXVIII Sesję Stałą Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie, której tegorocznym gospodarzem jest Biblioteka Polska w Londynie, z dyrektor placówki dr Dobrosławą Platt na czele.

Przy tej okazji pragniemy razem z Senatorem Maciejem Łuczakiem przekazać serdeczne pozdrowienia od Marszałka Senatu Stanisława Karczewskiego, zapewnić w Jego imieniu o stałej trosce Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, jako tradycyjnego opiekuna Polonii i Polaków żyjących poza Macierzą.

Senat Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z tradycją zapoczątkowaną w okresie dwudziestolecia międzywojennego, od ponad dwudziestu pięciu lat opiekuje się Polonią i Polakami za granicą i z wielką troską odnosi się do wszelkich działań mających na celu utrzymanie świadomości narodowej Polaków na świecie. Pamiętamy o bogatej i długiej tradycji obecności Polaków w Europie Zachodniej, jak i poza nią, i z tym większą uwagą obserwujemy ich sytuację.

Ξ Ξ Ξ

Szanowni Państwo!

Doceniamy rolę Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich w pielęgnowaniu polskiego dziedzictwa kulturowego pozostającego poza granicami Macierzy. Rolę głównego duchowego centrum polskiej emigracji, gdzie toczyło się życie polityczne i kulturalne. Miały miejsce wykłady, zebrania, koncerty muzyki polskiej, seminaria, wystawy. W ten znakomity sposób Polskie Wychodźstwo, choć oddalone od Ojczyzny, budowało pozytywny obraz Polski, nawet wtedy, kiedy nie mogła ona jako państwo suwerenne stanowić o swoim losie.

Z muzeami i bibliotekami polskimi na Zachodzie wiążą się nazwiska wybitnych twórców i działaczy emigracyjnych, jak choćby z Biblioteką Polską w Paryżu, stanowiącą jedną z najbogatszych kolekcji skarbów polskiej kultury poza granicami Kraju. Zdajemy sobie jednak sprawę, że tylko nieliczne instytucje mają charakter samofinansujący się. Mam na myśli choćby przykład stąd, z Londynu - Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. W. Sikorskiego.

Niewątpliwie ostatnie 200 lat historii Polski - rozbiory, powstania, migracja za chlebem oraz dwie wojny światowe spowodowały powstanie niezwykle licznej polskiej diaspory na całym świecie. W tym okresie polonijne muzea i biblioteki sukcesywnie powiększały swoje zasoby - zarówno o cymelia, jak i księgozbiory przekazywane testamentalnie i w formie darowizn przez Polonię całego świata. Tym niemniej stale rosnący księgozbiór oraz coraz trudniejsza sytuacja kadrowa związana ze starzeniem się działaczy organizacji polonijnych z pewnością wymaga podjęcia kompleksowych działań związanych z dalszym losem muzeów i bibliotek polskich na całym świecie, nie tylko w Europie Zachodniej. Wymaga to jednak konsultacji z wieloma instytucjami państwowymi w Polsce i polonijnymi w świecie. Wypracowany mechanizm musi sprostać obowiązującym przepisom unijnym i przyjętym działaniom w kontekście wspólnotowych zasad dopuszczalności pomocy publicznej.

Poza aspektem finansowym ważne jest jednak, by większą uwagę skupić na celowości działań, które wspierać mają integrowanie polskich środowisk za granicą. Mają budować wspólnotę, a nie doprowadzać do podziałów oraz niepotrzebnych napięć i konfliktów.

Na zakończenie życzymy Państwu, aby ta sesja i towarzyszące jej obrady były owocne, żeby przyniosły konstruktywne rozwiązania.

W imieniu Senatu Rzeczypospolitej Polskiej dziękujemy za wspaniałą pracę na rzecz utrzymania polskiego dziedzictwa narodowego poza granicami kraju. Maria Rodziewiczówna - XIX-wieczna polska pisarka pochodząca z Grodzieńszczyzny — mówiła, że „są dwie potęgi, którym trzeba oddać wszystko, a w zamian nie brać nic — to Bóg i Ojczyzna". Dlatego Państwa wkład w podtrzymywanie polskości jest godny najwyższego uznania. Doceniamy w stopniu szczególnym Państwa poświęcenie i pracę pełną licznych wyrzeczeń.

Grażyna Anna Sztark | Maciej Łuczak
[podpisy]