Skip to main content

Instytut Pamięci Narodowej - KŚZpNP

Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

Instytut Pamięci Narodowej - KŚZpNP
Instytucja zaprzyjaźniona i wspierająca Konferencję MABPZ

Misja, Cele i Zadania

Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (IPN - KŚZpNP) powstał na mocy ustawy przyjętej przez Sejm RP 18/12/1998 r. Jego głównym celem jest zachowanie pamięci o losach Polski i Polaków, w okresie kiedy poddani byli opresji totalitarnych reżimów. Różnorodność zadań wynikających z tak postawionych celów wpłynęła na strukturę Instytutu, w którym obecnie funkcjonują piony: śledczy, archiwalny, upamiętniania walk i męczeństwa, poszukiwań i identyfikacji, edukacyjny, badawczy i lustracyjny. Centrala IPN mieści się w Warszawie, natomiast w miastach, w których funkcjonują sądy apelacyjne, powstało 11 oddziałów Instytutu. Części z nich podlegają ponadto delegatury w kolejnych 7 miastach.

Pion archiwalny istnieje od początku funkcjonowania IPN. Jego zadania to gromadzenie, ewidencjonowanie, przechowywanie, opracowywanie, zabezpieczanie i udostępnianie dokumentów dotyczących zbrodni popełnionych na Polakach i obywatelach polskich z lat 1917–1990 oraz ukazujących losy Narodu Polskiego w latach 1939–1990; w tym informujące o poniesionych ofiarach i wyrządzonych szkodach. Ponadto Instytut pozyskuje materiały archiwalne w postaci oryginałów lub kopii w ramach współpracy z archiwami zagranicznymi, polskimi instytucjami emigracyjnymi i polonijnymi oraz od osób prywatnych z kraju i zagranicy.

Budynek IPN w Krakowie
Siedziba Oddziałowego Archiwum IPN w Krakowie
Magazyny archiwalne IPN Warszawa
Magazyn Archiwum IPN w Warszawie

Zbiory

Wielkość i różnorodność zasobu pozwala zaliczyć Archiwum IPN do największych tego typu instytucji w Polsce. Dysponuje ono ponad 92 km bieżącymi akt, z czego jedna trzecia znajduje się w Centrali Instytutu w Warszawie, natomiast resztę zgromadziły oddziały i delegatury. Najobszerniejszą część zasobu stanowią dokumenty cywilnych i wojskowych organów bezpieczeństwa PRL z lat 1944-1990 oraz akta osób represjonowanych z powodów politycznych wytworzone przez sądy, prokuratury i jednostki więziennictwa. Zgromadzone zostały także archiwalia dotyczące zbrodni popełnionych na Polakach i obywatelach polskich od 1917 r. oraz inne dokumenty odnoszące się do losów Narodu Polskiego od 1939 r. Wśród nich znajdują się m.in. kopie akt pozyskane z archiwów zagranicznych, instytucji polonijnych, jak również dary osób prywatnych.

Oprócz dokumentacji aktowej Archiwum posiada zbiór pomocy ewidencyjnych liczący 11 km bieżących, około 39 mln fotografii, prawie 2400 jednostek archiwalnych z nagraniami filmowymi oraz blisko 2300 nagrań dźwiękowych. Wspomnieć należy również o plakatach, drukach ulotnych i różnorodnych przedmiotach takich jak np. odznaczenia, monety, pieczęcie.

Archiwum korzysta z wyjątkowego w skali kraju zbioru dokumentującego represje niemieckie i sowieckie z lat 1939-1956, w tym z kopii dokumentów udostępnionych przez Międzynarodową Służbę Poszukiwawczą w Bad Arolsen oraz z Indeksu represjonowanych przekazanego przez Fundację Ośrodka Karta.

MABPZ

Instytut Pamięci Narodowej rozwija współpracę z instytucjami zrzeszonymi w Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie. Jedną z jej form jest pomoc udzielana przez Archiwum IPN instytucjom polonijnym w opracowywaniu i digitalizacji zgromadzonych w nich dokumentów. Współpracę taką nawiązano dotąd z następującymi organizacjami:

Instytut Pamieci Narodowej Warszawa Klobucka Mural
Siedziba Centrali IPN w Warszawie

Historia i Działalność

Po wyborze przez Sejm RP pierwszego Prezesa w drugiej połowie 2000 r. rozpoczęły się prace organizacyjne związane z tworzeniem struktury Instytutu Pamięci Narodowej. Powstał wówczas m.in. pion archiwalny funkcjonujący do 2016 r. jako Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów. Najważniejszym zadaniem w pierwszych latach jego istnienia było pozyskanie archiwaliów od instytucji, które zgodnie z ustawą były zobligowane do przekazania części swoich zbiorów do IPN. Już w 2000 r. Centrala w Warszawie przejęła pierwsze dokumenty pochodzące z zasobu byłej Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Od 2001 r. materiały archiwalne zaczęły napływać również do archiwów oddziałów i delegatur na terenie kraju. Większość archiwaliów przejęto w latach 2001-2003, jednak proces pozyskiwania dokumentów nie został zakończony i trwa nadal.

Po zgromadzeniu większości zasobu kolejnym wyzwaniem stało się jego systematyczne opracowywanie, zgodne ze standardami archiwalnymi z zastosowaniem narzędzi informatycznych. Prace te doprowadziły do uruchomienia systemu Cyfrowe Archiwum, zawierającego informacje o całym zasobie archiwalnym IPN. Równolegle rozwija się proces digitalizacji dokumentów, który służyć ma zwiększeniu ich dostępności i ochronie oryginałów przed zniszczeniem.

Jeszcze w trakcie gromadzenia dokumentacji pion archiwalny przystąpił do realizacji swoich zadań w zakresie udostępniania dokumentów. Wraz z kolejnymi zmianami w ustawie o IPN oraz postępującym procesem pozyskiwania i opracowywania zasobu zwiększały się możliwości dostępu do archiwaliów. Z zasobu Instytutu korzystają osoby prywatne poszukujące dokumentów, które byłe organy bezpieczeństwa wytwarzały i gromadziły na temat ich oraz ich bliskich. Na podstawie archiwaliów Instytutu powstają liczne publikacje dotyczące wydarzeń z historii Polski XX w., przygotowane przez naukowców i dziennikarzy z kraju i zagranicy. Z zasobu Instytutu korzystają również urzędy, sądy, prokuratury, organy ścigania i inne podmioty w związku z realizacją swoich zadań ustawowych. Dokumenty z Archiwum IPN stanowią także podstawowe źródło wykorzystywane przez pracowników innych pionów Instytutu.

Stałą tendencją w rozwoju Archiwum IPN jest również poszerzanie dostępu do zgromadzonych w nim dokumentów. Zmiany ustawowe zwiększyły krąg osób mogących korzystać z zasobu Instytutu oraz ułatwiły im uzyskanie wglądu do akt. Ustawodawca nałożył też na IPN obowiązek zapewnienia powszechnie dostępnej informacji o archiwaliach zgromadzonych przez Instytut. Realizując to zadanie, w 2012 r. rozpoczęto publikację internetowego inwentarza, który docelowo opisywać ma całość zasobu Archiwum IPN.

Ponadto w 2014 r. utworzono Centrum Udzielania Informacji o Ofiarach II Wojny Światowej, aby ułatwić osobom zainteresowanym uzyskanie wiedzy o losach ich bliskich będących ofiarami represji niemieckich i sowieckich.

Archiwum IPN zabiega również o zachowanie dla potomności zbiorów prywatnych zawierających dokumenty będące świadectwem dramatycznych losów Polaków w XX w. W tym celu w 2017 r. zainicjowano projekt Archiwum Pełne Pamięci, w ramach którego Instytut pozyskuje i zabezpiecza prywatne spuścizny oraz kolekcje dokumentów, ukazujące najnowszą historię Polski z perspektywy losów jednostek.

 

Biblioteka Jagiellonska -Starodruki - Matematyka
Przykładowe dokumenty z zasobu archiwalnego IPN
Biblioteka Jagiellonska -Starodruki - Matematyka
Pracownia konserwacji Archiwum IPN w Warszawie

Archiwiści Instytutu zaangażowani są również w działalność naukową i popularyzatorską, której efektem są m.in. liczne publikacje źródłowe, wystawy, konferencje oraz warsztaty edukacyjne.

Biblioteka Jagiellonska - Nowy budynek Oleandry
Mural przed siedzibą Centrali Archiwum IPN w Warszawie przy ul. Kłobuckiej 21

KONTAKT & INFO


ADRES

Instytut Pamięci Narodowej -
Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskieemu
ul. Wołoska 7,
02-675 Warszawa
Polska
[adres korespondencyjny]

telefon & email

T: +48 (0)22 581 89 04

E1: archiwumipn AT ipn.gov.pl
[dla wniosków kraj.]

E2: archives AT ipn.gov.pl
[enquiries from abroad]

www.ipn.gov.pl

FORMULARZ KONTAKTOWY

Publikacje & Aktualności


Sesje MABPZ | Uczestnictwo


INSTYTUCJE w TYM SAMYM KRAJU



Stała Konferencja Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie | MABPZ

Stała Konferencja
Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie

Sekretariat

Muzeum Polskie w Rapperwsilu
Schloss Rapperswil
Postfach 1251
CH-8640 Rapperswil
Schweiz

Kontakt

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
+41 (0)55 210 18 62

UWAGA

Z Sekretariatem MABPZ
prosimy kontaktować się tylko w kwestiach dotyczących Konferencji.

Niniejszy portal internetowy Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie (MABPZ) został zainicjowany i był prowadzony do 2018 roku przez pracowników Polskiego Instytutu Naukowego w Kanadzie i Biblioteki im. Wandy Stachiewicz.
www.polishinstitute.org

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych
www.mkidn.gov.pl

Przy współpracy z Fundacją Silva Rerum Polonarum z Częstochowy
www.fundacjasrp.pl

Od 2020 r., projekt finansowany jest ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury - państwowego funduszu celowego; dzięki wsparciu Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą - Polonika
www.polonika.pl

Deklaracja dostępności strony internetowej
Deklaracja PDF pobierz

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Fundacja Silva Rerum Polonarum Częstochowa
Instytut Polonika