Agaton Giller
AgatonAgaton Giller (1831-1887)
Studiował historię i literaturę polską. W czasie Wiosny Ludów próbował się przedostać na Węgry, jednak został aresztowany przez Prusaków w Raciborzu. Zwolniony z więzienia w lutym 1850, podjął pracę nauczyciela domowego w wielkopolskich dworach ziemiańskich. W 1852 wyjechał do Krakowa i jako wolny słuchacz uczęszczał na wykłady na Uniwersytecie Jagiellońskim. Wyśledzony przez policję austriacką, jako poddany rosyjski, został wydany 10 kwietnia 1853 żandarmerii rosyjskiej. Więziony w Cytadeli Warszawskiej pod zarzutem działalności antyrosyjskiej. Skazany na katorgę w batalionach karnych we wschodniej Syberii. W kajdanach, przykuty do żelaznego drąga w 16 miesięcy odbył tę drogę na piechotę. W 1858 zwolniony z katorgi, został przymuszony do osiedlenia się w Irkucku. Tam założył polską szkołę, w której sam nauczał. Po wybuchu powstania styczniowego podał się do dymisji z KCN, uważając, że jest to działanie przedwczesne i sprowokowane przez Rosjan. Wkrótce jednak wszedł w skład Komisji Wykonawczej - Rządu Powstańczego. Po otrzymaniu anonimowego wyroku śmierci odsunął się od pracy rządowej. Po upadku powstania przebywał m.in. w Saksonii i w Szwajcarii. W 1864 został skazany zaocznie w Lipsku na 4 lata więzienia za wydawanie tam nielegalnego pisma „Ojczyzna”. Współtworzył Muzeum Narodowe Polskie w Raperswilu. W 1880 był jednym z inicjatorów powołania Związku Narodowego Polskiego w USA. Zmarł na zapalenie płuc 18 lipca 1887 roku.
