Głównymi celami statutowym Zakładu Biografistyki Polonijnej (ZBP)* Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie z siedzibą w Maisons Alfort pod Paryżem jest: prowadzenie badań naukowych w zakresie biografistyki polonijnej, obejmujących zarówno postacie historyczne jak i współcześnie żyjące; opracowywanie i wydawanie Ilustrowanego Słownika Biograficznego Polonii Świata; popularyzowanie osiągnięć Polaków żyjących za granicą w środkach masowego przekazu, publikacjach specjalistycznych oraz poprzez organizowanie sympozjów naukowych; tworzenie archiwum osobowego Polonii ze szczególnym uwzględnieniem krajów europejskich i postaci współcześnie żyjących.

Zakład Biografistyki Polonijnej, realizując wspomniane zadania statutowe współpracuje z licznymi instytucjami naukowymi w kraju i za granicą. W ostatnich latach szczególnie bliska współpraca została nawiązana z Wyższą Szkołą Pedagogiczną w Kielcach, Stacją Naukową PAN w Paryżu, Instytutem Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym KUL w Lublinie, Instytutem Polonijnym UJ w Krakowie, Akademią Pedagogiczną w Krakowie oraz Fundacją Rozwoju Biografistyki Polonijnej w Warszawie.

Działalność ZBP finansowana jest wyłącznie z własnych funduszy wspieranych co pewien czas przez punktowe dotacje od Senatu RP, Stowarzyszenia «Wspólnota Polska», Fundację M. Grabowskiego z Londynu oraz w głównej części przez indywidualnych sponsorów. Niestety, są to sumy niewielkie i niewspółmierne do wykonywanych zadań oraz założonego programu badań, co w konsekwencji znacznie opóźnia i utrudnia ich realizację oraz nie daje możliwości stworzenia etatowych stanowisk pracy nieodzownych do prawidłowego funkcjonowania tej placówki.

Priorytetowym zadaniem ZBP jest opracowywanie i wydawanie Ilustrowanego Słownika Biograficznego Polonii Świata, który ma ukazywać światu wielki wkład Polaków w jego cywilizację oraz wyeliminować liczne błędy zaliczania ich do innych narodowości. To wielotomowe wydawnictwo przygotowywane wspólnie z Instytutem Historii WSP w Kielcach, jest częściowo finansowane (pierwszy tom) przez Komitet Badań Naukowych w wyniku wygranego konkursu na projekt zamawiany przez Kancelarię Premiera RP. Słownik będzie pracą zbiorową. Poszczególne biogramy, na bazie przygotowanej instrukcji, opracowywać będą różni autorzy. Dzięki szerokim kontaktom ze środowiskami naukowymi, zarówno w kraju jak i na emigracji, pozyskano do współpracy — jako autorów i recenzentów — wielu wybitnych fachowców, co daje gwarancję rzetelnego i wyczerpującego opracowania tematu. W przygotowywanej publikacji znajdą się życiorysy Polaków i osób polskiego pochodzenia, którzy czując się Polakami, a żyjąc poza krajem, swoją działalnością zapisali się w historii, nauce i kulturze świata na przestrzeni wieków. Słownik obejmować będzie artykuły tylko o osobach nieżyjących i będzie wydawany w tomach tzw. systemem holenderskim, czyli każdy tom od A do Z. Jest to jedyna metoda dla słownika dotyczącego emigracji, gdyż eliminuje możliwość pominięcia postaci zasługujących na uwzględnienie oraz pozwala uwzględniać tych, którzy umierają w międzyczasie. Z drugiej strony ogromnie ułatwia on pracę redakcji, którą w systemie alfabetycznym blokuje często brak jakiegoś nieterminowo dostarczonego czy źle opracowanego artykułu. Wszystkie życiorysy będą ilustrowane fotografiami. I będą to nie tylko fotografie przedstawiające podobizny biogramowanych, ale również fotografie sytuacyjne oraz fotografie lub rysunki ilustrujące dorobek danej osoby. Każdy z tomów Słownika zamykać będą cztery wykazy haseł: alfabetyczny, chronologiczny, geograficzny i według dziedzin działalności, a także streszczenia znajdujących się w nim życiorysów w językach angielskim, francuskim i niemieckim, co pozwoli zapoznać obcojęzycznego czytelnika z dorobkiem naszych rodaków rozproszonych po całym świecie. Wydrukowanie pierwszego tomu przewidziane jest na rok 2001.

Od 1992 roku ZBP wydaje Kwartalnik Biograficzny Polonii «Polacy w świecie», prezentujący życiorysy osób, które związały swoje losy z emigracją lub wywodzą się z pokolenia emigrantów. Biogramy osób współcześnie żyjących są w miarę możliwości przedstawiane szczegółowo. Natomiast biogramy postaci historycznych są opracowane w formie skróconej, gdyż w całości zostaną one zaprezentowane na kartach Ilustrowanego Słownika Biograficznego Polonii Świata. Dotychczas wydano 14 numerów Kwartalnika.

Oprócz Kwartalnika, obejmującego swoją zawartością Polonię całego świata, w ramach wydawnictw ZBP w ostatnich czterech latach ukazały się w języku angielskim dwa roczniki Polonii brytyjskiej Poles in Great Britain, pierwszy tom słownika Polonii francuskiej Les Polonais en France oraz pierwszy zeszyt Polacy w Austrii, zawierający biogramy przedstawicieli współczesnej Polonii austriackiej. We wrześniu br. został oddany do druku przygotowany w naszym Zakładzie Indeks haseł Polskiego Słownika Biograficznego do wydanych dotychczas 37 tomów, obejmujących ponad 30 tysięcy biogramów. Celem wydania indeksu jest umożliwienie szybkiego sprawdzenia — bez konieczności sięgania do PSB — czy poszukiwane hasło zostało w nim zamieszczone. Spis ten przydatny będzie szczególnie wszystkim tym, nie wyłączając bibliotek, którzy w swoich zbiorach nie posiadają Polskiego Słownika Biograficznego. Dochód ze sprzedaży indeksu zasili Fundację Biografistyki Polonijnej.

W planach wydawniczych ZBP na rok 2000 znajdują się dwie pozycje. Pierwsza z nich to luksusowe ilustrowane wydawnictwo albumowe Who's Who. Polonia 2000 zawierające zbiór biogramów wybitnych sylwetek Polaków i osób polskiego pochodzenia mieszkających w różnych krajach świata, druga natomiast to słownik biograficzny Krakowianie w świecie, którego uroczysta promocja odbędzie się podczas Światowego Zjazdu Krakowian we wrześniu 2000 roku.

Mówiąc o wydawnictwach ZBP należy również wspomnieć o dwóch dużych publikacjach: Losy Polaków z 1998 r. i Losy Polek z 1999 r zawierających materiały z naukowych sympozjów dotyczących polonijnej biografistyki.

Od czterech lat ZBP w celu zainteresowania środowisk naukowych biografistyką polonijną oraz propagowania osiągnięć i zasług Polaków na obczyźnie organizuje międzynarodowe sympozja biografistyki polonijnej z udziałem wielu wybitnych naukowców z całego świata. Pierwsze takie sympozjum odbyło się w 1996 roku na Polskim Uniwersytecie na Obczyźnie w Londynie, a kolejne w Paryżu (organizowane wspólnie ze Stacją Naukową PAN), w Rzymie (wspólnie z Papieskim Uniwersytetem św. Tomasza) dedykowane w hołdzie Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II z okazji XX-lecia Pontyfikatu i w Wiedniu (wspólnie z WSP w Kielcach i PAN). W sympozjach, oprócz licznej grupy naukowców z Polski oraz przedstawicieli polskiego Sejmu, Senatu i Rządu, uczestniczyli naukowcy, dziennikarze i osoby zainteresowane zagadnieniami polonijnymi z takich krajów jak: Australia, Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Kolumbia, Litwa, Meksyk, Niemcy, Republika Południowej Afryki, Szwecja, Szwajcaria, Stany Zjednoczone, Włochy i Wielka Brytania. Dzięki pomocy finansowej Ministerstwa Edukacji Narodowej z ostatnich dwóch sympozjów zostały wydrukowane w formie książki wspomniane wcześniej zbiory nadesłanych i wygłoszonych referatów. Kolejne sympozja odbędą się w Krakowie (2000 r.), Wilnie i Monachium.

W zakresie obejmującym popularyzowanie osiągnięć polskich emigrantów, ZBP oprócz wydawania własnych publikacji i organizowania sympozjów współpracuje z różnymi instytucjami naukowymi, organizacjami polonijnymi oraz prasą, radiem i telewizją. I tak, z inicjatywy ZBP zrealizowano 6 filmów telewizyjnych ukazujących dorobek Polaków na różnych kontynentach oraz opublikowano ponad 1000 artykułów w prasie polskiej i polonijnej. W ramach prac zleconych dla innych wydawnictw opracowano m.in. kilkadziesiąt biogramów do Encyklopedii Polonii i Polaków za granicą przygotowywanej przez prof. Kazimierza Dopierałę z Zakładu Badań Narodowościowych PAN w Poznaniu oraz do powstającej Wielkiej Encyklopedii PWN. ZBP od trzech lat współpracuje ze Stacją Naukową PAN w Paryżu, z którą wspólnie zorganizował kilka spotkań i konferencji.

W celu rozszerzenia zakresu swojej działalności i zwiększenia obszaru badań została w kwietniu 1999 roku podpisana umowa o współpracy między ZBP a Instytutem Historii WSP w Kielcach, która m.in. przewiduje wspólne redagowanie Ilustrowanego Słownika Biograficznego Polonii Świata oraz wydawanie Kwartalnika Biograficznego Polonii i innych publikacji, inspirowanie badań z zakresu biografistyki polonijnej wśród studentów i pracowników WSP, wydawanie monograficznej serii poświęconej sylwetkom polskich emigrantów oraz koordynowanie corocznego ogólnopolskiego konkursu międzyuczelnianego na najlepszą pracę magisterską, doktorską i habilitacyjną z zakresu biografistyki polonijnej.

BIBLIOGRAFIA

* Informacje dotyczące działalności ZBP i jego publikacji znajdują się m.in.: